مطالب مرتبط با کلیدواژه

روایات


۱۶۱.

تحلیل و بررسی مسئله غصب از منظر آیات و روایات

نویسنده:
منبع: دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی سال چهارم مرداد ۱۴۰۰ شماره ۳۹ 1-18
تعداد بازدید : ۱۲۴۴ تعداد دانلود : ۱۶۹۰
پژوهش حاضر با هدف بررسی غصب از دیدگاه قرآن و روایات نگاشته شده است. قرآن کریم و همچنین روایات به همه جوانب زندگی بشر اهمیت می دهند. در این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی می باشد، به صورت کتابخانه ای به جمع آوری اطلاعات پرداخته شده است. غصب به زور و ستم گرفتن مال دیگری را گویند. از دیدگاه قرآن کریم غصب در حق و مال، عملی حرام، گناه و نیز جرم تلقی می شود و غاصب باید در دنیا و آخرت پاسخ گو باشد. قرآن کریم همچنین بر حرمت تصرف غاصبانه در اموال مردم تأکید می کند. خداوند در آیاتی دیگر تصرف سرزمین و خانه دیگران را حرام دانسته و غصب اموال دیگران را گناهی در ردیف قتل و آدمکشی معرفی می کند. در آموزه های قرآنی علاوه بر اینکه استقلال در غصب، امری نادرست و جرم و گناه است هم چنین مشارکت در این غصب نیز این گونه است. در روایات زیادی نیز از ناروایی و حرمت غصب به شکل های مختلف بیان گردیده است.
۱۶۲.

بررسی فرآیند رفتاری دشمن در پروژه مأیوس سازی از نگاه دینی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه سال چهارم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۵) 35-50

کلیدواژه‌ها: دشمن مأیوس سازی مردم قرآن روایات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۵ تعداد دانلود : ۲۴۳
مخالفان جمهوری اسلامی، پس از شکل گیری انقلاب اسلامی، همواره به دنبال ایجاد یأسی فراگیر در جامعه بوده و در این رهگذر همواره مدل زیستی و فکری مادی را به جامعه تزریق می نموده اند؛ چراکه سبک زندگی غربی و مادی، انسان را در نهایت به پوچی و ناامیدی سوق خواهد داد؛ از همین روی بوده که اگر جامعه بتواند در دامان خود افراد را پرورش دهد و شخصیت افراد موجود در خود را ارتقاء دهد، جامعه ی ایده آل و توأم با دینی محسوب می شود و ظرفیت افراد در دامان آن به هرز نخواهد رفت. در قرآن موارد مختلفی را می توان یافت که دشمنان در جنگ نرم با هدف ضربه زدن به جامعه اسلامی از آن استفاده می کنند. امروزه با توّجه به جایگاه انقلاب اسلامی در منطقه و جهان و پیشرفت های مختلف کشور، ضروری است راه های دشمن در مأیوس سازی جامعه مورد تحلیل قرار گیرد که بر اساس این ضرورت در این مقاله، نویسنده با روشی توصیفی تحلیلی به موضوع ورود نموده و در نهایت به این نتیجه رسیده است که دشمن در فرآیندی پیچیده، سطوح مختلفی از جامعه اعم از فضای فکری، ابعاد معیشتی، گفتمان ارزشی و ... را هدف قرار داده تا مردم را نسبت به آینده و استقامت در این مسیر مأیوس سازد و اگر خواص جامعه، مسئولین و عقبه ی فکری، متوّجه این فرآیند نباشند، ناامیدی و سرخوردگی در سطح اجتماع فراگیر خواهید شد و دشمن از این مجرا، اهداف استعماری و فتنه جویانه ی خود را به دست خواهد آورد.
۱۶۳.

بازنگری در دلالت شناسی ادله خاص قرآنی و روایی برپایی آستان های مقدس(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: فقه سال بیست و هشتم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۷) 94 - 120

کلیدواژه‌ها: آستان های مقدس بنای بر قبور اصحاب کهف قرآن روایات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷ تعداد دانلود : ۱۸۷
آستان های مقدس اهل بیت عصمت و طهارت^ یکی از ارکان و نمادهای دین داری پیروان مذهب امامیه است. برخی از آستان های مقدس، مانند آستان مقدس امام حسین× عملاً شاخص مذهب امامیه در بین مذاهب اسلامی است. با این حال، از دیرباز برپایی آستان های مقدس یکی از چالش های امامیه با مخالفان بوده است. مخالفان و موافقان علاوه بر ادله فقهی عام، مانند دلیل تعظیم شعائر در طرف موافق، و دلیل بدعت در طرف مخالف، به ادله خاص قرآنی و روایی هم تمسک می کنند. این مقاله صرفاً به ادله خاص با موضوعیت برپایی بنای بر قبور می پردازد و بررسی جامع همه ادله و اقوال در موضوع برپایی بنای بر قبور به طور کلی، و خصوص موضوع برپایی آستان های مقدس را هدف نگرفته است. بازخوانی، تعمیق و ارائه تقریری جدید از دلیل قرآنی برپایی آستان های مقدس، دسته بندی همه روایاتی که مخالفان به آن تمسک می کنند، همراه با نقد جامع دلالت آنها و پاسخ به اشکالات، از نوآوری های مقاله است. این پژوهش با روش فقه مقارن ارائه شده است تا مخاطب آن، اعم از امامی و غیرامامی باشد. نتیجه نهایی اثبات دلالت ادله خاص قرآنی و روایی بر مشروعیت، بلکه مطلوبیت برپایی آستان های مقدس است.
۱۶۴.

مصداق یابی کلمه «القربی» در آیه مودت از راه نقد و بررسی روایات شأن نزول(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و پنجم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۹۷) 133 - 156

کلیدواژه‌ها: مودت اهل بیت روایات دیدگاه ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۲ تعداد دانلود : ۲۹۴
بعد از آنکه اتفاق نظر است که منظور از «قربی» در آیه 23 سوره شوری نزدیکان پیامبر است، در مصداق آن میان شیعه و اهل سنت اختلاف است. اهل سنت پنج احتمال را آورده، اما بیشتر گفتهاند این آیه در دوران مکی و درباره مشرکان قریش نازل شده و شامل تمام کسانی میشود که با رسول خدا به نحوی نسبت نسبی دارند؛ هرچند بسیار دور. برای اثبات این موضوع به روایت ابن عباس و برخی دیگر استناد کردهاند که همگی از نظر سند، ضعیف و از نظر محتوا غیر قابل استدلال میباشند. شیعه میگوید این آیه درباره اهل بیت نازل شده و به روایات صحیحی که از سوی فریقین رسیده، میتوان استدلال کرد. افزون بر روایات، به برخی آیات دیگر که واژه «قربی» در آنها آمده و روایاتی که در تفسیر آنها رسیده و به اهل بیت تطبیق داده شد، نیز میتوان استناد نمود. زیرا واژه «قربی» در پنج مورد قرآن به یک معنا و یک مصداق میباشد. بدیهی است که هیچ حکمی در قرآن بدون فلسفه و ضرورت نیست، فلسفه مودت نیز میتواند ایجاد رابطه مردم با اهل بیت: بهعنوان مرجع دینی و علمی باشد.
۱۶۵.

نقد محتوایی روایات ترتیب نزول با تأکید بر آیات حجاب(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و ششم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۹۸) 117 - 136

کلیدواژه‌ها: ترتیب نزول روایات قرینه تفسیری تفسیر تنزیلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۳۳۰
زمان نزول یکی از قراین مهم تفسیری است که از گذشتههای دور، جسته و گریخته مورد توجه مفسران بوده و در عصر حاضر با اقبال بیشتری روبهرو شده است. این قرینه (و نه مبنای) تفسیری را میتوان از راههای متعددی بهدست آورد و یکی از اصلیترین راههای دستیابی به آن از دیدگاه شماری از مفسران، روایات ترتیب نزول است. روشن است اگر فهرستی که این روایات گزارش کردهاند دچار آسیب باشد، برداشت مفسرانی که با اتکای به آنها سراغ قرآن میروند، با خلل روبهرو خواهد بود. بنابراین، در گام نخست باید اعتبار و حجیت این روایات از جهات مختلف، ازجمله محتوا بررسی شود. نگارنده در این مقال میکوشد این روایات را از جهت محتوا به بوته نقد برده، با واکاوی محتوایی، اعتبار آنها را بسنجد و بدین منظور، بررسی چینش درون سورهای و بینسورهای برخی آیات، بهویژه آیات حجاب (به لحاظ شفافیت و استواری قراین موجود در آنها) را در دستور کار قرار میدهد. فرضیه نگارنده این است که چینش آیات درون برخی سورهها با توجه به شأن نزول و موضوعات آنها و نیز قراین روشن آیات حجاب در دو سوره نور و احزاب با جایگاه سورهها در فهرست نزولی همخوانی ندارد و بر عدم اعتبار فهرستهای روایات ترتیب نزول سورهها دلالت میکند.
۱۶۶.

ماهیت و ویژگی های جن و انس در قرآن و روایات و جایگاه آنان در نظام آفرینش

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال سوم شهریور ۱۴۰۰ شماره ۲۶ 13 - 1

کلیدواژه‌ها: جنّ انس در قرآن روایات نظام آفرینش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷۸ تعداد دانلود : ۵۷۲
در عالم آفرینش جدا از موجودات محسوس، موجودات نامحسوسی هم هستند که در شرایط عادی، برای ما قابلدرک حسی و دیدن نیستند. یکی از آن موجودات نامحسوس جن است. اعتقاد به وجود جن مختص اسلام نیست و در دیگر ادیان ابراهیمی نیز پذیرفته شده است. هدف از این پژوهش بررسی ماهیت و ویژگی های جن و انس در قرآن و روایات و جایگاه آنان در نظام آفرینش می باشد. روش انجام پژوهش حاضر از نوع کتابخانه ای و مروری می باشد. آیات و روایات دلالت بر این دارند که جنیان هم مانند انسان ها، مختار هستند و هدف از آفرینش آن ها بندگی خداوند است و در قرآن بارها به تصریح بیان شده است. پس جن ها موجوداتی انتخاب گر هستند و بر سر دو راهی قرار می گیرند. می توان نتیجه گرفت که از نظر قرآن کریم، انسان ها در جهان دارای موقعیّتی منحصر به فرد هستند که او را نسبت به موجودات دیگر برتر کرده است. امّا باید توجّه داشت که این امتیاز و برتری بر سایر موجودات از نوع استعداد و قابلیّت های وجودی بالقوه بوده و تا زمانیکه از آن استفاده نکنند، برتری نخواهند داشت. پس فقط با تکیّه زدن بر این کرامت ذاتی نمی توان دم از برتری همه ی انسان ها بر موجودات دیگر زد. کرامت حقیقی انسان که وجه تمایز انسان از موجودات دیگر را تشکیل می دهد، کرامتی اکتسابی است و انسان تنها از طریق ایمان، عمل صالح، تقوای الهی و به فعلیّت رساندن توانایی های خود، می تواند به موجودی برتر تبدیل شود و به مقام و جایگاه خلیفه اللهی نائل گردد.
۱۶۷.

بررسی و نقد استنادات قرآنی مخالفان توسل

نویسنده:
منبع: دانشنامه علوم قرآن و حدیث سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۹ ۷۷-۱۱۰

کلیدواژه‌ها: ائمه (ع) پیامبر (ص) توسل روایات قرآن وسیله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۸ تعداد دانلود : ۲۳۹
از سوی دشمنان دین و با بهره جستن از دینداران ناآگاه و یا متعصبی چون وهابیت و به قصد ریشه کن کردن اسلام ناب محمدی این شبهه مطرح می شود که «توسل» به اولیاءالله شرک است! بر همین اساس می گویند نباید به زیارت امامان بروید؟ این پژوهش با روشی تحلیلی توصیفی به پاسخ این شبهه پرداخته است. شبهه بر دو محور استوار است: 1- کسی را واسطه ی بین خود و خدا قرار دادن غلط است. 2- اگر هم بشود به آدم زنده توسل جست، به مرده نمی شود. پاسخ محور اوّل: قرآن خود امر به استفاده از وسیله برای تقرب به خدای متعال کرده است وکلمه ی وسیله را عام آورده و مصادیقی از انبیاء وپیروانشان نیز ذکر کرده که از توسل بهره جسته اند؛ مانند: فرزندان حضرت یعقوب (ع) که پدر را واسطه ی آمرزش گناهان خود قرار دادند. پاسخ محوردوم: اولیاء مرده نیستند، چون به تصریح قرآن شهدا زنده اند و توسل به اولیاء، توسل به زنده است، نه مرده. توسل، دنیا و آخرت بشر را به کاملترین وجه می سازد و چون درِّ نایاب است مورد حمله ی دشمنان و مخالفان قرار گرفته است.
۱۶۸.

اصطلاح شناسی مهدویت در منابع روایی اهل سنت

نویسنده:
منبع: مدیریت دانش اسلامی سال سوم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 66 - 89

کلیدواژه‌ها: مهدویت امام مهدی عج اصطلاحات روایات اهل تسنن مدیریت دانش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۲۰۷
اعتقاد به مهدویت اعتقادی اسلامی است و از زمان رسول اکرم| همواره مورد توجه بوده و از سوی آن حضرت و بزرگان دینی مورد تأکید قرار گرفته است. مؤید این سخن روایات بسیاری است که فرق و مذاهب اسلامی از پیامبر اسلام| در ارتباط با این عقیده نقل کرده اند. در آن روایات اصطلاحات و شاخصه های مختلفی برای مهدویت و شخص امام مهدی عج مشخص شده است؛ مانند: روایاتی که می گویند: حضرت مهدی عج از فرزندان پیامبر و فاطمه^ و از عترت است و غیبت می کند حضرت مهدی عج از اهل بیت پیامبر| و از عترت آن حضرت است؛ حضرت عیسی عج در زمان ظهور حضرت مهدی عج می آید و پشت سر ایشان نماز می خواند؛ با ظهور وی عدل و داد را در زمین فراگیر می شود و ... شناخت این اصطلاحات و دسته بندی آنها از مهم ترین دست آوردهای این مقاله است که به روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع و متون حدیثی اهل تسنن صورت گرفته است. بدین جهت تبیین نظام اصطلاحات مهدوی و دسته بندی آنها از منظر روایات اهل تسنن، مهم ترین اهدافی است که در این مقاله دنبال می شود و این مطلب را می توان از نوآوری های این تحقیق در حوزه مطالعات مهدوی با تأکید بر مدیریت دانش برشمرد.
۱۶۹.

الگوی تربیت عقلانی در روایات

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱ و ۲ 65 - 88

کلیدواژه‌ها: تربیت تربیت عقلانی روایات اسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۲۹۹
اسلام به عنوان تنها دین ماندگار و جاوید در تمام عرصه های حیات بشری از جمله تربیت عقلانی، معارف اصیلی ارائه نموده است که می توان از آن اهداف، اصول و روش های تربیت عقلانی را کشف و استخراج نمود. تربیت عقلانی از دیدگاه روایات اسلامی از آن جهت حائز اهمیت است که یکی از اساسی ترین و حیاتی ترین مسائل در زندگی فردی و اجتماعی انسان ها بشمار می رود. توجه به اهمیت و ضرورت موضوع و عدم وجود تحقیقات منسجم و نظام مند در این زمینه، نویسنده را بر آن داشت که به تبیین و تشریح تربیت عقلانی از دیدگاه روایات اسلامی با روش تحلیلی و توصیفی بپردازد. برای تحقق این منظور، مقاله در پیش رو بر محور مبانی، اصول، اهداف و روش ها پیگری شد. در بخش مبانی سعی بر این بود تا مبانی مرتبط با بحث از منظر روایات و آراء مربیان تعلیم و تربیت انتخاب شود و از دل این مبانی، به اصولی چند دست یافته و با نظر به مبانی _عمدتاً انسان شناختی_ و اصول از یکسو و اهداف از سوی دیگر، روش هایی در راستای تحقق تربیت عقلانی ارائه گردد. بر اساس یافته های تحقیق می توان گفت تربیت عقلانی از جمله مسائل حیاتی و کلیدی است که شکوفایی فرد و جامعه مبتنی بر آن بوده و بی توجهی یا کم توجهی مربیان عرصه تعلیم و تربیت به این ساحت از ساحت های تربیتی، سبب بروز آسیب های جدی تربیتی خواهد شد. لذا یک مربی برای تربیت متربی نیازمند آشنایی با مبانی، اصول، روش ها و اهداف تربیت عقلانی است تا در پرتو این آشنایی بتواند به این مهم اقدام نماید و در سایه رهنمود های متعالی آموزه های روای به هدف عالی خود که بالندگی عقلانی فرد و جامعه است نائل شود.
۱۷۰.

برکات عصر ظهور در روایات اهل سنت

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱ و ۲ 113 - 138

کلیدواژه‌ها: برکات امام مهدی عصر ظهور روایات اهل سنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۱۸۸
 عصر ظهور در برخی روایات برادران اهل سنت، به عنوان رویدادی استثنائی معرفی شده است. عصر ظهور مترقی ترین دوران برای بشریت خواهد بود. روایات چهره متفاوتی از آن رونمائی می کند! برکات آن عصر، محدود به انسان نخواهد بود، بلکه همه عالم از برکات آن بهره مند می شوند. در آن عصر عقول و ارزش های انسانی به تکامل خواهند رسید؛ بنابراین، تکامل اجتماعی هم جتناب ناپذیر خواهد بود. روایات معتبر اهل سنت در صحاح و مسانید بر توسعه مادی و معنوی همه جانبه آن زمان دلالت دارد. مهم ترین برکات آن عصر، از دید روایات اهل سنت را می توان همچون: استقرار عدالت، از بردن ظلم، ایجاد امنیت، رفاه اقتصادی، واکنش مثبت عالم، عزت امت و تشکیل حکومت واحد جهانی دانست. روایات شاخص های مهم آن عصر را، توسعه امنیتی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی معرفی می کنند. سؤال اصلی «برکات عصر ظهور در روایات اهل سنت» می باشد. در عصر ظهور جامعه تکامل یافته تر خواهد بود و بشر به منتهای سعادت خود دست خواهد یافت. اهداف بعثت انبیاء (علیهم السلام) و وعده خداوند درباره استقرار حکومت مستضعفان صالح بر جهان تحقق خواهد یافت. در نتیجه همه نظام های فاسد از بین رفته، تنها یک نظام الهی دارای ارزش های واقعی به دست رهبر الهی تشکیل خواهد شد.
۱۷۱.

آسیب شناسی روایات تفسیری

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵ 28 - 49

کلیدواژه‌ها: آسیب روایات اسرائیلیات تدلیس جعل سند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵ تعداد دانلود : ۱۶۱
روایات معصومین(ع) دومین منبع دین مبین اسلام است و از صدر اسلام تا عصر حاضر به علل مختلف ضربه های زیادی به این میراث اهل بیت به ویژه روایات تفسیری وارد شده است از جمله آسیب ها، آسیب های سندی و متنی می باشد که دشمنان دین گاهی وقت ها، متن روایات را با انگیزه های مختلف جعل می کردند گاهی اوقات اسرائیلیات را وارد حوزه دین می کردند در نتیجه تناقضاتی نیز در روایات تفسیری دیده می شود، درآمیختگی تفسیر و تأویل، تصحیف در روایات، تفسیر نشدن تمام قرآن، جدا نشدن روایات ضعیف از متون تفسیر و ... از جمله آسیب های متنی می باشد.آسیب های سندی ای نیز وجود دارد که از جمله آن جعل سند، ارسال سند، تدلیس سند، تصحیف سند، فاسد المذهب بودن راوی، یا اصلاً نداشتن سند و ... می باشد.
۱۷۲.

راهکارهای مقابله با عوامل گسست خانواده از منظر روایات اهل بیت (ع)

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۹ 1 - 23

کلیدواژه‌ها: اهل بیت (ع) روایات گسست خانواده راهکار مقابله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۲۹۹
نهاد خانواده کوچک ترین نظام اجتماعی است که ثبات و استحکام آن مؤثر در ثبات جامعه و مصون ماندن آن از پیامدهای سوء ناشی از این عدم ثبات دارد. از هم گسیختگی نهاد خانواده که غالباً در قالب طلاق پدیدار می شود، تأثیرات نامطلوبی بر پیکره اجتماع دارد که جلوگیری از آن را با شناخت عوامل طلاق و راهکارهای پیشگیری از آن اجتناب ناپذیر می سازد. بالا رفتن میزان طلاق در عصر حاضر سبب شده است که مسئله طلاق در جوامع اسلامی موردتوجه ویژه قرار گیرد. در خیلی از موارد حتی گروهی آن را به عنوان نشانه ای برای از میان رفتن خانواده در مهر و موم های آینده تلقی کرده اند. غالباً گفته می شود که امروزه مردم با غم و تشویش کمتری در مقایسه با گذشته به ازدواج روی می آورند، چراکه طلاق برای آنان در حکم بیمه ای تلقی می شود و در صورتی که ازدواج ایجاد مشکل کرده و یا حالت موفقیت آمیز و خشنود کننده ای برای آن ها نداشت می توانند آن را رها کنند. ضرورت مسئله موجب شد که با بهره گیری از روش توصیفی و تحلیلی راهکارهای مقابله با عوامل گسست خانواده از منظر احادیث معصومین (ع) مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. برآیند پژوهش نشان می دهد مهم ترین و حیاتی ترین راهکارهای مقابله با عوامل گسست خانواده عبارت اند از: داشتن شرایط مساعد برای ازدواج، توجه به مسائل معنوی و دینی، دقت در انتخاب همسر، تشکیل محکمه داخلی خانوادگی، خوش رفتاری، گذشت، کنترل خشم، اظهار عشق و علاقه، حفظ حقوق همسر و صداقت. همچنین مشخص شد که در صورت شناخت و عمل به راهکارهای ارائه شده، جامعه اسلامی دیگر شاهد سیر صعودی آمار طلاق و اضمحلال و فروپاشی خانواده ها نخواهد بود.
۱۷۳.

تحلیلی بر بایسته های تربیت بدنی از منظر آموزه های روایی

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰ 1 - 27

کلیدواژه‌ها: روایات آموزه های روایی تربیت بدنی تحلیل تربیت بدنی ورزش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۶ تعداد دانلود : ۲۴۳
اهمیت و نقش تربیت بدنی در صحت و سلامتی جسم و روان انسان مورد تأیید و تأکید متخصصان عرصه تربیت جسمانی بوده و به تجربه ثابت شده است که بخش عمده ای از بیماری های انسان، ریشه در بی توجهی و یا کم توجهی به این مهم دارد. پرسش اصلی پژوهش این است که آیا آموزه های روایی به این مسئله کلیدی پرداخته اند یا خیر؟ عدم بررسی نظام مند و روشمند مسئله یادشده، موجب شد، نگارندگان با مراجعه به روایات اهل بیت (ع)، تربیت بدنی و اهمیت و کارکردها آن را با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی مورد تجزیه وتحلیل قرار دهند. برآیند و ره آوردهای پژوهش نشان می دهد که کلام وحی و روایات گهربار معصومین (ع) به این مسئله اهتمام ویژه داشته و در بسیاری از موارد به انجام آن تأکید نموده اند. همچنین مشخص شد داشتن قدرت جسمانی فضیلت و ملاک و معیار برتری بعضی بر بعضی دیگر محسوب می شود؛ لذا خداوند با تأکید بر اینکه طالوت چون از توانایی و قدرت جسمانی برخوردار بود او را به عنوان رهبر و فرمانروا منصوب کرده است و نیز روشن شد که معصومین (ع) به نمونه های از ورزش همچون اسب دوانی، تیراندازی، شمشیربازی، شنا، کشتی و... اهتمام داشته و دستور داده اند که موارد یادشده را مؤمنین فراگرفته و به فرزندان خویش بیاموزند. نتیجه نهایی بیانگر آن است که پویایی و نشاط و شادابی و صحت و سلامتی که از طریق ورزش حاصل می گردد، مطلوب و مقصود گزاره های روایی اسلام ناب محمدی (ص) بوده و در حوزه نظر و عرصه عمل به این اصل اساسی اشاره نموده اند که در این نوشتار تبیین و تشریح شده اند.
۱۷۴.

روش های غلبه بر اضطراب(استرس) و ایجاد آرامش در قرآن و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰شماره ۴۶ 137 - 160

کلیدواژه‌ها: اضطراب قر آن روایات آرامش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷۰ تعداد دانلود : ۳۹۴
بشریت در طول تاریخ همیشه دچار انواع اضطرابها،نآارمی ها،استرس ها، ترس ها وغم های وحشتناک بوده است برای فرار ونجات از همه ترس ها وغم ها وناآرامی ها به انواع اوراد و اذکار در مناسک ها،آئین ها، ،عرفانهای نوظهور وغیره ایمان آورده وکاملا به آن وفادارشده هست. در این میان قرآن کریم به عنوان کتاب زندگی و شفا دهنده بیماری ها روش هایی را برای پیشگیری و درمان اضطرب و ایجاد آرامش ارائه داه است این پژوهش در صدد است با روش توصیفی و تحلیلی به این سؤال اساسی پاسخ دهد که روش های غلبه بر اضطراب (استرس) و ایجاد آرامش از منظر قرآن و روایات کدامند؟ به نظر می رسد که باتوجه به مبنای انسان شناختی قرآنی و روایی که انسان را موجودی مرکب از جسم و روح میدانند روش-های غلبه یر اضطراب را می توان به دو قسم کلی؛ روش های بینشی و روش های رفتاری تقسیم کرد. روش های بینشی شامل ، باورها و اعتقادات و نگرش صحیح در باره زندگی دنیوی و فلسفه و اهداف سختی ها و رنج ها و روش های رفتاری شامل؛یادخدا و ذکر ،توکّل و تقوا و دعا می باشند و مهم ترین باورها و اعتقادات باور و ایمان به خدا و معاد می باشند که هریک ار آنها نقش اساسی در غلبه بر اضطراب و ایجاد آرامش دارند
۱۷۵.

بررسی مقایسه ای معیارشناسی خردمندی در روایات اهل بیت- علیهم السلام- با دستاوردهای روان شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶ 53 - 81

کلیدواژه‌ها: خرد عقل روایات دستاوردهای روان شناختی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۲۵۱
هدف از پژوهش حاضر، بررسی معیارهای خردمندی در روایات اهل بیت- علیهم السلام- و روش تحقیق ازنوع کیفی با رویکرد تحلیل محتوای عرفی است. جامعه آماری پژوهش، همه روایات کتب اربعه و مصادر بحار الانوار را شامل می شود. برای نمونه گیری، از روش هدفمند و برای تحلیل داده ها از توصیف، مقایسه، مقوله بندی و مفهوم سازی استفاده کرده ایم. یافته ها نشان می دهند مؤلفه های خردمندی ازدیدگاه اهل بیت- علیهم السلام- مجموعه ای از ویژگی های درون فردی (هفت کد نظری و 47 کد اساسی)، بین فردی (شش کد نظری و 35 کد اساسی)، در ارتباط با دنیا و آخرت (دو کد نظری و چهار کد اساسی) و در ارتباط با معبود (چهار کد نظری و هفده کد اساسی) بودند. کثرت کدهای نظری درون فردی و بین فردی، بیانگر اهمیت اخلاق و ارتباطات انسانی ازنظر اهل بیت- علیهم السلام- است. علاوه بر منابع یادشده، سی مقاله و کتاب تخصصی مرتبط با مبحث خرد درحوزه روان شناسی (تألیف شده از سال 1990 تا سال 2020) بررسی و کدگذاری باز، محوری و انتخابی شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد مؤلفه های خردمندی ازدیدگاه روان شناسان، مجموعه ای از ویژگی های درون فردی (سه کد نظری و نُه کد اساسی)، بین فردی (چهار کد نظری و 35 کد اساسی) و در ارتباط با اجتماع (سه کد نظری و چهار کد اساسی) بوده است. درنهایت، این دو دیدگاه را با هم مقایسه کرده و نتیجه گرفته ایم بین معیارهای خردمندی در دو دیدگاه، رابطه عموم و خصوص من وجه وجود دارد و این دو معیار، دارای نقاط اشتراک و افتراق هستند. در هردوی آن ها ارزش ها درنظر گرفته شده است؛ هرچند آن ها در مبدأ و مبنای ارزش ها و مصداق هایشان تفاوت هایی دارند.
۱۷۶.

عوامل مؤثر در مراتب نیت از دیدگاه قرآن و روایات(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 69-78

کلیدواژه‌ها: مراتب نیت عوامل قرآن روایات اخلاص

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۴۹۳
اساساً نیت، به عنوان روح و حقیقت عمل، نقشی تعیین کننده در ارزش عمل دارد. هرچه نیت عمل خالص تر باشد، آن عمل ارزشمند تر است. در مقابل، هر میزان که نیت ناخالص شود، عمل را به همان اندازه بی ارزش و حتی دارای ارزش منفی می کند. به عبارت دیگر، «نیّت» دارای درجه و رتبه است. اما اینکه چه عواملی موجب شکل گیری این مراتب است، سؤالی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته و این مقاله در صدد پاسخ به آن است. .توجه به این عوامل می تواند، انسان را در کیفیت بخشیدن به عمل خود یاری رساند. این مقاله، به روش توصیفی تحلیلی و با مطالعه آیات و روایات و مراجعه به منابع تفسیری، اخلاقی و روایی، به بررسی عوامل مؤثر در مراتب نیت از دیدگاه آیات و روایات می پردازد. نتایج تحقیق حاکی از این است که معرفت، ایمان، توجه و محبت، به عنوان عوامل شکل دهنده نیت، هرقدر ارتقا پیدا کنند، نیت هم به شکل متناظر با آنها تعالی می یابد، توفیق الهی در مرتبه ای بالاتر از سایر عوامل در تحقق نیت مطلوب مؤثر است.
۱۷۷.

بررسی تطبیقی جایگاه حضرت ساره در قرآن و تورات، با تکیه بر نقد روایات تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۲ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۴۸) 25-42

کلیدواژه‌ها: ساره روایات سند قرآن تورات اسرائیلیات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۱۹۹
ساره همسر حضرت ابراهیم(ع)، از جمله زنانی است که به شهادت آیات قرآنی مورد رحمت الهی قرار گرفته و حتی به درجه ای از کمال رسیده است که شایسته سخن گفتن با فرشتگان الهی می شود. جایگاه این بانو، در کتب مقدس و روایات متعددی بحث شده است. در کتاب مقدس و قرآن و برخی روایات اسلامی تفاوت فاحشی در بیان شخصیت ها دیده می شود. کتاب مقدس نه تنها نتوانسته است مقام و منزلت ساره را آن گونه که هست نمایان سازد، بلکه با جعل داستان هایی مانند عبور از مصر، حسادت و تندخویی، آزار حضرت ابراهیم(ع) و...، شخصیت ساره و ابراهیم(ع) را خدشه دار ساخته است. این نگرش به ایشان در برخی از روایات اسلامی هم نفوذ یافته است. در این پژوهش، با تکیه بر روش تطبیق تورات با قرآن و روایات و بررسی سندی و متنی روایات، نه روایت ارزیابی شده است که عموم آنها با قرآن در تناقض بوده و در عوض تطابق عجیبی با تورات داشته اند. اسناد این روایات نیز ارزیابی شدند که همه آنها دچار ضعف رجال و اتصال بوده اند.
۱۷۸.

نقش سازنده ی خصیصه ی حلم و بردباری بر استحکام نظام خانواده در قرآن و روایات معصومین(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 285-308

کلیدواژه‌ها: حلم بردباری نظام خانواده قرآن کریم روایات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۲۵۹
نگاه دین مقدس اسلام به بنیان خانواده و اهتمام ویژه به تحکیم آن ناشی از اهمیتی است که تربیت و تعالی فرد و به تبع آن خانواده و جامعه دارد. رسیدن به خانواده های متعالی و مستحکم جز با آراستگی به فضایل اخلاقی و مشارکت تمام اعضای خانواده امکان پذیر نیست. در این میان حلم و بردباری از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد؛ از منظر دین مبین اسلام، ایمان، عبادت، عزت و کرامت نفس، بدون حلم، قوام و دوامی ندارد و تعلیم و تربیت و تبلیغ دین، بدون آن میسّر نمی گردد. به وسیله ی حلم و بردباری خانواده ها استحکام می یابند، نیازهای عاطفی تأمین می شود، افراد از انزوای اجتماعی و احساس تنهایی رها می گردند، زوجین به کمال رسیده و موجب بقا نسل می گردند. افراد تربیت شده در چنین خانواده هایی دارای آرامش و ثبات روانی هستند، در نتیجه انسان هایی مسئولیت پذیر بوده که در رشد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... جامعه سهیم می باشند. از این رو باید با عمل به دستورات قرآن کریم و به کارگیری سیره ی ائمه ی معصومین(علیهم السلام) در جهت تخلّق به خصیصه ی حلم در میان آحاد جامعه کوشید تا شاهد خانواده های مستحکم و در نتیجه جامعه ای معتدل، عزت مند و آرام باشیم؛ از این رو در مقاله ی حاضر که به روش کتابخانه ای و به شیوه ی توصیفی- تحلیلی انجام شده، ضمن تبیین ضرورت تحکیم خانواده و ترسیم الگوی خانواده ی مستحکم از منظر این دین الهی، نقش خصیصه ی حلم و بردباری بر استحکام نظام خانواده از نگاه قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفته است.
۱۷۹.

جایگاه ترویج فرهنگ ایثار و شهادت (از منظر قرآن و روایات)

نویسنده:
منبع: شاهد اندیشه دوره جدید بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۳) 85 - 104

کلیدواژه‌ها: ایثار شهادت راهکار روایات قرآن موانع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۹ تعداد دانلود : ۶۰۱
 اسلام درعین حال که دین صلح و مدارا است، دین قوّت و قدرت و جهاد نیز هست و به هیچ وجه اجازه تسلط کفار و مشرکان و ظالمان را بر مسلمانان نمی دهد و با هرگونه ستم پذیری و ذلّت، مخالف است. ازاین رو، واژه ها و مفاهیم جهاد، ایثار و شهادت در اسلام، قداست و ارزش و جایگاه خاصّی دارند. در اسلام، شهادت، مرگ سرخ مبتنی بر شناخت و آگاهی و بر مبنای آزادی و اختیار در مبارزه علیه موانع تکامل و خطوط انحرافی و طاغوتی است که مجاهد با همه منطق و شعور و بیداری خود انتخاب می کند و شهید که جان خود را در راه خدا و ارزش های متعالی و انسانی ایثار می نماید، فردی است پیوسته و باقی به حق و متنعّم از نعمات الهی ( أَحیاءٌ عِندَ رَبِّهِم یُرزَقونَ ). هدف از ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، ضمن فروزان نگه داشتن این چراغ رهایی بخش، برای هر زمانی است که دشمن آهنگ نابودی دین و ایمان و تعرض به میهن و ناموس نماید. لازمه داشتن چنین رویه ای، گسترش سیره و روش زندگی نجات بخش شهیدان و ایثارگران در جامعه است. در این مقاله پس از پژوهش در پیشینه تحقیق و بیان فرهنگ ایثار و شهادت در قرآن و سنت، به ارائه شیوه ترویج فرهنگ شهادت و کاهش موانع آن پرداخته شد.
۱۸۰.

بررسی واژه حب در اصول کافی و صحیح بخاری

نویسنده:
منبع: شاهد اندیشه دوره جدید پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۴) 111 - 132

کلیدواژه‌ها: اصول کافی تحلیل محتوا ایمان حب روایات صحیح بخاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۹۹
اصول کافی و صحیح بخاری از منابع معتبر روایی شیعه و اهل سنت است که پیروان این دو مذهب در بسیاری از اصول و فروع دین اسلام، به این دو کتاب استناد می کنند. از آموزه های مهمی که در این دو کتاب، روایاتی درباره آن ذکرشده و ابوابی به آن اختصاص داده شده، محبت است. این پژوهش به تحلیل محتوای واژه حب و مشتقات آن در این دو کتاب پرداخته است. واژه ها و موضوعات استخراج شده از تحلیل محتوای روایات، نشان می دهد حب در اصول کافی با مفاهیم کلیدی عقل، دین، صفات خدا، اطاعت، تقوا، معرفت و اهل بیت ارتباطی وثیق دارد و دارای لایه های معنایی متعددی چون حب معبود و عبد، حب رسول خدا و اهل بیت و حب انسان ها وهم نوعان و مؤمنان و حب مذموم است. بیشتر حجم روایات مربوط به حب در کتاب کافی، به دوری از حب دنیا که جهالت و عجز و غوایت است اشاره دارد؛ اما در صحیح بخاری حب، تنها با ایمان و بِر ارتباط دارد و بیشتر حجم روایات به لایه های معنایی حب می پردازد که حب میان عبد و معبود، حب به رسول خدا و انسان ها را شامل می شود، اما اشاره ای به حب اهل بیت نشده است.