مأخذشناسی حدیث

حدیث «انّ الله خلق آدم علی صورته»، ازجمله مستندات صوفیّه و عرفا است؛ چنانکه بارها مورد استناد مدوّن اصلی عرفان نظری، یعنی «ابن عربی» قرار گرفته است. او در مهمترین اثر خویش، یعنی «الفتوحات المکیّه» تلاش کرده تا این روایت را هماهنگ با نظریه ی وحدت وجود نشان دهد؛ ازاین رو آن را در موضوعاتِ گوناگونِ مربوط به نظریه ی مزبور مطرح کرده است. ابن عربی قائل است که ضمیر«ها» در «صورته» به خداوند برمی گردد؛ به همین جهت تمام توضیحات وی درباره ی این حدیث، مبتنی بر خلق انسان بر صورت خداوند است. حال آنکه با توجّه به شأن صدور این حدیث که در منابع کهن و معتبر ثبت و ضبط شده است، نمی توان ضمیر را به خداوند ارجاع داد؛ چنانکه توضیحات دانشمندان بزرگ درباره ی این حدیث، گویای آن است که ضمیر، به خداوند برنمی گردد. افزون بر آنکه مدلول آیات و روایات، تطبیق حدیث مذکور را با نظریه ی وحدت وجود، به چالش می کشد.