مطالب مرتبط با کلیدواژه

گناه


۸۱.

قبض و بسط عصمت انبیاء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۱۵ بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۳۲ 27-40

کلیدواژه‌ها: قبض بسط پیامبران عصمت معصومیت گناه خطا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۲ تعداد دانلود : ۲۸۸
باعنایت به ظاهر برخی آیات قرآن که عدم پیراستگی رسولان الهی ازآن برداشت می شود، قبض وبسط عصمت انبیا، نگاهی جدید به معصومیت پیامبران الهی است، وهدف آن حراست از کیان عصمت و نفی تعلیل هایی است که منجر به گناهکار ویا خطاکار دانستن پیامبران می شود.در این نظریه، پیراسته بودن انبیا،ثابت ومسلم است وگزینه های رفتاری پیامبران با فرض منزه بودن ایشان تحلیل می شود. چنانچه شاخص های ساختاری عصمت، مانند وحی ، اراده وعلم معصوم، پویا باشند ودرنتیجه زمینه برای عصمت ورزی آنان به خوبی فراهم باشد، پیامبران در حالت بسط عصمت بسر خواهند برد، درغیر این صورت دارای حالت انقباض عصمت می باشند. قبض بودن عصمت حالتی است که درآن محدودیت در استفاده از امکانات عصمت برای انبیا وجود داردوبه معنی گناهکار وخطاکار بودن ایشان نیست؛ این حالت می تواند به وسیله ی توبه و انابه، به بسط عصمت تبدیل شود. چنانچه پیامبری درحال قبض عصمت بود ودر مدیریت حادثه ای، موضعی را اتخاذ وعملی راانجام داد، این عمل به دلیل اینکه در یک بستر معصومانه بوده است،"بهترین انتخاب"خواهد بودو"ترک بهترین انتخاب" رخ نداده است وعتاب الهی درچنین رخدادهایی عموماقابل تاویل می باشد، واستغفارپیامبران بعدازاین حوادث، درواقع طلب مدارج بالا ی عصمت و رسیدن به حالت انبساط عصمت می باشد.
۸۲.

ارزیابی راهکارهای برون رفت از آمرزش گناهان گذشته و آینده پیامبر اکرم(ص)

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۴ 97 - 111

کلیدواژه‌ها: عصمت پیامبر اعظم (ص) سوره فتح مغفرت گناه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸۲ تعداد دانلود : ۴۷۵
پاسخ به شبهات قرآنی همواره یکی از تلاش های فکری اندیشمندان مسلمان بوده است. یکى از شبهات در مورد شخصیت پیامبر اکرم(ص)، برگرفته از آیات ابتدایى سوره فتح است. بر اساس ظاهر این آیات، خداوند علاوه بر این که گناهان گذشته پیامبر را می بخشد، بخشش گناهان آینده او را نیز تضمین کرده و این موضوع آشکارا در تضاد با عصمت آن حضرت قرار دارد. دانشمندان اسلامی به ویژه مفسران قرآن از دیر زمان درصدد پاسخ این شبهه برآمده و هر یک پاسخ یا پاسخ هایی در رفع اشکال ارائه کرده اند. این مقاله افزون بر تحلیل و ارزیابی دیدگاه های ارائه شده، در راستای پاسخ به این سوال شکل گرفته است که: راهکارهای برون رفت از مساله «گناهان گذشته و آینده پیامبر اکرم(ص)» در آیات آغازین سوره فتح چیست؟ سرانجام این نتیجه به دست آمد که یرخی از پاسخ های ارائه شده قابل دفاع بوده و افزون بر آن، پاسخ جدید دیگری مبتنی بر رویکرد عرفانی به دست آمده است.
۸۳.

تأثیر گناه بر معرفت علمی ؛ بررسی موردی دیدگاه استفان مورونی از منظر عقلانیت نقاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه علم سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 203-223

کلیدواژه‌ها: ایمان گناه فیض عقل اثر شناختی معرفت علمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۹ تعداد دانلود : ۳۲۰
در مقاله حاضر با اتخاذ سنت کالونیسم و معرفت شناسی اصلاح شده، ادعای مانعیت گناهان انسانی از فعلیت صحیح عقل و عاملیت فیض الهی در تقویت قوای شناختی را بررسی می کنیم. شاید پیش از این و ذیل بحثِ نقش عوامل غیرمعرفتی در شکل گیری معرفت، به تأثیر شناختی گناه نیز پرداخته شده باشد. اما اختصاص این موضوع به رشد معرفت علمی، تا آنجا که مورد اطلاع است، تازگی دارد. این بررسی در بستر پروژه استفان مورونی، دین پژوه معاصر آمریکایی، پیش خواهد رفت. او می کوشد با مرور نقادانه آراء متألهان برجسته مسیحی، مدلی را برای این تأثیر ترسیم کند. در نهایت نشان خواهیم داد که از منظر عقلانیت نقاد، محصول مورونی با کوشش او برای تبیین اثر گناه بر علوم طبیعی همخوانی ندارد. زیرا آنچه به عنوان معرفت علمی مسیحی معرفی کرده غالباً از جنس آگاهی فناورانه است نه علم، و این عالِم است که تحت تأثیر گناه قرار می گیرد نه مدعای علمی او.
۸۴.

خودمهارگری و رضایت از زندگی در بزرگسالی در حال ظهور: نقش واسطه ای هیجان های هشیار شرم و گناه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی سال شانزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۶۵ 39 - 51

کلیدواژه‌ها: بزرگسالی در حال ظهور خودمهارگری رضایت از زندگی شرم گناه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۰ تعداد دانلود : ۴۲۵
هدف این پژوهش تعیین رابطه بین خودمهارگری و رضایت از زندگی با نقش واسطه ای هیجان های خودآگاه شرم و گناه در بزرگسالی در حال ظهور بود. نمونه پژوهش شامل 257 دانشجوی کارشناسی (161 زن و 96 مرد) بود که با استفاده از روش نمونه برداری خوشه ای چندمرحله ای تصادفی انتخاب شدند و مقیاس خودمهارگری (تانجنی، باومیستر و بون، 2004)، مقیاس شرم و گناه (تامپسون، شارپ و الکساندر، 2008) و مقیاس رضایت از زندگی (داینر، ایمونز، لارسن و گریفین، 1985) را تکمیل کردند. تحلیل داده ها با روش مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد. نتایج نشان داد که خودمهارگری به طور مستقیم و مثبت رضایت از زندگی را تحت تأثیر قرار می دهد. اثر خودمهارگری بر هیجان شرم، منفی معنادار و بر گناه، مثبت معنا دار بود. همچنین، هیجان شرم اثر منفی معنا دار بر رضایت از زندگی نشان داد، اما هیجان گناه نتوانست به طور معنا دار رضایت از زندگی را پیش بینی کند. آزمون بوت استراپ نقش واسطه ای هیجان شرم در رابطه بین خودمهارگری و رضایت از زندگی را مورد تأیید قرار داد. درواقع با افزایش خودمهارگری، هیجان شرم، کاهش یافته و از این طریق، رضایت از زندگی بهبود یافته است. این پژوهش الگوی متفاوتی از نقش واسطه ای دو هیجان شرم و گناه در رابطه بین خودمهارگری و رضایت از زندگی بزرگسالی در حال ظهور را آشکار ساخته است.
۸۵.

تحلیل علل کاهش و افزایش جرم در جامعه

نویسنده:
منبع: دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی سال چهارم فروردین ۱۴۰۰ شماره ۳۵ 22-1
تعداد بازدید : ۱۲۱۸ تعداد دانلود : ۳۹۵
پیشگیری از ارتکاب جرم همواره یکی از مهم ترین دغدغه های نظام های حقوقی بوده که عوامل متعددی در افزایش و کاهش ان در جامعه مرتبط است. امروزه در جوامع اسلامی به ویژه ایران، یکی از نهاد های مهم که یکی از وظایف مهم آن ها پیشگیری از جرم از طریق مبارزه با عوامل و فرایندها و یا موقعیت ها اوضاع و احوال مؤثر در وقوع جرم و ناهنجاری اجتماعی با الگوگیری مستقیم از آموزه های دین اسلام می باشد نهادهای مذهبی است. قوه مقننه بر اساس رسالت خطیر خود به عنوان نهاد مقننن کشور و شان نظارتی خود در تلاش بوده است نسبت به فساد و لزوم مقابله با آن حساس باشد که ۹ راهبرد مطرح شده در این مقاله با هدف ایفای نقش مجلش شورای اسلامی علیه فساد پیشنهاد شده است. تامین امنیت فقط در حیطه مسئولین پلیس نیست بلکه بیشتر مسئله ی مرتبط با مشارکت مردم جامعه است به عبارت دیگر امنیت وظیفه جمعی تمام شهروندان زیر نظر مقامات محلی است. رسانه ها منابع عمده آفرینش و پویای فرهنگ به شمار می روند و قدرت و توان این ابزار های فکری از پایه های ان چنان برخوردار است که بدون حضور آن دسترسی به جامعه ای با فرهنگ پویا دست نیافتنی است. حال سوال این است که عوامل افزایش و کاهش جرم در جامعه چیست؟ عوامل افزایش و کاهش جرم مرتبط با عوامل فردی، اجتماعی و روانی دارد. در این تحقیق پایانی از روش کتابخانه ای و استفاده از کتب معتبر و مراجعه به مقاله ها و پایان نامه ها و سایت ها ی اینترنتی استفاده شده است. از دستاوردهای این تحقیق این است که تلاش شده وظایف هر یک از مسئولین مرتبط با جرم کورد بررسی قرار گرفته و با پیدا کردن مشکل و دادن راه حل های مناسب آن اشکالات برطرف شده است.
۸۶.

حاکمیت زباهنگ شرم محوری یا گناه محوری در جامعه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۵۱) 95 - 130

کلیدواژه‌ها: فرهنگ کاوی زبان زباهنگ مدل SPEAKING هایمز شرم گناه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۷ تعداد دانلود : ۳۱۱
هیجانات شرم و گناه که در زمره هیجانات همگانی و خودآگاه بشر قرار می گیرند، در زندگی روزمره افراد بسیار فراگیر بوده و ضمن برخورداری از نقش اساسی در فرایند اجتماعی شدگی انسان، به عنوان مکانیسم های کنترل اجتماعی، ایفای نقش می نمایند. این دو نوع هیجان، در پاسخ به ارزیابی منفی فرد از خود، بر پایه هنجارهای اجتماعی ایجاد می شوند. از آنجایی که دو هیجان «شرم» و «گناه» دارای ماهیت فرهنگ وابسته است، منطقی است اگر ادعا کنیم که بررسی نمودها و مصادیق زبانی مرتبط با این دو نوع هیجان در یک زبان مشخص می تواند در آشکارسازی فرهنگ حاکم بر جامعه موردنظر یاری رسان باشد. بنابراین، نظر به ماهیت فرهنگ وابسته هیجانات و رابطه تنگاتنگ میان زبان و فرهنگ، پژوهش کیفی حاضر بر آن است تا از رهگذر بررسی نمودهای زبانی مرتبط با این دو نوع هیجان در زبان فارسی، به فرهنگ کاوی این زبان همت گمارد. به منظور نیل به هدف موردنظر، پس از جمع آوری تعداد 756 نمونه از موارد مختلف کاربرد عبارات زبانی وابسته به مفاهیم «شرم» (نظیر شرمساری، روسیاهی، خجلت، ننگ، بی آبرویی، خجالت، خجول، حیا، آبرو، کم رو و ...) و «گناه» (همچون تقصیر، مقصر، گناه کار و ...) در موقعیت های مختلف طبیعی، نمونه های مذکور در بستر الگوی هایمز (1967) مورد تدقیق و واکاوی قرار خواهند گرفت. یافته های مقالهٔ حاضر ضمن صحه گذاردن بر حاکمیت قوی تر و قدرتمندتر فرهنگ شرم محور نسبت به فرهنگ گناه محور در فرهنگ ایران، برای ویژگی جمع گرایی ایرانیان نیز مهر تأییدی به شمار می روند.
۸۷.

بررسی تطبیقی اسطوره ها ی گناه در شخصیّت های اساطیری ایران و یونان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی سال هفدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۶۲ 15 - 48

کلیدواژه‌ها: اساطیر گناه قهرمان ایران یونان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۳ تعداد دانلود : ۴۸۸
اسطوره در کنار حماسه، افسانه و فرهنگ عامه، یکی از عناصر تشکل دهنده فرهنگ و هویّت قومی و ملی جوامع است. بعضی از اسطوره شناسان آن را دینِ تمدن های اولیه و دوران پیش از گسترش ادیان توحیدی می دانند. گناه نخستین و مشابهت آن در اعمال و رفتار اساطیر جهان به گونه ای است که پژوهشگران آن را در سابقه تاریخی اساطیر جست وجو می کنند، گاهی آنقدر زیان بار است که در سرنوشت ملت ها تأثیری شگرف می گذارد. ارتکاب شخصیّت هایی به نخستین گناه، گاه خواسته و ارادی است، گاه ناخواسته و غیرارادی که این نیز بیانگر جنبه های فراطبیعی اساطیری است . پژوهش حاضر با روش تحلیلی تطبیقی به بررسی اسطوره گناه در اساطیر ایران و یونان پرداخته است. هدف از آن نشان دادن انگیزه های نخستین گناه در ایران و یونان و بررسی وجوه افتراق و اشتراک در میان شخصیّت های اساطیری ، حماسی ایران و یونان است. نتایج پژوهش نشان می دهد که علیرغم افتراقات بنیادی در شخصیّت های اساطیری ایران و یونان، عواملی چون شک و تردید، غرور، دخالت اهریمن و نیرو های پلید و نیز رسیدن به قدرت و پادشاهی دارای بیشترین بسامد در ارتکاب به گناه نخستین را دارند. برخلاف ایران، در یونان، خدایان در به وجود آمدن گناه نخستین دخالت های آشکاری دارند .
۸۸.

باورهای عامیانه درباره گناه شاه-پهلوان و پادافراه آن در طومارهای نقالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نثرپژوهی ادب فارسی دوره ۲۴ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۹ 159 - 184

کلیدواژه‌ها: گناه پادافراه طومار نقالی شاه پهلوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۱ تعداد دانلود : ۲۰۳
مسئله گناه و مکافات عمل در تمام ادیان الهی به شیوه های گوناگون مطرح شده است. در حماسه ملی ایران نیز فردوسی با آگاهی از سرگذشت پیشینیان و مشاهده ناکامی بیدادگران این موضوع را با بیان های گوناگون در قالب حکمت ها و آموزه های اخلاقی آورده است. در طومارهای نقالی، که برخی از آن ها بازتاب روایات شفاهی حماسه ملی ایران محسوب می شود، نیز موضوع بن مایه گناه شاه-پهلوان بازتاب گسترده ای دارد و از آنجا که طومارهای نقالی بر پایه روایات شفاهی شکل گرفته و بسیاری از باورهای عامیانه در کنار روایات مکتوب در متن وارد شده-است، در این مقاله موضوع گناه شاه و پهلوان با این نگاه بررسی می گردد. گناهانی چون بیداد، پیمان شکنی، خودکامگی، غرور، آزمندی و افزون طلبی، کشتن شاهان، کشتن بی گناهان، کشتن پدر یا فرزند، برادرکشی، رها کردن نوزاد، ادعای خدایی و تفرعن، بی حرمتی به تربت بزرگان و جز آن از جمله مواردی هستند که در طومارهای نقالی بازتاب یافته اند و هریک پادافراهی مناسب دارند و این مقاله با بررسی این مطلب می کوشد جوانب گوناگون آن را در روایات شفاهی و باورهای عامیانه طومارهای نقالی بکاود و بیان کند.
۸۹.

نسبت جرم و گناه در حقوق ایران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مبانی فقهی حقوق اسلامی (پژوهشنامه فقه و حقوق اسلامی) سال اول بهار و تابستان ۱۳۸۷ شماره ۱ 9 - 35

کلیدواژه‌ها: جرم گناه منابع معتبر فقهی فتاوای معتبر جر مانگاری تعزیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۲ تعداد دانلود : ۲۷۶
جرم و گناه از جمله واژه هایی است که در لغت و محاورات روزمره، مترادف و به جای یکدیگر به کار برده می شود. اما در عرصه حقوق، به ویژه در حقوق ایران، به گونه ای دیگر به آنها نگریسته می شود . از نظر تاریخی و با تأثیرپذیری حقوق ایران از اندیشه دینی، نوعی مرزبندی بین این دو واژه به وجود آمده است . گناه رفتار مغایر با اوامر و نواهی شرعی و الهی است ، اما جرم یک واژه ی حقوقی و بر رفتارهایی قابل اطلاق است که در قانون به ممنوعیت آنها تصریح شده باشد، اعم از اینکه در فقه و شرع ممنوع باشد یا نباشد . با این نگرش اگر رفتاری از لحاظ فقهی و شرعی ممنوعیت داشته باشد و در قانون مورد منع قرار نگرفته باشد، گناه محسوب می شود؛ اما از نظر حقوقی قابل تعقیب و مجازات نخواهد بود . بعد از استقرار جمهوری اسلامی ایران این رویکرد به عنوان روی گردانی از دین تلقی شده و بر همین اساس در اصل 167 قانون اساسی، انحصار جرم انگاری در قانون برداشته و در موارد سکوت قانونی، قاضی مکلف به رجوع به منابع معتبر فقهی یا فتاوای معتبر گردیده است . این نگرش حاکی از یکسان تلقی کردن جرم و گناه در نظام حقوقی فعلی ایران است . از این رو، نه تنها ممنوعی تهای مندرج در قوانین موضوعه، جرم است، بلکه اگر در متون فقهی نیز ممنوعیتی وجود داشته باشد، مسلتزم تعقیب جزایی خواهد بود . هر چند این دیدگاه، نوعی احتیاط و اهتمام به اجرای موازین و مقررات شرعی است، از لحاظ مبانی با مقاصد شریعت در تضاد بوده و از لحاظ عملی با مشکلات عدیده ای روبروست که چاره جویی در مورد آنها غیر ممکن، و با شیوه قانونگذاری امروز سازگار نیست.
۹۰.

اوصاف شیعیان واقعی در وصایای امام محمدباقر علیه السلام (19)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام مرداد ۱۴۰۰ شماره ۲۸۴ 5-10

کلیدواژه‌ها: گناه مناجات حب دنیا عشق به خدا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۱۴۶
امام محمدباقر علیه السلام پس از اشاره به فضیلت ها و مقام هایی که خدای متعال برای انسان مقرر فرموده و راه هایی که انسان را به این کمالات می رساند، به این نکته توجه می کنند که این سفارش ها برای آینده است؛ در حال حاضر چه کنیم تا نزد خداوند محبوب باشیم؟ چه کنیم که وظایفمان را بهتر انجام دهیم و از شر شیطان محفوظ بمانیم؟ و گذشته هایمان را چگونه جبران کنیم؟ حضرت در ادامه می فرمایند: پرونده گناهان گذشته خود را بازخوانی کن و در این بازخوانی، پشیمانی راستین خود را از گناهان گذشته ابراز کن و بکوش بسیار استغفار کنی، و برای اینکه شایسته رحمت و عفو الهی شوی، سعی کن برنامه ات را تغییر دهی و به سوی خدا بروی؛ و برای اینکه در این کار موفق شوی از دعا و مناجات در تاریکی شب ها غافل نشو. امام محمدباقر علیه السلام در این زمینه می فرمایند: «وَاسْتَرْجِعْ سَالِفَ الذُّنُوبِ بِشِدَّهِ النَّدَمِ وَکَثْرَهِ الِاسْتِغْفَارِ، وَتَعَرَّضْ لِلرَّحْمَهِ وَعَفْوِ اللَّهِ بِحُسْنِ الْمُرَاجَعَهِ، وَ اسْتَعِنْ عَلَى حُسْنِ الْمُرَاجَعَهِ بِخَالِصِ الدُّعَاءِ وَ الْمُنَاجَاهِ فِی الظُّلَمِ»؛ با پشیمانی کامل و آمرزش طلبیِ بسیار از گناهان گذشته[ات] بازگرد و با بازگشتی شایسته [به درگاه خدا] خود را از رحمت و بخشش الهی برخوردار کن، و برای بازگشتِ شایسته، از دعای خالصانه و مناجات در تاریکی ها کمک بگیر.
۹۱.

مبانی فقهی اعتراف به گناه در گروه های نوپدید اجتماعی و آثار و پیامدهای آن

نویسنده:
منبع: رهیافت های نوین در مطالعات اسلامی سال سوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۷ 69-74
تعداد بازدید : ۴۰۸ تعداد دانلود : ۵۴۹
حفظ آبروی انسان از امور بسیار با اهمیت در دین مقدس اسلام بوده و درباره حفظ آبرو،آیات قرآن و احادیث مختلفی از معصومین (علیهم السلام) وارد شده است که بر اهمیت و جایگاه ویژه این امر اشاره دارد. حکم اولی و ابتدایی در شرع مقدس اسلام عبارت است از اینکه هیچ کس حق ندارد آبروی انسانی خود یا شخص دیگری را بریزد و به آن خدشه ای وارد نماید و صیانت از آبروی انسانی وظیفه هر فرد است. یکی از اموری که باعث از بین رفتن آبرو می شود، اعتراف یک انسان به گناهان خویش می باشد که بنابر حکم اولی در باب صیانت از حیثیت انسانی، هیچ کس حق آبروریزی از خویش را با اعتراف به گناهان خود ندارد مگر در مواردی که شرع مقدس به خاطر مصالح بالاتری اجازه ی این کار را داده باشد. در این مقاله به بررسی و تحقیق پیرامون مصادیق مختلف اعتراف به گناه در گروه های نوپدید اجتماعی مانند مراکز روانشناسی و روانکاوی و اعتراف در نزد بازجویان و ضابطین قضائی خواهیم پرداخت و از نظر مبانی فقهی مورد بحث و مطالعه قرار خواهیم داد.
۹۲.

مفهوم رذیلت و ارتباط آن با گناه از منظر توماس آکویناس و ملامهدی نراقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال چهاردهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۵۲ ۸۷-۱۰۲

کلیدواژه‌ها: توماس آکویناس ملا مهدی نراقی اخلاق رذیلت گناه قاعده اعتدال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۸ تعداد دانلود : ۱۹۱
این مقاله درصدد است تا با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر آثار اصلی توماس آکویناس و ملامهدی نراقی مفهوم رذیلت و گناه و نیز ارتباط آنها با یکدیگر را به صورت مقایسه ای بررسی کند. از نظر آکویناس و نراقی، رذیلت در مقابل فضیلت قرار دارد. مفهوم «رذیلت» از جهت انسان شناختی حاکی از نوعی ناسفتگی درونی و روحی انسان است و «گناه» جنبه عملی و بروزیافته رذیلت و نافرمانی عملی از دستورات خداوند است. گناه فعل بد و رذیلت عادت بد است. رذیلت منشا گناه است و گناه در اخلاق دینی به کار می رود و مربوط به نافرمانی در احکام است و چه بسا به صورت موردی اتفاق بیفتد، اما رذیلت در اخلاق فلسفی به کار برده می شود و امری درونی محسوب می شود. رابطه گناه و رذیلت مثل رابطه شریعت و اخلاق است. در برخی موارد مصداق واحدی دارند، اما اخلاق فراتر از شریعت است. ممکن است کسی مرتکب گناه نشود، اماگرفتار رذیلت باشد. پس کسی که احکام شریعت را رعایت می کند لزوماً فضیلت مند محسوب نمی شود
۹۳.

بررسی تأثیر گناه در ایجاد برخی از بیماری ها و تبیین الگوهای آن بر پایه جهان بینی اسلامی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: پژوهش در دین و سلامت دوره ۷ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ 131-148

کلیدواژه‌ها: بیماری جسمی جهان بینی اسلامی عوامل بیماری زا گناه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۴۱۳
سابقه و هدف: طب جدید و سنتی در جهت تأمین سلامت و درمان بیماری ها به شناخت علل ایجاد بیماری توجه جدی دارند. شناخت علت گام نخست در درمان بنیادی بیماری ها است. هدف این نوشتار بررسی چگونگی تأثیر گناه در بروز برخی از بیماری های جسمی و تبیین الگوهای آن بر پایه جهان بینی اسلامی بود. روش کار: این مطالعه از نوع کتابخانه ای و تحلیل محتوا است. ابتدا با جست وجو در منابع اصیل اسلامی، نرم افزارهای جامع التفاسیر و جامع الاحادیث و مقالات موجود در پایگاه های استنادی مانند آی.اس.سی، مگیران، اس.آی.دی و نورمگز داده های اولیه مرتبط با سؤال تحقیق، جمع آوری و سپس این داده ها، با توجه به هدف پژوهش تجزیه و تحلیل و نتایج آن دسته بندی شد. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: نتایج نشان می دهد که گناهان یکی از عوامل مؤثر در ایجاد برخی از بیماری های جسمی است؛ آیات و روایات نیز بر این تأثیرگذاری صحه گذاشته است. تحلیل یافته ها نشان می دهد که این تأثیرگذاری با سه الگو قابل تبیین است: تأثیر مستقیم با ایجاد اختلال در عملکرد اعضا، تأثیر غیرمستقیم با ایجاد مشکلات روحی-روانی و تأثیر بر اساس قانون علّیت و قاعده ناهماهنگی. نتیجه گیری: با عنایت به جاری بودن قانون علّیت و اصل تأثیر و تأثر در همه موجودات مادی و غیرمادی، ماهیت گناه و معصیت، حرکت بر خلاف نظام تکوین است و این ناهماهنگی با نظام هستی می تواند موجب بروز برخی از اختلالات در نظام هستی ازجمله در بدن انسان و ایجاد بیماری های جسمی گردد.
۹۴.

سلوک اخلاقی فردی و اجتماعی از نگاه ابن عباس

نویسنده:
منبع: تأملات اخلاقی دوره دوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ 27 - 52

کلیدواژه‌ها: مابن عباس سلوک اخلاقی گناه زهد تندروی دینی حق الناس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۷ تعداد دانلود : ۲۰۱
ایدئولوژی غالب عامه مسلمانان چُنین القاء می کند که صحابه راویان محض سنّت پیامبر(ص) بوده و اندیشه هایی متمایز نداشته اند. این گونه، عملاً مطالعه ای برای بررسی آراء صحابه و شناخت نسبت آن ها با هم دیگر صورت نگرفته، و خاصّه مطالعه تفکّرات اخلاقی و شناخت تمایز آرائشان با هم دیگر و با مکتب اهل بیت (ع) یا سنجش نسبت آن آموزه ها با تعالیم پیامبر(ص) کم تر کاویده، و بیش تر مغفول واقع شده است. می خواهیم در این مطالعه با نگاهی انتقادی به این رویکرد فراگیر، اندیشه اخلاقی عبدالله بن عبّاس (درگذشته 68) را بازنگریم؛ فقیه و مفسّری از نسلِ صغارِ صحابه که جایگاهش هم چون یک معلّم اخلاق یا تأثیر اندیشه هایش بر فرهنگ اسلامی دوره های بعد را نکاویده اند. این مطالعه از جنس مطالعات تاریخ اندیشه اخلاقی است و از میان منظومه آراء اخلاقی ابن عباس بر آن دسته از آراء وی تمرکز دارد که درباره بهینه سازی سلوک فردی و اجتماعی روایت شده، در تفسیرش از قرآن و سؤالاتش و نقل قول هایش از پیامبر(ص) هم بازتاب یافته، و بُعدی از ابعاد تفکر اخلاقی او را شکل داده است. این مطالعه مدخلی خواهد بود برای آن که بتوانیم در گام های بعد با مقایسه تعالیم صحابه مختلف، تصویری واضح تر از تاریخ اندیشه اخلاقی مسلمانان در نیمه نخست سده 1 حاصل کنیم.
۹۵.

تأثیر ساحتهای اخلاقی بر معرفت از منظر قرآن با تاکید بردیدگاه علامه طباطبایی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۴۷) 85 - 102

کلیدواژه‌ها: علامه طباطبائی اخلاق معرفت گناه رذایل اخلاقی فضایل اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۱۸۰
ساحت شناختی و ساحت اخلاقی چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟ برخی از فلاسفه بر این باورند که در کسب معرفت و باور، اخلاق و ارزشهای اخلاقی دخالتی نداشته و نباید داشته باشد. احساسات و عواطف، اخلاق و اخلاقیات باید رام عقل بوده، و عقل بر آنها تسلط داشته باشد، نه اینکه آنها دخالتی در حوزه باورها داشته باشند. (جدایی دانش از ارزش) در مقابل طیف دیگری از فلاسفه بر اثرپذیری و اثرگذاری اخلاقیات بر معرفت و باور عقلانی تأکید دارند. باتوجه به اختلاف دیدگاه ها در مورد تاثیر پذیری رفتار اخلاقى از خاستگاه های شناختى و غیرشناختى همانند عواطف و هیجانات و عواملى نظیر وراثت، محیط اجتماعى و ... ، همچنین تاثیر پذیری شناخت های انسان از فضائل و رذائل اخلاقی، این تحقیق با روش توصیفی و تحلیل متن، در صدد بررسی ارتباط و تأثیر صفات نفسانی و اخلاقی بر مسائل معرفتی از دیدگاه قرآنی علامه طباطبائی است. به باور وی با کسب فضایل اخلاقی می توان زمینه شکل گیری باور صادق را فراهم ساخت. درمقابل رذایل اخلاقی در مانعیت برای حصول معرفت یا همان باور صادق می تواند دخالت نماید.
۹۶.

تحلیل انتقادی دیدگاه مرحوم اِربِلی در علت استغفار معصومین (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۶ 46 - 69

کلیدواژه‌ها: عصمت استغفار اربلی معصومین گناه مجلسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۹ تعداد دانلود : ۱۹۱
یکی از ناسازی های ظاهری در رفتار معصومین به ویژه پیامبر اسلام, و ائمه]  وجود دعاهایی است که در آنها از خداوند طلب بخشش می کنند. این استغفار در حالی است که معتقدیم معصومین از ابتدا تا آخر عمر، هیچ خطایی مرتکب نمی شوند. سئوالی که مطرح می شود این است که اگر معصومین] هیچ خطایی نمی کنند، چرا استغفار می نمایند و اگر خطاکارند، چرا ایشان را معصوم می دانید؟ مرحوم اربلی استغفار ائمه] را ناشی از پرداختن ایشان به امور شخصی و در نتیجه غفلت از خداوند می داند. پاسخ وی طرفداران بسیاری یافته است، تا جایی که در کتاب های درسی دانشگاهی نیز مطرح شده است. به نظر می رسد استغفار ائمه] دلایل دیگری دارد. در این مقاله ضمن نقد دیدگاه مرحوم اربلی به دیدگاه های اندیشمندان دیگر نیز اشاره شده و به توضیح و تبیین آنها پرداخته شده است.
۹۷.

بررسی تطبیقی آیه دوم سوره فتح از منظر مفسران فریقین(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۲ 31 - 54

کلیدواژه‌ها: ذنب تفسیر گناه خطا اهل سنت شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۱۳۷
نوشتار حاضر تلاشی است برای معنا شناسی واژه «ذنب» در آیه دوم سوره فتح. ضرورت پرداختن به این پژوهش این است که کلمه ذنب در بیان مفسران و مترجمان معانی متفاوتی دارد؛ به خصوص راجع به کلمه ذنب در آیه دوم سوره فتح، تفسیرهای متعددی از سوی مفسران فریقین نقل شده است و برخی معانی ذکرشده ارتباط مستقیم با عصمت انبیا دارد و عصمت رسول گر امی (ص) را زیر سؤال برده اند؛ لذا در نوشتار حاضر به روش توصیفی و تحلیلی به بررسی آرای مفسران فریقین راجع به معنای ذنب در آیه دوم سوره مبارکه فتح پرداخته شده است. بررسی ها نشان می دهد واژه ذنب در آیه دوم سوره فتح به معنای گناه رسول گرامی(ص) از نگاه مشرکان به کار رفته است، نه به معنای گناه شرعی که عقاب الهی را در پی دارد، و رسول خدا از هر ذنب و اثمی مبرا هستند.
۹۸.

بررسی مفهوم خدا و گناه در فلسفه نیچه و دلالت های تربیتی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های مابعدالطبیعی دوره جدید سال سوم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵ ۵۱۲-۴۷۹

کلیدواژه‌ها: ابرانسان اراده به قدرت خدا رام سازی گناه نیچه نیست انگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۳۰۲
در فلسفه های تعلیم و تربیتِ مبتنی بر معرفت دینی، دو مفهوم مهم و بنیادین خدا و گناه به مثابه ی دو عنصر انگیزشی و بازدارنده بالاترین کارکرد تربیتی را در این نظام ها دارند.. اگرچه از نظر نیچه خدا و هر مفهوم دیگر در ارتباط با او برساخته اندیشه های بیمارگونه انسان های حقیر و به منظور تخدیر و تحمیق نوع بشر است، اما او با نفی ارزشگذاری های پیش از خود ارزش هایی را بنیاد نهاد که بر اساس آن اراده به قدرت گرانیگاه آن است. ابرانسان نیچه نه به مثابه محصول که بر قامت یک فرهنگ، صدر و ساقه تعلیم و تربیتی است که نه بر بنیاد رام سازی که بر اصولی چون ایثار، انضباط و فرمان دهی استوار است. در فرهنگ پیشنهادی نیچه، خدا سرچشمه قدرت و سرشاری است و قرب به او، نفی من ضعیف و یافتن خود در منی برتر است. در پژوهش پیش رو نخست با روش تحلیل مفهومی، معنای گناه و خدا ابتدا در تفکر مسیحیت و سپس در منظومه فکری نیچه بررسی شده است و در گام بعدی با توجه به چرخش فکری که نیچه در معنای این دو واژه دارد با استفاده از روش استنتاج، هدف غایی خلق ارزش های جدید، اصل تبدیل اراده معطوف به بقا به اراده معطوف به قدرت و همچنین توصیه های عملی فرمان دهی درونی و توجه به همه ابعاد زندگی استخراج شد. شماره ی مقاله: ۱۹
۹۹.

معناشناسی تاریخی و ساختاری اثم در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال پنجاه و سوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۰۷ 9 - 29

کلیدواژه‌ها: اثم گناه روابط همنشینی و جانشینی ریشه شناسی مؤلفه های معنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۱۶۴
ماده «اثم» با 48 بسامد در قرآن کریم، مفهومی کلیدی در حوزه معنایی گناه است که نسبت به دیگر مفاهیم این حوزه، در بافت ها و روابط معنایی متنوع تری به کار رفته است. لغویان و مفسران، با غفلت از تبار کلمه و ظرافت های معنایی اثم در آیات، این واژه را با دیگر واژگان حوزه معنایی گناه، یکسان انگاشته اند. با توجه به «تیرگی معنایی» اثم در قرآن کریم ، مطالعه معناشناختی درباره این مفهوم ضرورت دارد. این مقاله قصد دارد با بهره گیری از روش های معناشناسی نظیر ریشه شناسی و بررسی روابط همنشینی و جانشینی، تحلیلی معناشناختی از «اثم» ارائه دهد. ریشه شناسی مؤید مؤلفه های «اتصال و همگرایی»، «درنگ و تأخیر»، «تعمد و قصدمندی» و «پلیدی و ناپاکی» در ماده اثم است که مؤلفه اخیر ناظر بر انگاره « قبح ذاتی» در قرآن و ارزش گذاری این مفهوم پیش از ورود شرع است. بررسی روابط همنشینی و جانشینی نشان داد، متمایز از دیگر مفاهیم حوزه گناه در قرآن، «اثم» غالباً ناظر بر افکار و اقوال با دو مؤلفه «کذب» و «بطلان» است که در حوزه «رابطه با خدا» در بافت محرمات و نواهی و نیز حوزه «روابط انسانی و اجتماعی» در بافت مشارکت بر دروغ و حرام کاربرد دارد.
۱۰۰.

تبیین هیجانات شرم و گناه دانش آموزان بر اساس هیجانات معلم و ساختار اهداف کلاس: نقش واسطه ای بازخورد معلم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات آموزش و یادگیری دوره چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۸۲/۲) 26 - 46

کلیدواژه‌ها: بازخورد معلم ساختار هدف کلاس شرم گناه هیجان معلم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۶۳
هدف پژوهش حاضر، تبیین هیجانات شرم و گناه دانش آموزان بر اساس هیجانات معلم و ساختار اهداف کلاس با توجه به نقش واسطه ای بازخورد معلم بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، همه دانش آموزان پایه های چهارم، پنجم و ششم دوره ابتدایی شهر لامرد و معلمان آن ها هستند. 400 دانش آموز و معلمان آن ها که 37 نفر بودند، با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. معلمان آزمون بازخورد شایستگی و سیاهه هیجان معلم و دانش آموزان پرسش نامه ساختار هدف کلاس و آزمون عاطفه خودآگاه برای کودکان را تکمیل نمودند. جهت بررسی روابط علّی بین متغیرها از روش تحلیل مسیر و برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS و AMOS نسخه 24 استفاده شد.  یافته ها نشان دادند که از بین هیجانات معلم، شادی، عشق و خشم با هیجان شرم دانش آموزان رابطه دارند. اما هیچ کدام از مولفه های هیجان معلم با احساس گناه دانش آموزان رابطه نداشتند. از طرف دیگر ساختار هدف تبحری رابطه منفی و ساختار هدف اجتنابی رابطه مثبت و معنی داری با هیجان شرم و گناه دانش آموزان داشتند، اما ساختار هدف عملکردی  رابطه معنی داری با این دو هیجان نداشت. ساختار هدف عملکردی با میانجی گری بازخورد معلم، بر هیجان شرم اثرگذار بود. همچنین تأثیر غیرمستقیم هیجانات ترس، غم و عشق معلم بر هیجان شرم از طریق بازخورد معلم، معنی دار بود. بر اساس نتیجه به دست آمده پیشنهاد می شود که از قرارداد وابستگی جهت ایجاد ساختار تبحری در کلاس درس استفاده گردد. همچنین نوع بازخورد معلم نیز باید به گونه ای باشد که ضمن تشویق دانش آموزان به امور آموزشی، ایجادکننده هیجان شرم و گناه در آن ها نباشد.