زیارات

یکی از مشهورترین کتب ادعیه مکتب تشیع کتاب مفاتیح الجنا ن است که در آن بسیاری از دعاها، مناجاتها و زیارت نامه ها را مرحوم حاج شیخ عباس قمی رضوان الله علیه گردآوری کرده اند. این کتاب از سال 1349 هجری قمری به بعد بارها به فارسی ترجمه شده است؛ از جمله ترجمه ها، ترجمه جناب حجه الاسلام آقای موسوی دامغانی از انتشارات نشر مشرقین و مرکز به نشر، و ترجمه استاد کمره ای از انتشارات تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر است که سالهاست مورد استفاده عموم قرار دارد. در مقاله ذیل تنها موارد بسیار اندکی از ترجمه آقای دامغانی و نیز مواردی از ترجمه استاد کمره ای بررسی و نقد شده است.

مهم ترین و رایج ترین کتاب دعایی که در دوره معاصر مورد استفاده مردم قرار می گیرد، کتاب مفاتیح الجنان اثر شیخ عباس قمی است. این کتاب پر تیراژترین کتاب پس از قرآن کریم است. بنابراین لازم است این اثر گرانسنگ به دلیل گستردگی و نفوذ خود در جامعه ، از ابعاد مختلف مورد بررسی و کنکاش پژوهشگران قرار گیرد. به همین منظور، در پژوهش حاضر، ضمن تأکید بر تمایل مؤلف به انتخاب و بهره گیری مطالب معتبر در ادعیه و زیارات، برخی نکات قابل توجه پیرامون اعتبارسنجی کتاب مفاتیح الجنان، مورد تأمل و تذکر واقع می گردد. در نهایت مشخص شد، با این که شیخ عباس قمی تلاش داشته است تا مطالب نامعتبر کتاب مفتاح الجنان بروجردی را حذف و مطالب معتبر را در تلخیص و تألیف خود ارایه نماید، امّا بنابر نمونه هایی که در مقاله حاضر ذکر شد، روشن گشت که مطالب مختلفی در کتاب مفاتیح قابل ردگیری هستند که به دلایلی، نامعتبر یا ضعیف و مخدوش می باشند. بنابراین لازم است که تمامی مطالب مفاتیح، مجدداً و به صورت اختصاصی و مجزا، اعتبارسنجی و مستندسازی دوباره شوند.