حکومت امویان

در دوره امارت امویان در اندلس، خاندان های متنفذ و قدرتمندی از مولدان (مسلمانان بومی) به ویژه در مناطق مرزی حضور داشتند، که با ایجاد لشکری از یاران و وابستگان خود، بر تعدادی از شهرها و قریه ها در این مناطق تسلط پیدا کرده و امارت های مستقلی تشکیل دادند، به گونه ای که پیوسته علیه حکومت امویان در حال شورش و تمرد بودند و گاه در این راه از کمک و یاری حکومت های مسیحی شمال بهره می گرفتند. بنی قسی از جمله معروف ترین و پایدارترین این خاندا ن ها محسوب می شد، که ریشه در اشرافیت گوت داشت. این خاندان در اواخر روزگار گوت ها حاکم منطقه مرزی ثغر اعلی بود و پس از ورود مسلمانان به اندلس و شکل گیری حکومت اسلامی، افراد این خاندان با گروش به اسلام، موقعیت و جایگاه خود را حفظ کردند و در دوره امارت امویان در ثغراعلی حکومت نیمه مستقلی تاسیس کردند که مدت نسبتا طولانی، حدود دو قرن، دوام داشت. این مقاله بر آن است تا با بررسی نقش و جایگاه خاندان بنوقسی، بر حیات سیاسی آنان در ارتباط با حکومت امویان و دولت های مسیحی شمال اندلس پرتوی افکند.

جامعه جزیره العرب بنابر اصول و قواعد جاهلیت عربی اداره می شد. ظهور اسلام در این منطقه به دگرگونی این اصول انجامید. اسلام، اصولی را امضا و اصولی را رد کرد. قوم گرایی و قبیله گرایی، از خصال جاهلی پیش از اسلام بود که اسلام سخت با آن مخالفت می کرد. پیامبر(ص) به شیوه های گوناگون با این خصلت جاهلی مبارزه کرد، اما این خصلت ریشه دار ماندگار بود؛ چنان که پس از ایشان دوباره سر برآورد. حاکمیت جامعه اسلامی پس از پیامبر(ص) و خلفای نخستین، به دست امویان افتاد و حاکمان اموی 91 سال بر جغرافیای مسلمان نشین حکم راندند و در این دوره بلند، قومیت گرایی و قبیله گرایی دوباره در جامعه مسلمانان تأثیر گذارد. این پژوهش نشان می دهد که قوم گرایی و قبیله گرایی در این برهه تاریخی به چه شکلی نمایان شده است. بر پایه یافته های تاریخی، همه حاکمان اموی از خاندان بنی امیه و از تیره سفیانی و مروانی بودند. هم چنین والیان، فرمان داران و استان داران، فرماندهان جنگ، قاضیان و ائمه جماعات، بیشتر عرب و به ویژه قریشی و اَموی بودند. رفتار حاکمان با عجمان بسیار ناشایست بود. عرب بر عجم بسی فضیلتی داشت و غیر عرب از حقوق انسانی محروم بود. این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته است.