مطالب مرتبط با کلیدواژه

باغ ایرانی


۶۱.

زیبایی شناسی باغ های ایرانی هند تأثیر ذوق هندی بر باغ های ایرانی شبه قاره هند در منطقه آگرا

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال دوم بهار ۱۳۹۳ شماره ۳ 14 - 23

کلیدواژه‌ها: زیبایی شناسی ذوق هندی باغ ایرانی تزئین گرایی باغ ایرانی هند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۱ تعداد دانلود : ۳۷۳
باغ ایرانی در دوره گورکانیان که به دلایل و شرایط خاص سیاسی، تبادل فرهنگی ایران و هندوستان رو به فزونی نهاد، به همراه دیگر محصولات فرهنگی و هنری با سفر به کشور هندوستان دچار تحولاتی شد. این تغییرات را می توان در سه دسته مورد بررسی قرار داد : شرایط سیاسی و اجتماعی متفاوت، موقعیت جغرافیایی خاص و بستر فرهنگی و تمدنی هند. این پژوهش یکی از عوامل این تغییرات یعنی تأثیر «ذوق و سلیقه» مردمان هند بر باغسازی ایرانی را بررسی می کند. این نوشتار به روش تحلیلی- تفسیری و مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی به تشریح ذوق هندی تحت عنوان «تزئین گرایی» می پردازد و اینکه این امر چگونه در تطور باغ ایرانی در هند مؤثر افتاده است. بدین ترتیب ابتدا واژه ذوق هندی و تزئین گرا بودن آن بیان می شود، آنگاه به نمونه هایی از بروز ذوق هندی در باغ ایرانی اشاره می شود. این دگرگونی ها را می توان در چهار زمینه مشاهده کرد: نخست تقسیم بندی های ریزتر و تزئینی در پلان باغ؛ دوم آراستن طرح کاشت باغ با گیاهان تزئینی و متنوع؛ سوم جزئیات محوطه سازی و چهارم استفاده زینتی از عناصر طبیعی مانند آب و درخت. پژوهش انجام شده نشان دهنده این اثرگذاری بر صورت باغ در وجوه مختلف و عدم تغییر ساختاری و اساسی در اصول بنیادی آن است. ذوق هندی به عنوان عاملی فرهنگی در لایه های بیرونی ساختار باغ تزئیناتی را وارد و منظر باغ ایرانی را از منظری حماسی خارج می کند.
۶۲.

نقش سطوح سخت در منظره پردازی باغ مزارهای ایرانی هند

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال دوم بهار ۱۳۹۳ شماره ۳ 24 - 31

کلیدواژه‌ها: منظر سخت باغ ایرانی هند کف سازی منظره پردازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹ تعداد دانلود : ۲۸۸
به سطوحی که از عناصر سخت طبیعی و مصنوع چون سنگ، آجر و خاک غیر زراعی ایجاد شده است، «منظر سخت» گفته می شود. در الگوی باغ ایرانی سطوح سخت و نرم به شکلی مشخص از یکدیگر تفکیک شده و در عرصه های متمایز قابل رؤیت است. اگرچه باغ های ساخته شده در دوره سلاطین گورکانی هندوستان به لحاظ الگوی طراحی، عناصر و ارکان از شیوه ی باغسازی ایرانی تبعیت کرده اند و می توان آنها را گونه ای از باغ های ایرانی نام نهاد، اما دارای تفاوت هایی با نمونه های اصلی هستند که برخی از این تفاوت ها را می توان با حضور در فضای باغ درک کرد. تفاوت منظر سخت یکی از این اتفاقات است. در باغ های هندی با الگوی ایرانی، سطوح سخت و کف سازی در مقایسه با نمونه ایرانی آن از گستردگی بیشتری برخوردار بوده و منظره پردازی باغ را به نحو بارز و قابل ادراک تحت تأثیر خود قرار داده است. این پژوهش در تلاش است با بررسی عناصر و ویژگی های طراحی محیط باغ و بررسی نمونه های هندی تفاوت کیفیت منظر سخت را به چالش بکشد. بر این اساس مشخص می شود گستردگی سطوح سخت و نظم هندسی آنها براساس خطوط راست و زوایای متعامد با نبود پوشش گیاهی متراکم، باعث شده باغ هندی منتظم تر از باغ ایرانی ادراک شود و منظر سخت آن جلوه ای مضاعف پیدا کند. در جهت اثبات این امر عناصر منظر سخت و کیفیت های حاصل از شیوه بکار گیری آنها در طراحی باغ هندی مورد مطالعه می گیرند تا تأثیر بصری و ادراکی تغییر تناسب میان منظر سخت و نرم باغ در نظر بیننده مشخص شود.
۶۳.

مقایسه مفهوم نظرگاه در باغ های ایران و هند

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال دوم بهار ۱۳۹۳ شماره ۳ 32 - 39

کلیدواژه‌ها: نظرگاه باغ ایرانی باغ هندی مفهوم منظر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۶ تعداد دانلود : ۴۶۸
نظرگاه به عنوان یکی از مهمترین عناصر باغ ایرانی؛ آن بخش از باغ است که می توان در نقطه ای بالاتر از سطح باغ، بر آن نظر انداخت. این عنصر در باغ های ایران و هند، بسیار متفاوت جلوه می کند. این عنصر در باغ ایرانی گزینش نقطه ای برای نگاه به منظر باغ است. در این مورد، نگاه ناظر تماماً معطوف به منظر باغ است و با عناصر زیباساز آن گره می خورد. در باغ هندی جهت دید نظرگاه چندان مطرح نیست و هدف دیدهای متفاوت در عرصه های مختلف باغ و نشان دادن نظام هندسی سامان یافته بر روی بستر آن است. این پژوهش می کوشد به منظور یافتن دلایل تفاوت های مذکور، مفهوم نظرگاه از دو بعد محتوا و کالبد را در نمونه های هندی، مورد مطالعه قرار دهد و نتیجه آن را با نمونه های ایرانی مقایسه کند. با توجه به این پژوهش، نظرگاه در باغ های هندی برخلاف نمونه ایرانی، نه به منظور ادراک منظر گزیده و طراحی شده خیابان اصلی باغ، بلکه برای تسلط همه جانبه بر سطوح مختلف آن طراحی شده است. در واقع درک متفاوتی که از منظره پردازی باغ هندی پدید می آید، مفهوم نظرگاه را دگرگون ساخته است. این امر حتی کالبد نظرگاه را تحت تأثیر قرار داده و شکلی متفاوت از باغ ایرانی پیدا کرده است.
۶۴.

مقایسه نمایش و حضور آب در باغ های ایران و هند

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال دوم بهار ۱۳۹۳ شماره ۳ 40 - 47

کلیدواژه‌ها: نمایش آب باغ ایرانی باغ هندی عنصر نمادین عنصر تزئینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱ تعداد دانلود : ۳۳۷
باغ ایرانی در تاریخ هنر باغسازی جهان با سبک و هویت خاص خود شناخته می شود؛ که در برابر هجوم های سیاسی پایدار مانده و تبدیل به سنت شده است. این در حالی است که باغسازی در هند به میزان زیادی از سنت باغسازی ایرانی متأثر شده، اما به علت تأثیرات پس زمینه های مغولی، بستر و اقلیم هند تفاوت هایی با نمونه ایرانی داشته و هویتی هندی یافته است. در این میان اهمیت بررسی جایگاه آب به عنوان مطبوع ترین خصوصیت مشترک باغ ایرانی، جهت شناخت شیوه باغسازی هندی انکارناپذیر است. این مقاله بر آن است اثبات کند مفهوم آب در باغ ایرانی با ورود به هند و تأثیرپذیری از عوامل متعدد، تغییر یافته است؛ به گونه ای که برخلاف باغ های ایرانی که عنصر آب به منظور فضاسازی و منظره پردازی بوده و نمادی از پاکی، پویایی و حرکت است (عنصر نمادین)، در باغ های هندی از آب بیشتر به عنوان عنصری برای تزئین فضا استفاده شده است (عنصر تزئینی). با بررسی های صورت گرفته مشخص می شود حضور آب در باغ های هندی، حضوری ظریف در جوی هایی با تزئینات بسیار زیاد است که موجب می شود بستر حضور آب حتی از خود آب هم مهم تر جلوه کند.
۶۵.

آوای هستی باغ ایرانی

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال دوم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۶ 5 - 9

کلیدواژه‌ها: باغ ایرانی عالم معنا اغنای احساسات هنر کامل هنر متعالی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۴۲۵
آنچه از هنرهای کامل برمی آید، صورت و معنایی است که در ترکیب و تلفیقی صحیح با یکدیگر، اثری هنری را خلق می کنند، که قابلیت ارتباط و ادراک مستقیم آن توسط مخاطب و همچنین نفوذ در سایر هنرها را دارد. باغ ایرانی هنری کامل است که علی رغم اینکه در طول تاریخ دست خوش دگرگونی شده است، بقا یافته و ویژگیِ فناناپذیرش را به همگان ثابت کرده است. هنرمند باغ ساز با طراحی مناسب در باغ ایرانی و بهره گرفتن از عوامل ارتباط ساز، همچون فرهنگ، تاریخ، جامعه، نمادها و نشانه ها، رسانه ها و حواس انسانی، ارتباطی دوسویه و معنایی با مخاطب برقرار می کند و باعث ادراکی بی واسطه و بدون نیاز به تفسیر و توضیح برای مخاطب باغ ایرانی می شود. باغ ایرانی، در این مسیر احساسات طبیعی و ناسوتی انسان را همچون حس بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه را به کار می گیرد امّا با آنها به عنوان تجربه ای مادّی برخورد نمی کند، بلکه معناگرا و اغن ابخش احساسات است.
۶۶.

لزوم ایجاد باغ ایرانی

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال سوم بهار ۱۳۹۴ شماره ۷ 19 - 26

کلیدواژه‌ها: باغ ایرانی باغ مذهبی باغ قدرت باغ تفرجگاهی باغ حکومتی باغ تزیینی باغ فرح بخش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۱ تعداد دانلود : ۸۴۱
احداث ابنیه، شکل گیری و گسترش یا شکوفایی باغ سازی و معماری، نتیجه وجود ثبات نسبی سیاسی است که از تبعات آن ثبات اقتصادی و آرامش روانی جامعه است. در این میان، توجه به باغسازی با عنایت به ماهیت آن که وجه تفرجی است، وابستگی قویتری به آن ثبات پیدا می کند. آیا باغ ایرانی ثمره دوران خشک سالی است یا اینکه به دوران سر سبزی خاستگاه ایرانیان تعلق دارد؟ عقیده بر این است که باغ ها در دل کویر، خرده اقلیم هایی را در محیط بسته (واحه) ایجاد کرده اند. لزوم وجود مدنیت در فلات ایران، توجه به ایجاد این خرده اقلیم ها برای قدرت بخشی به این تمدن را توجیه می کند. لذا باغ ایرانی تنها در دوران مدنیت توان شکل گیری داشته است. ایجاد باغ ایرانی، به نوعی با سرنوشت شهر ها و یا شهر های اولیه در هم تنیده شده است. آیا ساخت این باغ های زیبا دلایل دیگری نیز داشته است؟ سؤال دیگر این تحقیق، علل غیر مدنی ایجاد باغ های تاریخی ایران است. آیا باغ ها سمبل تفکر دوران خویشند؟ آیا دستور ایجاد باغ ها علل متفاوتی دارد؟ سعی در دسته بندی علل پیدایش این نمونه ها از طریق کنکاش در متون قدیم و جدید ضمن پیدا نمودن نقاط کور موجودیت، گامی هر چند کوچک جهت شناخت سیر تحول هنر باغسازی این خطه است. با مطالعه انجام شده بایس تی اذعان نمود که همواره روحیه سلاط ین و امرا در ایج اد این باغ ها به عنوان اندیشه دوران، تأثیر بسزایی داشته است. اما در میان مجموعه عوامل شکل دهنده باغ ها، عللی همچون مثمربودن و ایجاد چشم اندازهای زیبا را می توان از علل عمومی و بعضاً مشترک در بسیاری از باغ های تاریخی دانست. در حالی که به تبع سلایق هر دوره بعضی مواقع دلیل اصلی ایجاد باغ، عاملی مذهبی ، گاهی تفریحی و در بسیاری مواقع علتی سیاسی حکومتی داشته است.
۶۷.

نقدی بر منشأ تفکرات الگوی چهاربخشی در باغ ایرانی

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال سوم بهار ۱۳۹۴ شماره ۷ 27 - 32

کلیدواژه‌ها: باغ ایرانی بهشت الگوی چهاربخشی چهارباغ چهار نهر بهشتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۸ تعداد دانلود : ۸۱۵
در مورد علل پیدایش باغ ایرانی و هندسه خاص آن عوامل بسیاری ذکر شده است. یک دسته از عوامل، باغ ایرانی را چهارباغ به معنای باغ چهاربخشی دانسته و دلیل این شکل را در باغ های پیش از اسلام و پس از آن در اعتقادات و آموزه های دینی می دانند. برخی از نویسندگان اعتقاد ایرانیان به تقسیم دنیا به چهار قسمت را دلیل شکل چهاربخشی باغ های پیش از اسلام دانسته و برخی نیز نهرهای چهارگانه بهشت موعود در قرآن را عامل هندسه خاص باغ های می دانند. مسئله پیش رو در این مقاله نگاه فرمی به اعتقاد ایرانی اسلامی به عدد چهار و استفاده از آن در تقسیم بندی و هندسه باغ بوده و قصد دارد تا با تحقیق بر ایده مورد تأکید این فرضیه چه پیش از اسلام و چه پس از آن، این فرضیه را مورد تردید قرار دهد. در مورد این موضوع که باغ ایرانی تمثیلی از بهشت و کوششی است در رسیدن به بهشت آرمانی در این دنیا، نوشته های بسیاری وجود دارد که در این بین تأثیر چهار نهر بهشتی در فرم و هندسه باغ از دیگر تأثیرات به صورت برجسته تری نمایش داده شده است. مقاله حاضر با تأکید بر تأثیر معنایی بهشت در طرح اندازی باغ ایرانی، بر آن است تا به نقد تأثیر صوری بهشت بر هندسه باغ بپردازد. فرضیه مقاله با رجوع به اسناد تاریخی و اعتقادی ایرانیان و تحلیل محتوا، تقسیم جهان به چهار بخش را از اعتقادات خاصه ایرانیان باستان ندانسته و درباره باغ های پس از اسلام نیز تأثیر پذیری هندسه چهاربخشی باغ را از انهار بهشتی مورد تردید قرار می دهد.
۶۸.

ساختار کوشک در باغ های خراسان؛ الگویی برای سکونت دائم

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال اول چهارم ۱۳۹۵ شماره ۱۳ 42 - 51

کلیدواژه‌ها: باغ بیرجند سکونت دائم باغ ایرانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۴ تعداد دانلود : ۴۸۸
باغ ایرانی به عنوان یکی از مظاهر باغسازی جهان در عین داشتن الگویی مشخص، دارای تنوع بسیاری در اجزای خود است. این تنوع با سادگی فرم و الگوی باغ ایرانی، سبب بروز مفاهیم پیچیده و عملکردهای متفاوتی در انواع باغ های ایرانی شده است. این تنوع به حدی است که در باغ های موجود در اقلیم های مختلف، شاهد بروز اشکال مختلفی از کوشک ها، استفاده از آب و فضاهای پشتیبان سکونت در باغ هستیم. عموماً سکونت در باغ ها جهت تفرج و استراحت بوده و به همین دلیل این سکونت، موقتی تلقی می شده است. این امر سبب شکل گیری نوع خاصی از معماری برای کوشک ها شده که بیشتر بر جنبه های دید و منظر مطلوب تاکید داشته است و مواردی که برای سکونت دائم در یک منطقه موردنیاز است در آن ها تعبیه نمی شده است.تبلور باغ ایرانی در مناطق مختلف سرزمین ایران به تناسب شرایط مکان دارای تفاوت هایی است. باغ های خراسان جنوبی به ویژه شهر بیرجند علیرغم شباهت های ساختاری با سایر باغ های ایرانی در اجزا متفاوت بوده و دارای هویت مستقل خود است. این باغ ها با اینکه در اقلیمی مشابه با باغ های کویری ایران قرار دارد اما به سبب نوع سکونت و شیوه استفاده حاکمان از آنها تفاوت هایی با الگوهای سکونت موقت ایران دارد. از جمله این تفاوت ها می توان به نوع استقرار کوشک یا عمارت در باغ و شیوه سکونت در آن اشاره کرد.در این مقاله با استفاده از روش تاریخی – تحلیلی، باغ های بیرجند مورد بررسی قرار گرفته و به وسیله ابزارهایی مانند منابع کتابخانه ای و مشاهده میدانی، تفاوت در نوع سکونت در باغ های بیرجند تحلیل شده است.بررسی باغ های بیرجند نشان می دهد که احداث عمارت های وسیع در جهت شرقی- غربی به منظور سکونت دائم از ویژگی های غالب در سنت باغسازی این منطقه است. نوشتار حاضر به بررسی وجوه تمایز بخش سکونتی باغ های بیرجند پرداخته و سعی می کند الگوی باغسازی این منطقه را به عنوان یک گونه متفاوت از باغسازی ایرانی شناسایی و تبیین کند.
۶۹.

مطالعه تطبیقی رمزهای آیینی و فرهنگی در منظر پردازی باغ های ایرانی و چینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال شانزدهم آبان ۱۳۹۸ شماره ۷۷ 29 - 42

کلیدواژه‌ها: باغ ایرانی باغ چینی باورهای مذهبی رمزها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۴۵۴
بیان مسئله: سه عامل فرهنگ، آداب و رسوم و باورهای مذهبی مؤثرترین مؤلفه های تأثیرگذار بر تمدن های کهن از جمله ایران و چین بوده است. این مؤلفه ها در تمدن های مذکور به صورت های مختلف تجسم یافته و در تعریف هویت مکانی فضاهای مختلف از جمله باغ ها از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. در این راستا انجام مطالعه تطبیقی جهت بررسی چگونگی تأثیر مفاهیم آیینی و فرهنگی در شکل گیری رمزها و فضاهای کالبدی باغ سازی این دو تمدن مسئله اصلی این تحقیق است. هدف: هدف اصلی این مقاله، شناخت رمزهای به کاررفته در ساختار کالبدی باغ های ایرانی (دوره اسلامی) و باغ های چینی (دوره های تائو و بودا) و چگونگی ارتباط آن با باورهای آیینی و فرهنگی این دو تمدن بوده است. روش تحقیق: این پژوهش از گونه پژوهش های کیفی است که در مرحله جمع آوری اطلاعات از روش توصیفی_تحلیلی و تفسیری_تاریخی و در مرحله تجزیه و تحلیل داده ها از روش استدلال منطقی بهره گرفته است. این مقاله با نگاهی لایه ای و با تمرکز بر تأثیر رمزهای برگرفته از باورهای مذهبی انجام شده است. در این راستا ابتدا به بررسی رمزها، انواع آن و چگونگی ظهور و نمایش عناصر نمادین در باغ سازی ایران و سپس چین پرداخته شده و با توجه به وجود ارتباط میان رمزهای استفاده شده با باورهای مذهبی تمدن و سازندگان آن، به مطالعه تطبیقی لایه های رمزگانی در باغ های ایران و چین پرداخته شده است. نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاکی از آن است که با توجه به تفاوت های موجود در نگاه به طبیعت، ریشه های آیینی و فرهنگی، عوامل اقلیمی و تأثیر آن بر ظهور رمزهای عام و خاص، باغ های ایرانی و چینی از آغاز شکل گیری خود با روش های متفاوتی روبه رو بوده اند. چنین به نظر می رسد که باغ سازی چینی با رویکرد تقدیس طبیعت، از نمادها و نشانه هایی برای یادآوری قدرت ها و نیروهای نهفته در طبیعت و دنیا استفاده کرده است. درحالی که در باغ سازی ایرانی نمادها و نشانه ها در راستای نگاه آیه ای به طبیعت و در جهت یادآوری بهشت و قدرت خداوند در خلق طبیعت و دنیا است.
۷۰.

بازخوانی ارتباط «انسان-طبیعت» از طریق بررسی نماد باغ در آثار نقاشی معاصر ایران

نویسنده:
منبع: معماری و شهرسازی ایران دوره ۱ پاییز ۱۳۸۹ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: انسان و طبیعت باغ ایرانی نماد باغ نگارگری ایرانی نقاشی معاصر ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۲ تعداد دانلود : ۷۶۹
در یک قرن اخیر، برای رفع بحران ارتباط انسان با طبیعت و خسارات ناشی از آن، راهکار های گوناگون با رویکردهای متفاوت ارائه شده است. از آنجا که این بحران جهان شمول است، بسیاری از این راهکارها به صورت کلی و در مقیاس جهانی اعلام شده است. حال آن که به نظر می رسد، می توان ذهنیت انسان معاصر را در مورد طبیعت، در هر یک از فرهنگ های بومی به طور جداگانه بازشناسی کرد و راهکارهای متناسب با هر یک از آن ها را ارائه نمود. از آن جا که به طور معمول، پرسش مستقیم درباره نظر افراد در مورد طبیعت، منجر به دریافت پاسخ های کلیشه ای و شعارگونه از ایشان می شود، برای دوری از این معضل، در این تحقیق با بررسی آثار نقاشی معاصر تحت عنوان «جایگاه طبیعت و پدیده معمارانه باغ، در ذهنیت انسان ایرانی معاصر»، با روش نمونه گیری احتمالی در میان آثار به نمایش درآمده در «هفت نمایشگاه دوسالانه نقاشی معاصر ایران» و «پنج نمایشگاه نقاشی تجلی احساس» مورد بررسی و تحلیل کیفی و کمی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان می دهدکه مشکلات و راهکارهای آن ها در طبیعت مصنوع (باغ)، از طریق توجه به مفاهیم ذهنی انسان معاصر و عمق دریافت ها و پرداخت های او میسر می گردد.
۷۱.

میراث باغ ایرانی، در جست وجوی ردپای باغ ایرانی از شرق تا غرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر دوره ۱۲ بهار ۱۳۹۹ شماره ۵۰ 6 - 15

کلیدواژه‌ها: باغ ایرانی گستره چین اسپانیا هند آفریقا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۲ تعداد دانلود : ۸۷۴
باغ ایرانی یک کالبد نیست، یک فرهنگ است. مجموعه ای است از هنر، معماری، نظام گیاهی، نظام آبیاری، اعتقادات، ادبیات شفاهی، سبک زندگی و قواعد زیبایی شناسی. در نتیجه ردپای باغ ایرانی را تا جایی که این فرهنگ حضور دارد، می توان دنبال کرد. اگرچه گستره باغ ایرانی غالباً به سرزمین ایران محدود شده، اما اگر باغ را یک امر فرهنگی در نظر بگیریم، می تواند حوزه نفوذ وسیع تری را در بر گیرد. شواهد ارائه شده در این پژوهش که جوانب تازه تری از باغ ایرانی را بررسی کرده، حاکی از گسترش باغ ایرانی تا کرانه اقیانوس اطلس از غرب و تا میانه چین از شرق است. همچنین ردپاهایی از آن در شرق آفریقا و منطقه سواحیلی قابل رؤیت است. بنابراین می توان تصویری نو از میراث باغ ایرانی ترسیم کرد که اصالت، غنا و تعامل آن با جهان را توضیح می دهد و دلیل ماندگاری آن در طول تاریخ را آشکار می کند.
۷۲.

تحلیلِ تفسیری «باغ » در نگاره ی باغچه های درگزینِ مطراقچی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال هفدهم خرداد ۱۳۹۹ شماره ۸۴ 29 - 38

کلیدواژه‌ها: هندسه باغ ایرانی مینیاتور مطراقچی درگزین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۲ تعداد دانلود : ۳۱۱
بیان مسئله: باز زنده سازی «باغ» به عنوان نمادی از ارتباط همیشگی با طبیعت، نیازمند بازشناسی هندسه باغ ایرانی است. افرادی که درگذشته باغ را با کاربرد اصلی آن تجربه کرده اند، در برخی منابع، تصویری از باغ نقاشی کرده اند که بررسی آثارشان می تواند درک کاملی از هندسه باغ در اختیار ما قرار دهد. هدف: هدف پژوهش حاضر، تبیین هندسه «باغچه های درگزین» در نگاره «مطراقچی» است. واضح است که ارائه این هندسه، به معنی قابلیت به کارگیری همان هندسه در زمان و مکان حال و به همان شکل نیست، بلکه تنها بیان بخشی از تاریخ ارتباط انسان و طبیعت است. امید است که ادامه این راه با تکیه بر تلاش ها و تجربیات گذشتگان، صورت گیرد. روش تحقیق: روش انجام پژوهش حاضر، تفسیری-تاریخی و با رویکرد اکتشافی است. این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که هندسه باغ در زمان و مکان ترسیم نگاره، چه خصوصیاتی داشته است. نتیجه گیری: اطلاعات از روی نگاره در دو سطح بازخوانی شدند. سیستم کاشت، آبیاری و تقسیم بندی عادلانه زمین، اجزای معمارانه عمارت ها، جهت جغرافیایی و شیب زمین، با نگاه و تحلیل اولیه قابل دریافت هستند. اما تدابیر اتخاذشده برای آسایش، آرامش و امنیت، با تحلیل بیشتر بر روی محل قرارگیری کوچه باغ ها، درهای ورودی، کاشت انواع درختان، شکل عبور آب و شکل تأمین آب به دست آمدند.
۷۳.

باغ فتح آباد کرمان؛ جایگاه شاخص های اصیل باغ ایرانی در احیای باغ های تاریخی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر دوره ۱۲ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۵۱ 6 - 15

کلیدواژه‌ها: باغ ایرانی اصول باغ ایرانی باغ های دوره قاجار باغ فتح آباد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۵ تعداد دانلود : ۴۲۱
باغ فتح آباد در کرمان نمونه ای از باغ های ایرانی دوره قاجار است که کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. این باغ در عین پایبندی به شاخصه های اصیل باغ ایرانی، در کلیت و اجزا با ساختار کلاسیک باغ ایرانی تفاوت هایی دارد. در سال ۱۳۹۴ این باغ بعد از دهه ها بی توجهی و زمانی که کاملاً رو به نابودی می رفت، مرمت و به روی عموم بازگشایی شد. امروز در بازدید از این باغ خوانش این باغ به مثابه باغی ایرانی و مطابق با شاخص های شکل دهنده به باغ ایرانی مشکل می نماید. این نوشتار با رجوع به پژوهش های صورت گرفته در باب شاخص های اصالت بخش به باغ ایرانی به انطباق ساختار باغ فتح آباد قبل و پس از مرمت با این شاخصه ها می پردازد، عکس های هوایی و همچنین تصاویر باغ فتح آباد قبل و بعد از مرمت منبع اصلی پژوهش نمونه موردی بوده است. در نهایت این نوشتار عدم توجه به اصل محصور بودن و اهمیت دیوار در باغ ایرانی و همین طور جایگاه ورودی در باغ و ارتباط ان با محور اصلی و کوشک را دلیل اصلی سردرگمی در خوانش باغ فتح آباد به عنوان باغ ایرانی می داند؛ دو موردی که در ساختار اولیه باغ براساس روایات و تصاویر حضور داشته اند و در بازسازی و مرمت باغ به اندازه دقت در مرمت جزئیات عناصر باغ و کوشک مورد توجه قرار نگرفته اند.
۷۴.

باغ ایرانی به مثابه رسانه ای تعاملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر دوره ۱۲ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۵۱ 16 - 23

کلیدواژه‌ها: رسانه باغ ایرانی فرهنگ منظر فرهنگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۸ تعداد دانلود : ۶۸۸
فرهنگ و ارتباطات در روابط، هم زیست و در عمل تفکیک ناپذیرند. هر رفتار و عمل فرهنگی، رویدادی ارتباطی است و هر کنش ارتباطی، رویدادی فرهنگی محسوب می شود. رسانه دروازه ای است که از طریق آن فرهنگ به افراد منتقل می شود، زیرا محتوای رسانه یک عنصر فرهنگی به شمار می آید. امروزه دستیابی به درک کامل و همه جانبه از ارتباط رسانه و فرهنگ، بدون انجام پژوهش های چندفرهنگی و مطالعات بین رشته ای امکان پذیر نیست. رسانه ها جایگاه و فضای بسترسازی فرهنگی، تأمل و ژرف اندیشی درباره اهمیت معنا و اندیشه ورزی با توجه به متن فرهنگی و ساحت اجتماعی قلمداد می شوند که به تقویت و بازسازی الگویی منسجم از معنا و تأسیس کانون ارزشی مبادرت می ورزند. باغ، این طبیعت اهلی شده، به مثابه منظر فرهنگی، حاصل یک تعامل پیچیده تاریخی است که در بستر زمان شکل گرفته و همزمان از ارزش های زیبایی شناختی، متعالی و سودمندی برخوردار است و به واسطه ارزش های چندگانه اش کلیه حواس پنج گانه را درگیر می کند. در انتهای یک سر این تعامل، همواره «انسان» به عنوان موجودی اجتماعی که قادر به ساخت یک فرهنگ است قرار داشته و در سر دیگر این تعامل، هر آن چیزی است که انسان در دوران گوناگون با آن برخورد داشته است. در برخورد اول و اساسی او «طبیعت» قرار دارد. در برخوردهای بعدی، انسان با محیط پیرامونش ارتباط برقرار کرده و دستاورد این ارتباط یک فرهنگ ایجاد کرده است. لذا باغ ایرانی این پدیده تاریخی، به مثابه رسانه ای است که علاوه بر آنچه در سنت و کالبد به آن اشاره شده دارای مضامینی است که با دنیای رسانه جدید  در ارتباط است و الگوهایی که در رسانه جهت انتقال مفاهیم وجود دارد، به شکلی خاص در وجود خود نهاده است.
۷۵.

بازآفرینی نظام مفهوم و معنای طراحی باغ ایرانی در باغ شهر ایرانی-اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقش جهان سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ 27-35

کلیدواژه‌ها: باغ ایرانی بازآفرینی باغشهر موضوعی شهر ایرانی-اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰۴ تعداد دانلود : ۵۱۰
مفهوم باغ ایرانی در طی تاریخ به عنوان جوهره ای پویا برای تجلی فضایی متعالی در پارادایم های فکری و عقیدتی مختلف حضور یافته است. باغ ایرانی یک سیستم به هم پیوسته و چندسطحی است که جدای از ساختار اصلی باغ، یک حس تعلق و حس مکان ایجاد می کند؛ در نتیجه ایجاد باغ ایرانی با تقلید صرف از شکل ساختاری آن دیدی ساده انگارانه و تک بعدی خواهد بود. کهن-الگوی باغ ایرانی که در ارتباط کامل با زندگی روزمره و حیات پویای شهر حضور داشته و عنصر اساسی از ساختار طبیعی-مصنوع شهر را شکل می داده است متاسفانه از کالبد شهرهای معاصر امروزی رخت بربسته است. به منظور بازگرداندن باغ ایرانى به عرصه معماری و شهرسازی معاصر و انطباق آن با نیازهای نوین زندگی شهری، هدف این پژوهش ارائه راهکارهای بازیابی باغ ایرانی در تلفیق و ارتباط تنگاتنگ با کاربری های شهر امروزی ، به عنوان الگویی برای باغشهر ایرانی-اسلامی ،تحت عنوان ایده باغشهر تماتیک (موضوعی)، می باشد. لذا ابتدا به بررسی چگونگی استفاده از کهن الگوی باغ ایرانی بدون نیاز به تقلید صرف از شکل ساختاری و کالبدی آن در ترکیب با شهرهای امروز می پردازد؛ سپس چگونگی ادراک و شناسایی باغ توسط بیننده و حس مکان و لایه های معنایی آن را جهت بهره گرفتن از آن در طراحی سایر فضاها و محوطه های شهری مورد بررسی قرار می دهد.
۷۶.

نمادپردازی در باغهای ایرانی در دوره اسلامی و ارتباط آن با باورهای مذهبی سازندگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقش جهان سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ 47-55

کلیدواژه‌ها: باغ ایرانی نماد بهشت گیاهان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۴۲۸
باغسازی ایرانی همواره ارتباطی نزدیک با باورهای مذهبی و اعتقادات سازندگان داشته و این مهم در نمادهای استفاده شده در باغ قابل بررسی است. از اینرو در این مقاله ابتدا به بررسی نمادها، انواع آن و چگونگی ظهور و نمایش عناصر نمادین در باغسازی ایرانی پرداخته شده است. سپس باتوجه به وجود ارتباط مستقیم میان نمادهای استفاده شده و تقدس باغ، گیاه و باغسازی با باورهای مذهبی سازندگان، این مهم در دو بخش مجزا- قبل و بعد از اسلام- به تفصیل بررسی شده است. هدف اصلی این مقاله معرفی و شناسایی نمادهای استفاده شده در ساختار کالبدی و فضایی باغ ایرانی (بعد از اسلام) و مطالعه چگونگی ارتباط آنها با باورهای مذهبی سازندگان، بخصوص ارتباط با ایده تجسم باغ تمثیلی از بهشت جاویدان، است. در این مقاله از روش تحقیق تاریخی-تفسیری استفاده شده است و روش تجریه و تحلیل اطلاعات به صورت کیفی و به روش استنباطی می باشد. نتیجه گیری این مقاله گویای این مهم می باشد که ساختار کالبدی و فضایی باغ ایرانی در قبل و بعد از اسلام از اصولی مشابه پیروی می کرده است لیکن نمادهای استفاده شده در باغسازی ایرانی پس از اسلام دارای معانی متفاوتی بوده که در راستای تجسم باورهای مذهبی اسلامی، بخصوص بهشت و توصیفات قرآن در اینباره، می باشد.
۷۷.

رابطه انسان و طبیعت در باغ ایرانی از منظر معماری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقش جهان سال پنجم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ 27-41

کلیدواژه‌ها: باغ ایرانی تعامل انسان با طبیعت طبیعت هندسه و طبیعت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۰ تعداد دانلود : ۷۲۷
با اندک نگاهی به آثار هنری ایرانیان و تأملی کوتاه در آن ها درمی یابیم که سرچشمه تمامی هنرهای ایرانی برگرفته از تجسم عینی اندیشه مردمانی است که تاش کرده اند جهان بینی خود را در قالب آن هنر بیان کنند. طبیعت دستاورد معمار هستی، خداوندگار عالم است و اغلب برای معماران سرچشمه الهام بوده است. به دلیل گرایش ذاتی و فطری انسان ها در تعامل با طبیعت و تأثیرات قابل توجه ارتباط با طبیعت در روح و جسم آدمی ، بشر همواره ب هدنبال ایجاد رابطه ای منطقی و مناسب میان فضای درون و طبیعت بیرون بوده است. امروزه نیاز جسم ی و روحی انسان به برقراری ارتباط با طبیعت موجب گردیده که در همه جوامع، طبیعت به مثابه میراث فرهنگی تلقی شود؛ از ای نرو باغ ایرانی ب هعنوان نمونه متعالی از منظر ایران، تصویر باورهای انسان ایرانی اسامی در بطن تاریخ است که علی رغم ناملایمات، همچنان به عنوان الگویی موفق از آن یاد می شود. باغ در مقام برخوردگاه آدمیان و اندیش ههایشان و به عنوان میعادگاه زمین و آسمان و نقطه تلاقی عملکرد و پندار، بهترین جای تجربه عرفانی است. هدف اصلی پژوهش حاضر توجه به ارتباط انسان با طبیعت، عناصر طبیعی و تشخیص جایگاه باغ ایرانی در نوع برخورد انسان با طبیعت است. روش پژوهش ضمن مطالعه اسنادی و کتابخان های و مطالعات تطبیقی از نوع توصیفی است. نتایج به دست آمده حا کی از آن است که ارتباط با طبیعت ضرور یترین شرط برای هنرمند است. هنرمند انسان است: او خود طبیعت است، بخشی از طبیعت و در میان فضای طبیعی، طبیعت در بسیاری از راهبردهای منتهی به خلاقیت معماری تأثیر می گذارد. طبیعت همیشه در همه جا حاضر و طبقه بند یناپذیر و ب همثابه ابزاری بسیار قدرتمند برای الها مبخشی است. حضور آن در استعاره، تقلید، تغییرپذیری فرم و مصالح معماری آشکار است.
۷۸.

تاثیر معماری باغهای متقدم ایران بر معماری باغهای متاخر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقش جهان سال هفتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ 63-78

کلیدواژه‌ها: باغ ایرانی باغ های پیش از اسلام ایران پاسارگاد کاخ خسرو طاق بستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۶۱۴
هر باغ ایرانی با حفظ اصول نانوشته طراحی باغ، از بدایع و ظرایف ویژه خود برخوردار است. در باغ ایرانی،آنچه مفید و لازم است، زیبا عرضه میشود. اصولی بر طراحی باغ حاکم است که از دیرباز مردم ایران به آن اصول وفادار مانده اند. آیا معماری باغهای پیش از اسلام ایران تاثیری بر معماری باغهای پس از اسلام ایران داشته است؟ سوالی بود که محقق در پی آن، پژوهش حاضر را انجام داد. در این تحقیق تلاش گردید تا با اطلاعاتی که در ارتباط با باغهای پیش از اسلام ایران وجود دارد، این باغها را تحلیل معماری نمود. هدف اصلی این تحقیق شناخت معماری باغهای پیش از اسلام ایران، یافتن اصول طراحی مشترک آنها، و قیاس این ویژگیها با معماری باغهای ایرانی پس از اسلام بود. این پژوهش، تحقیقی کتابخانه ای است. از مشکلات اصلی این پژوهش تکراری بودن بسیاری از اطلاعات در مقالات و کتب بود که نگارنده آنها را تایید نمینمود. در عین حال اطلاعات در مورد باغهای پیش از اسلام ایران اکثرا اطلاعات باستان شناسانه بود، و تلاش گردید این اطلاعات در وادی معماری مورد تفسیر قرار گیرد. به همین منظور جهت گیری باغهای پیش از اسلام، سلسله مراتب ورود به باغ، تاثیر تقسیمات چهارگانه در طراحی باغ، شیب بندی زمین باغ، آبنما، حضور منظر طبیعی، معماری کوشک باغ و ریتم تکرار شونده حصار باغ مورد توجه قرار گرفت. در رابطه با اصول طراحی باغهای پس از اسلام ایران از مقالات و کتب صاحبنظران و محققین متخصص در عرصه طراحی باغ استفاده و این اصول از کتب و مقالات ایشان استخراج گردیده است. در نهایت ویژگیهای مشترک طراحی باغ در دوران پیش از اسلام با اصول طراحی باغ پس از اسلام ایران قیاس شده و در نتیجه تاثیر طراحی باغهای پیش از اسلام ایران در طراحی باغهای پس از اسلام و متاخر مشخص گردیده است.
۷۹.

ویژگی های منظر چندعملکردی در باغ ایرانی (مطالعه موردی: میراث جهانی باغ اکبریه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر دوره ۱۲ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۵۲ 6 - 17

کلیدواژه‌ها: باغ ایرانی میراث جهانی باغ اکبریه منظر چندعملکردی بیرجند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹ تعداد دانلود : ۸۱۰
باغ ایرانی عملکردهای متنوعی داشته و علاوه بر عملکرد اصلی، عملکردهای ثانویه و کارکردهای چندجانبه منظر مورد توجه سازندگان و صاحبان باغ بوده است. به رغم موقعیت راهبردی بیرجند در شرق ایران و حضور سفرا و نمایندگان دول روس و انگلیس و محدودیت امکانات تفرجی شهری، حکمرانان منطقه در دوره قاجار و پهلوی را بر آن داشت تا علاوه بر ایجاد و ساخت باغ های ایرانی برای برگزاری مراسم و مناسبات سیاسی و نمایش قدرت، به نیازهای تفرجی، تولیدی، اقتصادی و فرهنگی محلی نیز پاسخ دهند. فائق آمدن بر کمبود منابع آبی، راهی جز خلق فضاهای سبز چندعملکردی و زون بندی باغ ایرانی به جای نگذاشت. لذا، باغ اکبریه به عنوان شاخص ترین باغ ایرانی شرق ایران برای مطالعه چگونگی و ویژ گی های منظر چندعملکردی (کشاورزی، تفرجی، سکونتی، حکومتی و اقتصادی) انتخاب شد. براین اساس، پرسش اصلی تحقیق عبارت است از اینکه آیا باغ اکبریه به عنوان نمونه باغ ایرانی شاخص در شرق ایران، دارای منظر چندعملکردی است؟ ویژگی های منظر چندعملکردی در باغ اکبریه چیست و در کدام دسته از انواع منظر چندعملکردی طبقه بندی می شود؟ مقاله حاضر در پی آن است که ضمن بررسی و کنکاش در برنامه ریزی فضایی و طراحی منظر باغ اکبریه، علاوه بر کشف عملکردهای متعدد این باغ، چندعملکردی بودن آن را بررسی کرده و نوع منظر چندعملکردی آن را شناسایی نماید.این پژوهش از نظر هدف، در زمره تحقیقات بنیادی و از نظر ماهیت و روش، در زمره تحقیقات تاریخی و توصیفی به شمار می آید. پژوهش پیش رو با بهره گیری از روش های موردپژوهی، کتابخانه ای، مطالعات میدانی، مستندنگاری تاریخی و انجام مصاحبه با کارشناسان و همچنین برگزاری جلسه همفکری و گفتگوی تخصصی در زمستان 1398 انجام شد. نتایج نشان می دهد در بستر تاریخی و براساس تحلیل های علمی موجود، باغ اکبریه واجد ویژگی های منظر چندعملکردی است. همچنین، از میان سه الگوی اصلی منظر چندعملکردی (موزاییکی، وزن دار و بنیادین) باغ اکبریه دارای الگوی منظر چندعملکردی وزن دار (تلفیق چند عملکرد متجانس در یک فضای واحد) است.
۸۰.

تأثیر ویژگی های اقلیمی بر ایجاد باغ آبی در باغسازی ایرانی (نمونه موردی : باغ ائل گلی تبریز و باغ فرح آباد اصفهان)

نویسنده:
منبع: معماری شناسی سال سوم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: باغ ایرانی باغ اسلامی باغ آبی باغ ائل گلی باغ فرح آباد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۷ تعداد دانلود : ۱۱۵۰
باغ ایرانی از دیرباز تا کنون مورد بحث و بررسی بوده است. در این مقاله پیش درآمدی بر باغ سازی ایرانی در پیش و پس از اسلام خواهد داشت، در ادامه ویژگی ها و انواع باغ ایرانی و همچنین به بررسی موشکافانه تر باغ های آبی خواهد پرداخت. در آخر، پس از معرفی دو باغ ائل گلی تبریز و باغ فرح آباد اصفهان به بررسی تفاوت ها و شباهت های این دو باغ آبی نیز پرداخته شده است. هدف از تحقیق حاضر، بررسی و ارزیابی تاثیر اقلیم و جغرافیا بر روی فرم و نوع باغ سازی می باشد. روش تحقیق، با استفاده از راهبرد ترکیبی به صورت توصیفی – تحلیلی است و اطلاعات مورد این پژوهش با مرور متون و منابع و روش مطالعات کتابخانه ای و اسنادی گرد آوری شده است، همچنین تحقیق حاضر در زمره تحقیقات کاربردی قرار دارد. یافته های تحقیق،ارائه شباهات و تفاوت ها در مورد دو باغ آبی ائل گلی و فرح آباد می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد که فرم کلی باغ ها در یک اقلیم یکسان، شبیه نیست و نیازهایی که آب و هوای آن اقلیم بوجود آورده سبب شکل گیری فرم باغ ، خصوصا باغ آبی ، گردیده است.