ادراک والدین

شکل گیری مفهوم خداوند در کودکان و نقش چهره های دلبستگی در پیدایش و تحول این مفاهیم، به ویژه در دهه های اخیر مورد توجه روان شناسان قرار گرفته است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر تجربه فقدان بر ادراک کودکان در مورد مادر، پدر و خداوند طراحی و اجرا گردید. در این پژوهش که از نوع علی ـ مقایسه ای است، از میان کلیه دانش آموزان مقطع ابتدایی نواحی چهارگانه شهر شیراز، تعداد 126 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. سه مقیاس افتراق معنایی آزگود در مورد ادراک کودک از پدر، مادر و خداوند جهت جمع آوری داده های پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس نشان داد بین کودکان دارای تجربه طلاق والدین، کودکان دارای تجربه فوت والدین و کودکان عادی از نظر اندازه های مربوط به ادراک خداوند، ادراک صفات مهرورزانه خداوند، ادراک صفات مهرورزانه مادر، ادراک پدر و ادراک صفات مهرورزانه پدر تفاوت معناداری وجود دارد. بدین ترتیب که کودکان دارای تجربه فقدان، خداوند و پدر و مادر را کمتر واجد صفات مهرورزانه توصیف می کردند. این تفاوت بین گروه-ها در اندازه های مربوط به ادراک خداوند و ادراک صفات مهرورزانه خداوند، بین گروه های عادی با گروه فوت والدین و در اندازه های ادراک پدر و ادراک صفات مهرورزانه پدر، بین گروه های عادی و گروه دارای تجربه طلاق والدین نیز بود. هم-چنین، در اندازه های ادراک خداوند، ادراک پدر، ادراک صفات مهرورزانه خداوند، ادراک صفات مهرورزانه مادر و ادراک صفات مهرورزانه پدر، بر اساس آن که کودک با چه کسی زندگی می کرد، بین گروه ها تفاوت معناداری وجود داشت. نتایج این مطالعه همسو با الگوی تطابقی دلبستگی به خداوند نشان می دهد، دلبستگی کودک به ویژه به پدر، در نتیجه فقدان با اضطراب همراه بوده و به دلبستگی به خداوند نیز تسری می یابد. در نتیجه، کودک والدی را که از دست داده، و به دنبال آن خداوند، را کمتر واجد ویژگی های مهرورزانه تلقی می نماید.

در تحقیق حاضر، رابطه نوع انگیزش والدین با مشارکت آن ها در آموزش فرزندان پیش بینی شد. جامعه آماری تحقیق، والدین دانش آموزان مدرسه نمونه دولتی دخترانه دوره متوسطه دوم در ارومیه بوده که به تعداد ۳۰۶ نفر است. حجم نمونه آماری طبق فرمول کوکران ۱۷۰ نفر محاسبه شد. ابزار مورد استفاده در تحقیق، نسخه تکمیل شده پرسشنامه  ECLS- Kبود که در سال ۲۰۰۵ توسط هور- دمسی و ساندلر و همکاران توسعه یافته است. روایی ابزار توسط صاحبنظران و محقّقان این حوزه تأیید شد. پایایی ابزار نیز به روش آلفای کرونباخ (۷۸ / ۰= α) محاسبه شد که در حد قابل قبول بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد از بین مؤلفه های انگیزشی والدین همچون باورهای انگیزشی (خودکارآمدی و ساخت و ساز نقش) ادراک والدین از دعوت نامه های دریافتی (دعوت نامه مدرسه، دعوت نامه معلم و دعوت نامه (درخواست کمک) دانش آموزان) و ادراک درباره زمینه زندگی (مهارت- دانش و انرژی- وقت) عامل دعوت و درخواست دانش آموزان قوی ترین متغیّر در پیش بینی و تبیین مشارکت والدین است. بنابراین، به نظر می رسد استفاده از دعوت نامه مختص دانش آموزان که از مهم ترین پیش بین های مشارکت والدین است باید بیش از پیش مد نظر برنامه ریزان قرار گیرد.