الگوی پنج عاملی

هدف: بسیاری از رفتارهای نابهنجار را می توان نوعی اغراق در صفات پنج گانه شخصیتی بهنجار به شمار آورد. از میان اختلالات شخصیت، شخصیت اسکیزوتایپی بر اساس الگوی پنج عاملی کمتر تبیین شده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه شخصیت اسکیزوتایپی با الگوی پنج عاملی شخصیت در ایران است. روش: این پژوهش که از نوع توصیفی- مقطعی است، در یک بررسی زمینه یابی انجام شد. بدین منظور نمونه ای به حجم 319 نفر، با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و آزموده شد. شرکت کنندگان به مقیاس شخصیت اسکیزوتایپی و مقیاس پنج بزرگ پاسخ دادند. داده ها با روش رگرسیون چندمتغیری گام به گام تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان دادند که شخصیت اسکیزوتایپی با روان نژندی گرایی همبستگی مثبت و با برون گرایی همبستگی منفی دارد. تحلیل رگرسیونی بر اساس یافته های حاضر نشان داد با این که وظیفه شناسی و توافق جویی به تنهایی با اسکیزوتایپی رابطه ای ندارند، ولی برای تبیین شخصیت اسکیزوتایپی، اضافه شدن آنها به روان نژندی گرایی و برون گرایی ضروری است. برون گرایی در زنان و روان آزردگی در مردان، بیش از سایر صفات شخصیتی، قدرت تبیین شخصیت اسکیزوتایپی را دارد. نتیجه گیری: این یافته ها در راستای تحقیقات قبلی، با نمونه های بالینی متشکل از اختلال شخصیت اسکیزوتایپی و اسکیزوفرنیا تفسیر شد. نقش جنسیت در کیفیت ارتباط صفات شخصیت اسکیزوتایپی، با الگوی پنج عاملی شخصیت مورد تاکید است.

این تحقیق به بررسی رابطه بین پنج عامل عمده شخصیت و راهبردهای یادگیری خود- تنظیمی پرداخته است. نمونه تحقیق، متشکل از 175 دانش آموز (83 پسر و 92 دختر) بودند که به صورت خوشه ای و سپس تصادفی ساده از میان دبیرستان های نواحی پنجگانه اصفهان انتخاب گردیدند. برای سنجش پنج عامل شخصیت از پرسشنامه NEO-FFI و برای سنجش راهبردهای خود- تنظیمی از پرسشنامه MSLQ استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل واریانس نشان داد که بین میانگین های راهبردهای یادگیری دختران و پسران تفاوت معنی داری (01/0> P ) وجود ندارد. همچنین، تحلیل واریانس میانگین های پنج عامل عمده شخصیت در دو جنس، گویای آن بود که دو عامل "" توافق پذیری "" و "" وجدان گرایی "" تفاوت معنی داری (05/0> P ) دارند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون همزمان نشان داد که در گروه دختران، عامل ""وظیفه شناسی"" با راهبرد"" خود-تنظیمی"" رابطه مثبت و معنی داری (01/0> P ) داشت. در هر دو گروه دختران و پسران، عامل ""وجدان گرایی"" با راهبردهای ""شناختی"" ، راهبرد ""ارزش گذاری درونی"" وراهبرد ""خودکارآمدی""، رابطه مثبت معنی داری (1 0/0> P ) داشته اند. در مجموع، نتایج پژوهش حاضر مؤید آن است که توجه به صفات شخصیت در راهبردهای یادگیری خود- تنظیمی حایز اهمیت است.

نظریه صفات، یکی از نظریه های مطرح در روان شناسی شخصیت است که توصیف آن به خلاصه کردن، پیش بینی و تبیین رفتار می انجامد و توسعه ی آن حاصل تلاش های دو گروه از روان شناسان است: گروه اول با روش بالینی به نظریه پردازی درباره صفات پرداخته اند و گروه دیگر روش آزمایشی و آماری را اساس دستیابی به صفات دانسته اند. هدف از این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی و نیز پس از مطالعه کتاب ها و مقالات متعدد صورت گرفته است، معرفی و مقایسه ی این رویکرد ها است که با تأکید بر آرای سه روا ن شناس بزرگ، آلپورت، آیزنک و کتل، و الگوی پنج عاملی صفات شخصیت، به عنوان نظریه ای که در دو دهه گذشته بیش از سایر نظریه ها مورد توجه و حمایت پژوهشگران قرار گرفته است، انجام می شود. با وجود جنبه های کاربردی بالینی و پژوهشی این نظریه، محدودیت ها و نقدهایی نیز در مورد آن مطرح شده است. بنابراین، استفاده از این رویکرد در تبیین تحولی شخصیت علاوه بر نکات مثبت، نیازمند در نظر گرفتن محدودیت ها و نقدهای وارد شده بر آن است