اروپای غربی

هدف این نوشتار، تبیین بازتاب های انقلاب اسلامی بر اروپای غربی براساس نظریه پخش است. با بررسی روابط سیاسی جمهوری اسلامی و کشورهای اروپای غربی بر مهم ترین مسایل بین آنها از زمان پیروزی تا دوره گفتگوهای انتقادی و فراگیر و پس از 11 سپتامبر از نظر مبدأ و مقصد پخش بازتاب های انقلاب اسلامی تأکید شده است. در مبحث موضوع پخش نیز کوشیده ایم تا با استفاده از روش های متداول در سنجش بازتاب های انقلاب اسلامی و با ارائه شواهد عینی برای اثبات این اثرگذاری، بازتاب احتمالی انقلاب اسلامی بر این کشورها را جستجو کنیم. در پایان پژوهش به موانع و چالش های پیش روی جمهوری اسلامی در صدور انقلاب به اروپای غربی پرداخته شده است.

ظهور دولت اسلامی (داعش) در خاورمیانه، آغاز جنگ داخلی در سوریه و عراق، و تداوم منازعات در افغانستان باعث تشدید روند بحران مهاجرت در اروپا شده است. ماهیت این بحران از محوریت موضوعات اقتصادی و اجتماعی به موضوع هویتی و متعاقب آن، امنیتی تغییر پیدا کرده است. بر این اساس، در حوزه سیاست داخلی، احزاب راست رادیکال روند رو به رشدی را آغاز کرده و توانسته اند از طریق مخالفت با مهاجرت و هشدار در مورد تهدید هویتی توجه بسیاری از رأی دهندگان را به خود جلب کنند. پژوهش کنونی در صدد است به بررسی تأثیر بحران مهاجرت بر قدرت گرفتن احزاب راست رادیکال در اروپای غربی، و به صورت موردی حزب جبهه ملی فرانسه طی سال های 2008 – 2017 بپردازد. در این پژوهش از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می هد که در سال های مورد مطالعه، بحران مهاجرت همراه با بحران اقتصادی اروپا و ناکامی های اتحادیه اروپا، فرصت رشد و توسعه احزاب راست رادیکال را فراهم کرده است. حزب جبهه ملی فرانسه به عنوان یکی از قدرتمندترین احزاب راست رادیکال در اروپای غربی از طریق امنیتی کردن مساله مهاجرت توانسته است به موفقیت های چشمگیری در عرصه های انتخاباتی دست یابد و به یکی از احزاب تأثیرگذار در صحنه سیاسی فرانسه تبدیل شود.

جامعه امن اروپای غربی، آشکارترین و مهم ترین جامعه امن در جهان معاصر است. این جامعه امن دارای سه نهاد اصلی است که عبارتند از؛ پیمان آتلانتیک شمالی، اتحادیه اروپا و سازمان امنیت و همکاری اروپا. همه جوامع امن، خود را چنان تعریف می کنند که میان «خود» و «دگری»، غیریت ایجاد نمایند که این امر نظریات جامعه امن را به نظریات سازه انگاری پیوند می دهد. به همین سان، جامعه امن اروپای غربی نیز همچون هر جامعه امن دیگر، هنجارها، هویت ها و منافع خاص خود را تعریف کرده است. در کنار این، برخی از جوامع امن تلاش می کنند تا مرزهای خود را در ورای منطقه اعضای اصلی خویش گسترش دهند و برای این امر نهادهای ویژه ای را نیز تأسیس می کنند. در جامعه امن اروپای غربی، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، طلایه دار گسترش است. این مقاله تلاش می کند با روش تاریخی و توصیفی به این پرسش پاسخ دهد که جامعه امن اروپای غربی از طریق نهاد ناتو چگونه گسترش یافته است؟

موضوع چشم انداز آینده اسلام و مسلمانان در اروپای غربی مسئله ای حائز اهمیت در محافل علمی و سیاسی به شمار می رود. این موضوع با توجه به ظهور گروهک ها و عملیات تروریستی در خاورمیانه و کشورهای اروپای غربی، ابعاد امنیتی و سیاسی ویژه ای گرفته است. در این پژوهش، با توجه به روش های آینده پژوهی و سناریونویسی، سناریوهای ممکن و محتمل در خصوص آینده اسلام و مسلمانان در اروپا مطرح شده است. چهار سناریوی خوش بینانه: همزیستی و تنوع فرهنگی و آزادی عمل مسلمانان؛ سناریوی بدبینانه: اسلام زدایی و سکولارشدن اسلام؛ سناریوی معجزه: غالب شدن اسلام بر اروپا و سناریوی فاجعه: انزوای ذهنی و عملی مسلمانان و افزایش تنش ها به عنوان سناریوهای ممکن و محتمل مطرح شده و سپس به ارزیابی و اعتبارسنجی هر یک پرداخته شده است. محتمل ترین پیش بینی ترکیبی از رهیافت های مختلف خصوصاً ادغام سازی و ترویج اسلام فردی و تداوم اسلام هراسی، برای آینده اسلام و مسلمانان در اروپای غربی است.

مسلمانان اروپای غربی بخشی از پیکره جهان اسلام به شمار می روند و شناخت گرایشات و جریان های تاثیرگذار اعتقادی و سیاسی در بین آنها می تواند دیدگاه روشن و شفافی از وضعیت، شرایط و آینده آنان ارائه کند. از این رو، سوال اصلی پژوهش حاضر این است که جریان های عمده اسلامگرا در اروپای غربی، رویکرد، عملکرد و گستره تاثیرگذاری آنها چیست؟ تحقیق حاضر با بکارگیری فراروش جریان شناسی سیاسی به عنوان چارچوبی برای تحلیل که در آن به طور همزمان از رهیافت های مختلف نظری از جمله رهیافت مقایسه ای استفاده میشود و با روش اسنادی نشان میدهد مسلمانان اروپای غربی دارای گرایشات اعتقادی و سیاسی یکدستی نیستند و جریان های مختلف فکری و ایدئولوژیک اسلام گرا، فعالیت دارند. این جریان های سیاسی و فکری متاثر از دولتهای اروپایی و همچنین کشورهای شاخص و قدرتمند اسلامی، شامل جریان وهابیت، جریان اسلام سکولار، جریان اسلام شیعی، جریان اسلام سنی اعتدالگرا و فرقه های انحرافی با بکارگیری دیپلماسی مساجد، مولد و مروج گفتمان خاص خود از اسلام در اروپای غربی مشغول فعالیت هستند.