ره نگاری

در این مقاله ابتدا مروری بر مبانی ره نگاری و سیاستگذاری در حوزه آموزش عالی صورت گرفته است. سپس با بررسی تحقیقاتی که از رویکرد سیستم داینامیک در امر سیاست گذاری و ره نگاری بهره برده اند، این رویکرد به عنوان رویکردی مناسب در ره نگاری نظام آموزش عالی معرفی شده است.در ادامه برای مدل سازی یک زیر سیستم از نظام آموزش عالی که عبارت از سیستم نقل و انتقالات بین رشته ای می باشد، از شبیه سازی سیستم داینامیک بهره گیری و اعتبار مدل با استفاده از روشهای شناخته شده آزمون شده است. نتیجه تستهای آماری نشان داد که مدل توانایی شبیه سازی رفتار سیستم را داراست، لذا با استفاده از مدل، رفتار رشته های مورد مطالعه استخراج و تحلیل شده و همچنین توانایی مدل در ارائه و ارزیابی سیاستهای مختلف برای آینده نشان داده شده است. در پایان مقاله نیز به معرفی سیستمی که به همین منظور طراحی و پیاده سازی شده، پرداخته شده است.

به دلیل پیچیدگی و گستردگی مسائل اجتماعی و عدم قطعیت های پیش رو، سیاست گذاری علم، فناوری و نوآوری با چالش های اساسی مواجه است که برای مواجهه با آنها، ابزارهای متعددی توسعه یافته است. یکی از این ابزارها، ره نگاری است که ابتدا به عنوان یکی از ابزارهای برنامه ریزی، در سطح بنگاهی و سازمانی به ویژه در حوزه توسعه فناوری به کار گرفته شد اما پس از آن به دلیل ویژگی های ساختاری و فرآیندی آن که امکان توجه هم زمان به ابعاد و لایه های مختلف مسئله را در ساختاری زمان مند، مشارکتی و با نگاه به آینده فراهم می کند در حوزه های دیگر نیز گسترش یافت. ره نگاشت می تواند چالش های مربوط به پیچیدگی، عدم قطعیت و ابهام موجود در راهبرد و نوآوری را نشان دهد و امروزه با تقویت ویژگی های کل نگری (توجه به مسائل اجتماعی و بسترهای اجتماعی-فنی نوآوری ها و سیاست ها)، آیندهنگری (استفاده از سناریوهای مختلف در مواجهه با آینده های مختلف) و تقویت مشارکت آگاهانه ذینفعان، به ابزار توانمندی برای سیاست گذاری علم، فناوری و نوآوری تبدیل شده است. این مقاله، ضمن معرفی ره نگاشت شامل تاریخچه و مفاهیم، ساختار، فرآیندها، کارکردها و عوامل موفقیت و کاستی های آن به بیان رویکرد ره نگاری برای طراحی و اجرای سیاست های علم، فناوری و نوآوری و ملزومات مرتبط پرداخته و سپس شاخص های ارزیابی کارآمدی ره نگاشت های سیاستی ارائه شده است.