آسیب مجازی

تجربه شناسی آسیبی کاربران فضای مجازی ایران، چه نسبتی با اعتقاد دینی و اخلاقی آنها دارد؟ آیا می توان میان سطوح مختلف دینداری و تجربه های آسیبی، ارتباط معناداری یافت؟ از سوی دیگر آیا نسبتی میان نگرش ها به آسیب های مجازی (ناهنجاری و جرم) و سطح دینداری وجود دارد؟ میان سه متغیر تجربه شناسی آسیبی، نگرش سنجی نسبت به آسیب ها و سطح دینداری کاربران فضای مجازی ارتباط معناداری وجود دارد؟ موارد فوق، سؤالات اساسی است، که در این مقاله مورد بحث قرار می گیرد. برای پاسخگویی به این سؤالات نیازمند مفهوم شناسی رویکرد دوفضایی به آسیب های مجازی خواهیم بود. لذا در این مقاله ابتدا پارادایم دوفضایی شدن تبیین شده و در ذیل این نگاه، تبدیل هایی که از آسیب فیزیکی به آسیب مجازی رخ می دهد، مورد توجه قرار می گیرد. سپس داده های پرسشنامه برخط با رویکرد اکتشافی، جهت تجربه شناسی آسیبی، نگرش سنجی آسیبی و همچنین سنجش سطح دینداری مطالعه می شود. پس از آن رابطه میان سطح دینداری و تجربه شناسی آسیبی و سطح دینداری و نگرش سنجی آسیبی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در پایان به عنوان جمع بندی مباحث مطرح شده، همچنین طرح الگویی برای تبیین روابط میان سه متغیر، به ترسیم نقشه مسیر روابط میان متغیرهای مورد توجه خواهیم پرداخت. این نقشه مسیر را می توان بر اساس روش تحلیل مسیر و منطق اکتشافی بودن پژوهش، نوعی تحلیل مسیر اکتشافی و یا نقشه مسیر اکتشافی دانست.

فضای مجازی عرصه ای است که بخش گسترده ای از خدمات، تبادلات، گردش اطلاعات، تعاملات، ارتباطات و به تعبیری، حیات در آن یا به واسطه آن جریان می یابد؛ به همین جهت، ضرورت وجود قاعده های اخلاقی در این پهنه با توجه به قابلیت های بی بدیل و روزافزون آن انکارناشدنی است. یکی از ظرفیت های مغفول مانده در زمینه سامان بخشی و توسعه اخلاق در فضای مجازی بهره گیری از نقش مسئولیت های اجتماعی و تدوین کدهای مرتبط با آن است. در این مقاله، بر مبنای نظریه داده بنیاد و با استفاده از روش ترکیبی، ابتدا سعی شده است، با مصاحبه های نیمه ساخت یافته با متخصصان و خبرگان حوزه ارتباطات، کدهای مسئولیت اجتماعی پیشنهادی آن ها در حوزه فضای مجازی استخراج شود و پس از آن، با ترتیب دادن پیمایشی به کمک پرسش نامه، اولویت کدهای مذکور از منظر شهروندان تهرانی مورد سنجش قرار گیرد. تدوین نظام اولویت بندی از این جهت حائز اهمیت است که می تواند در سیاست گذاری ها، قانون گذاری ها و برنامه ریزی های راهبردی مورد نظر و ملاحظه تصمیم گیران و کارگزاران قرار گیرد. بر اساس نتایج این مقاله، کدهای مسئولیت اجتماعی پیشنهادی متخصصان در ده مقوله «روابط اجتماعی»؛ «حریم خصوصی، حفاظت و امنیت»؛ «خانواده و کودکان»؛ «تبلیغات و تجارت الکترونیک»؛ «اقدامات و تکنیک های غیرحرفه ای، آزاردهنده و آسیب زا»؛ «سواد رسانه ای»؛ «تولید محتوا»؛ «مالکیت فکری»؛ «حق دسترسی» و «سرویس اینترنت و پهنای باند» دسته بندی می شوند. همچنین، از منظر کاربران فضای مجازی در شهر تهران، کدهای مسئولیت اجتماعی مرتبط با مقوله های «روابط اجتماعی»؛ «تبلیغات و تجارت الکترونیک» و «حریم خصوصی، حفاظت و امنیت» دارای اولویت بیشتری نسبت به سایرین هستند.