نظریه امید

ه گواهیِ کتابِ نقدِ عقلِ محض، یکى از دغدغه های اصلیِ کانت در سرتاسرِ پروژه نقادانه او یافتنِ پاسخى برای مسئله امید است: اگر انسان تکلیف های اخلاقی اى را که عقل بر گردنِ او نهاده به جای آورد، تا چه اندازه می تواند برای رسیدن به سعادت امیدوار باشد؟ جداییِ نظامِ طبیعت از نظامِ اخلاق در فلسفه کانت توجیهِ این امید را به مسئله ای اساسی بدل می کند. اگر چه این مسئله، به گفته خودِ کانت، مسئله ای توأمان نظری و عملی ست، او در آثارِ نخستینِ خود می کوشد تنها با توسل به کارکردِ عملیِ عقل بدان پاسخ دهد، اما به خاطرِ شکافِ عمیقى که در فلسفه نظری و عملیِ او میانِ طبیعت و اخلاق وجود دارد، پاسخِ او چندان قانع کننده نیست. مدعای اصلیِ این مقاله آن است که کانت در نقدِ قوه حکم با پل زدن میانِ طبیعت و اخلاق _ فلسفه نظری و فلسفه عملی _ در واقع در صددِ رفعِ نواقصِ نظریه امیدِ خود برآمد و در نهایت با به کارگیریِ مفهومِ غایت مندیِ طبیعت در فلسفه تاریخ توانست نظریه اى قانع کننده در بابِ امید بپروراند.

انتظار در فرهنگ شیعی، افزون بر یک رفتار عبادی، نوعی آمادگی روانی و عقلی برای انجام وظایف و مسئولیت هایی است که هر فرد مسلمان برای تحقق ظهور منجی بشریت(حضرت مهدی ؟عج؟) به عرصه ظهور می رساند. در مکتب های روان شناسی درباره انتظار جسته و گریخته صحبت شده است؛ از جمله آنها می توان به نظریه مثبت گرایی و امید اشاره کرد. در واقع روان شناسان، انتظار را بیشتر از دریچه مسائل مادّی و دنیوی می نگرند و به همین سبب بحث انتظارِ یک جامعه آرمانی و یک هدف والای انسانی اجتماعی در آنها به سختی دیده می شود. در این پژوهش به روش اسنادی و کتابخانه ای کوشش می شود تا افزون بر بررسی انتظار از منظر دینی و روان شناسی، به نقش انقلاب در ترویج فرهنگ انتظار و چالش های پیش روی آن با توجه به نظریه امید و مثبت اندیشی پرداخته شود.