تفکر همگرا

هدف پژوهش حاضر بررسی تغییرات الکتروآنسفالوگرافیک نیمکره های مغز در طی تفکر همگرا و واگرا بود. به منظور انجام این پژوهش با روش نمونه گیری در دسترس تعداد 34 آزمودنی (19 پسر و 15 دختر) انتخاب شدند و در سه موقعیت آزمایشی حالت آرامش، تفکر همگرا و تفکر واگـرا قـرار گرفـتند. در هـر سـه موقعیت امواج مـغزی آزمودنی ها با استفاده از دستگاه الکتروآنسفالوگراف در 19 کانال ثبت شد. امواج مغزی ثبت شده (EEG)، در باند تتا با استفاده از نرم افزار نوروگاید به یک سری از کمیت ها (QEEG) تبدیل شدند. داده های کمی استخراج شده با استفاده از تحلیل واریانس اندازه های مکرر تحلیل شدند. نتایج حاصل نشان داد که به طور جداگانه در نیمکره های چپ و راست دو نوع تفکر، هم نوسانی بیشتری نسبت به حالت آرامش دارند. ولی تفاوت میزان هم نوسانی سه موقعیت مورد مطالعه در دو نیمکره مغز متفاوت نبود.

خلاقیت به عنوان عملکرد یا توانایی شناخته شده است که به صورت اصیل، ارزشمند و مفید، ظهور پیدا می کند. سطح خلاقیت هر فرد را می توان با استفاده از ارزیابی عملکرد او در آزمون های خلاقیت سنجید. یکی از آزمونهای پر کاربرد در سنجش خلاقیت، آزمون تداعی های دور است. آزمون تداعی های دور که بوسیله مدنیک (1967) ساخته شد به عنوان یک ابزار معتبر سنجش تفکر همگرا شناخته می شود. هدف این پژوهش بررسی ویژگی های روانسنجی و تطبیق نسخه فارسی آزمون تداعی های دور بود. بدین منظور 482 نفر از دانشجویان دانشگاه اراک به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده و در این تحقیق شرکت کردند. بدین صورت که ابتدا تعداد 200 دانشجو انتخاب و به آزمون تداعی های دور پاسخ دادند. پس از پالایش اولیه اصلاحاتی در نسخه اولیه صورت گرفت و سپس 282 نفر متفاوت از نمونه اولیه به آزمون های تداعی های دور، حل مسئله بینشی و استفاده های غیر معمول گیلفورد پاسخ دادند. از دو رویکرد کلاسیک و نظریه سوال-پاسخ جهت بررسی ضریب دشواری و تمیز گویه ها، روایی سازه، و پایایی استفاده شد. همبستگی مثبت معنادار آزمون تداعی های دور با آزمون حل مسئله بینشی، و عدم ارتباط معنادار با آزمون استفاده های غیر معمول گیلفورد به ترتیب نشان دهنده روایی همگرا و افتراقی و در کل روایی سازه مناسب آزمون می باشد. نتایج نشان دهنده ویژگی های روانسنجی مناسب نسخه 30 گویه ایی تداعی های دور ارائه شده در این پژوهش بوده و میتوان گفت این آزمون برای اندازه گیری تفکر همگرا در زبان فارسی کارآمد و مناسب است.

در عصری زندگی می کنیم که تغییرات در ابعاد گوناگون و با سرعتی فزاینده صورت می گیرد. بدیهی است که این تحولات و تغییرات مدیون تفکر خلاق بشر است]1[ ؛ به عبارت دیگر، تمام دستاورد ها از ابتدایی ترین تا پیچیده ترین آنها حاصل ذهن پویا و آفریننده انسان است. به رغم ماهیت مهم و فراگیر خلاقیت روانشناسان و محققان تعلیم و تربیت به ندرت آن را مورد توجه قرار داده اند]2[. آموزش عالی و آموزش و پرورش به عنوان نمودی از فرهنگ هر جامعه نقش بسیار زیادی در ایستایی و پویایی خلاقیت پرورش یابندگان خود دارند. آموزش عالی خلاق باید بر آموزش فعال توأم با استفاده از تجربه مستقیم روش بحث و گفتگوی آزاد و استفاده تلفیقی از تفکر واگرا و همگرا مبتنی باشد؛ پس با توجه به برنامه چشم انداز 20 ساله کشور، هدف اصلی آموزش عالی در کشور باید بر تربیت افراد خلاق و نو آور متمرکز شود، لذا برای تحقق چنین هدف والایی به تغییرات فراگیر و عمیق در نظام آموزش عالی و آموزش و پرورش نیازمندیم . بنابراین، در این مقاله ضمن بیان ضرورت پرورش خلاقیت در آموزش عالی، به نقش فرهنگ در توسعه خلاقیت و چگونگی تأثیر آموزش عالی در پرورش افراد خلاق پرداخته شده است.