مودت و رحمت

برخورد اخلاقی و معروف در خانواده از مواردی است که همواره در قرآن و روایات ائمه معصومین علیهم السلام نسبت به کیفیت و شیوه های اجرایی آن سخن به میان آمده است. در این مقاله به بیان مصادیق معروف در قرآن کریم که بیشتر به شرایط ویژه چون طلاق، وفات، ارث و وصیت مرتبط است پرداخته شده و با عنوان « عاشروهن بالمعروف» در قرآن کریم برخورد اخلاقی در خانواده را یک تکلیف شرعی دانسته و با استناد به روایات و اتکا به نظرات فقهای عظام، اخلاق را صرفا در عرض وظائف متقابل زوجین قرار نداده، بلکه آمیخته شدن آن با حقوق را فرض دانسته و به همین جهت روابط جنسی را به تنظیم امور جنسی و تامین معاش زن را به اعتدال در انفاق به زن تعریف می نماید و دو شاخصه مهم برای معاشرت به معروف در زندگی مشترک را سازگاری و مدارا و همچنین محبت و وفاداری همسران نسبت به یکدیگر دانسته و مصادیق آن را برشمرده است. در ادامه مقاله رابطه معروف را با هر یک از اصول لازم الرعایه در خانواده چون اصل عدالت و اصل مودت و رحمت تعیین نموده و نهایتا دستاوردهای قاعده معروف را بیان نموده است.

امروزه، یکی از آسیب های جدی فراروی جامعه ناپایداری و تزلزل در خانواده ها و فقدان آرامش و روابط مستحکم است که در صورت غفلت، ضربه های جبران ناپذیری بر پیکره ی جامعه ی اسلامی وارد خواهد کرد. حال آنکه تأسی به نمونه های خانواده ی تراز اسلامی به ویژه زندگی حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) می تواند بسیاری از معضلات موجود در خانواده ها را مرتفع سازد. در این نوشتار، ابتدا با مروری اجمالی به چیستی «آرامش خانواده» از منظر قرآن کریم، با نگاهی اجتماعی و تکیه بر روش داده کاوی متون و تحلیل اسناد موجود در خصوص سبک زندگی حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س)، مؤلفه های آرامش خانوادگی احصاء و تبیین می شود. از نگاه قرآن دو مؤلفه ی کلان «آرامش» و «مودت و رحمت» ارکان اساسی یک خانواده مستحکم هستند و بر همین مبنا مصادیق و زیرمؤلفه های مربوط به آرامش در زندگی خانوادگی حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) استخراج و تشریح شده است.