متون آموزشی

نگارش به طور اعم و نگارش متون درسی و آموزشی به طور اخص مهارتی پیچیده است و در فرایند آن نویسنده باید به عوامل گوناگون توجه نموده و با استفاده از شیوه ها و فنون مختلف بر کیفیت نگارش خود بیفزاید . لازم به توضیح نیست که عوامل متعددی در کیفیت نگارش متون درسی موثر است که در این مقاله سعی شده مهمترین عوامل مؤثر به طور اجمالی معرفی شوند . فرایند نگارش متون درسی دارای سه مرحله قبل از تدوین ، تدوین و بعد از تدوین است که در این مقاله عمدتاَ مرحله دوم مورد نظر می باشد .

باسوادی در ساده ترین تعریف خود به معنای کسب مهارت های خواندن و نوشتن به زبان رسمی است. اگرچه اکثر دانش آموزان برای تسلط یافتن بر دو مهارت یاد شده تلاش می کنند اما برای دانش آموزان ایرانی مناطق غیرفارسی زبان، نسبت به مناطق فارسی زبان آموزش زبان فارسی به عنوان زبان رسمی با محدودیت های بیشتری روبه روست. در فرایند زبان آموزی بروز خطا پدیده ای اجتناب ناپذیر است و «تحلیل خطا» راهی است برای شناسایی نیازهای آموزشی در جهت بهبود کیفیت موادآموزشی و شیوه های تدریس. منظور از تحلیل خطا، مطابقه جمله های تولیدشده در گفتار یا نوشتار زبان آموزان با جمله های گویشوران بومی به لحاظ سازگاری یا عدم سازگاری با قواعد زبان مورد مطالعه است. در این تحقیق خطاهای نوشتاری دانش آموزان ایرانی ترک زبان سطح متوسط و پیشرفته مورد تحلیل و بررسی قرارگرفته است. آمار ارایه شده شامل 100 مورد خطاست که در چهارگروه خطاهای املایی، خطاهای واژگانی، خطای ساختاری و خطای کاربردشناختی بررسی شده اند. داده های تحقیق از دست نوشته های مخاطبان مجلات رشد گردآوری و به روش توصیفی تحلیل و بررسی شده است. هدف تحقیق دستیابی به پربسامدترین خطاهای نوشتاری دانش آموزان ایرانی غیرفارسی زبان است.  نتایج نشان داد که برحسب بسامد رخداد، خطاهای ساختاری با 72 درصد میزان وقوع از بیشترین تعداد برخوردار بوده اند. به عبارت دیگر، دانش آموزان ایرانی ترک زبان در کاربرد نکات دستوری دارای ضعف هستند. به نظر می رسد این نتیجه قابل تعمیم به سایر دانش آموزان غیرفارسی زبان ایرانی نیز می باشد. بنابراین در تهیه متون آموزشی و کمک آموزشی باید به این موضوع بیشتر توجه شود. 

مرکز آموزش زبان و معارف اسلامی (مدرسه المهدی) وابسته به جامعه المصطفی  یکی از با سابقه ترین مراکز آموزش زبان فارسی است. طلاب غیر ایرانی قبل از شروع تحصیل در جامعه المصطفی در مدت شش ماه زبان فارسی را در این مرکز فرا می گیرند. آموزش زبان فارسی با مشکات و آسیب هایی همراه است که شناخت آنها جهت چاره جویی برای رفع آنها، لازم و ضروری است. پژوهش حاضر با عنوان «آسیب شناسی محتوای آموزش زبان فارسی در مرکز آموزش زبان و معارف اسامی» این امر را بررسی و تحلیل کرده است. برای این منظور، نگارندگان، از شیوۀ پرسش نامه و مصاحبه با زبان  آموزان و مدرسان زبان فارسی و معارف اسامی در مرکز آموزش زبان جامعه المصطفی در قم استفاده کرده و آسیبها و مشکات موجود را از دید طلاب و مدرسان از منظر محتوای درسی، بررسی و یافتهها را تحلیل کردهاند.در این تحقیق، کتاب های درسی، کتاب های کار و کمک درسی و فیلم های آموزشی، از دید طلاب و مدرسان، بررسی و ارزیابی شده اند. برمبنای این پژوهش در کنار نقاط ّ قوت، مهمترین آسیب های محتوای آموزش زبان فارسی عبارتند از: به روز نبودن متون آموزشی، نبودن فیلم های مناسب برای آموزش زبان فارسی، نبود هماهنگی کامل بین گروه های علمی برای تدوین کتاب های درسی. در پایان نیز راهکارهایی برای ارتقای کیفیت محتوای آموزش زبان فارسی در مدرسه المهدی پیشنهاد شده است.

کتاب های درسی، در کنار آموزش دانش آموزان، آن ها را برای پذیرش نقش های متناسب با ویژگی های جنسیتی شان، آن گونه که مدنظر مؤلفان این کتب است، آماده می کنند. پژوهش حاضر در صدد است به چگونگی بازنمایی نقش اجتماعی سیاسی زنان در کتاب های درسی دو مقطع ابتدایی و راهنمایی، در سال تحصیلی 1391 1392 بپردازد. روش تحقیق، تحلیل محتوای کمّی بر اساس شاخص جنسیت در بین تصاویر و متن دروس است. آنچه مسلم است، باید دید عمومی به نقش های زنان بسط داده شود و بسیاری فعالیت ها مانند: فعالیت های خیریه و امور عام المنفعه، امدادگری، و انجام دادن فریضه های اجتماعی مهمی مانند: امر به معروف و نهی از منکر به منزله فعالیت های اجتماعی مهمی که زنان جامعه به آن مشغول اند مورد توجه قرار گیرد. همچنین، دسته بندی و تحلیل محتوای گزاره های توصیفی و هنجاری نشان می دهند که بیشتر گزاره ها و تصاویر موجود در کتاب های درسی توصیفی است، اما توصیف آن ها از مقوله های نقش آفرینی زنان در عرصه های سیاسی و اجتماعی، در بیشتر موارد، حضور گسترده و رو به افزونی زنان را در فعالیت های اجتماعی به درستی منعکس نمی کند.

هدف از آموزش دروس معارف اسلامی در دانشگاهها، ارتقای سطح اعتقادات و پایبندی های دینی دانشجویان به موازات رشد علمی آنها در فضای دانشگاه است. متبلور کردن رفتارهای مذهبی و پدیداری خصیصه های مطلوب شخصیتی، می تواند نشان موفقیت در فرایند تعلیم و تربیت باشد. هدف این تحقیق، سنجش میزان گرایش دانشجویان دانشگاه مازندران به دروس معارف اسلامی از حیث ابعاد شناختی، احساسی و آمادگی عملی و بررسی عواملی است که بر گرایش آنها تأثیرگذار است. روش: این پژوهش با روش کمّی و به صورت پیمایشی، با استفاده از تکنیک پرسشنامه در میان 447 نفر از دانشجویان دانشگاه مازندران با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انجام شده است. سنجه های گرایش به دروس معارف اسلامی از اعتبار صوری و ضریب پایایی کافی(ضریب آلفای 0.77) برخوردار بوده است. یافته ها: میانگین گرایش دانشجویان به دروس معارف اسلامی برابر با 3.02 و در سطح متوسط است. بیشترین میزان، به جنبه احساسی و کمترین میزان، به جنبه شناختی گرایش دانشجویان اختصاص دارد. عملکرد اساتید معارف در نظر 40.4 درصد از دانشجویان، در سطح قوی و کیفیت متون آموزشی معارف اسلامی در نظر 48.3، در سطح متوسط ارزیابی شده است. همچنین هر دو عامل از تأثیر بالایی بر میزان گرایش دانشجویان به دروس معارف اسلامی برخوردارند. نتیجه گیری: ارتقای محتوای آموزشی افزایش گرایش دانشجویان به دروس معارف اسلامی، مهم و ضروری به نظر می رسد