توحید در الوهیت

پیش از مبعوث شدن حضرت محمّد مصطفی صلیالله علیه و آله، اغلب مردم سرزمین حجاز پرستش بت ها را مرام خویش قرار داده بودند. این نوشتار با رویکردی تحلیلی و بررسی اسنادی، تلاش دارد تا ضمن اشاره ای اجمالی به بت پرستی حاکم در جزیره العرب، نوع نگرش آنها به حقیقت غایی را در پرستش این بت ها به تصویر بکشد. از یافته های این پژوهش به دست میآید که در بت پرستی، شرک عرضی بر آنها حاکم بوده است. همچنین وجه شرک در آنها به دو حیثیت «شرک در ربوبیت تکوینی» و «شرک در الوهیت» باز میگردد. به عبارت دیر، به اعتقاد مشرکان، بتان و ارواح ماوراء آنها از یکسو، در تدبیر بخشی از عالم نقش داشتند و از سوی دیگر، این امور شایسته پرستش تلقّی شده اند.

کارآمدی نظام سیاسی اسلام از مهم‌ترین مسائل امروز جامعه اسلامی، بلکه انسانی است. با توجه به هجمه‌هایی که متوجه نظام سیاسی اسلام است، تبیین ظرفیت مبانی توحیدی و بررسی امتدادهای سیاسی ـ اجتماعی آن از بایسته‌های عرصه تحقیق و پژوهش است. رسالت این پژوهش در اصل، پاسخ به این پرسش است که باور به توحید در ربوبیت تشریعی و توحید در الوهیت چه تأثیری بر کارآمدی نظام سیاسی اسلام خواهد داشت؟ در این مقاله به روش کتاب‌خانه‌ای ـ تحلیلی به بیان تأثیر توحید در ربوبیت تشریعی و توحید در الوهیت بر کارآمدی نظام سیاسی اسلام خواهیم پرداخت. باور به این دو، از جنبه‌های گوناگونی از جمله افزایش تقوا، اخلاق و معنویت، تأمین معیشت در حد کفاف، آزادی مسؤولانه، عدالت همه‎جانبه و استقلال ـ که از معیارهای کارآمدی نظام سیاسی به‎شمار می‎آیند ـ زمینه کارآمدسازی نظام سیاسی اسلام را فراهم خواهند کرد و عدم باور و التزام به این دو، نظام سیاسی را ـ دست‌کم ـ فاقد سطحی از کارآمدی می‎کند؛ گرچه به دیگر مراتب توحید هم‎چون توحید در ذات و صفات باور داشته باشد.