بینا فرهنگی

ادبیات معاصر عربی، مجموعه ای از مفاهیم نو را در بر دارد که برخی از آنها را از غرب گرفته است. یکی از این مفاهیم، بینامتنیت است که در زبان عربی، واژه «تناص» معادل آن است. بینامتنیت، رویکردی فرهنگی- اجتماعی است که در همه حوزه ها به ویژه ادبیات، رسوخ کرده و دگرگونی هایی شگرف را به وجود آورده است و شاعران معاصر عرب نیز از آن بهره برده اند. در این نوشتار، بر آنیم که بینامتنیت را در شعر صلاح عبد الصّبور، شاعر نو پرداز مصری، با تحلیل محتوا و تکیه بر ابیات او، بررسی و تجزیه و تحلیل کنیم و نمود های آن را در سه محور بینا فرهنگی ، مکالمه گرایی و نشانه شناسی واکاویم. در این مقاله، از تأثیر منابع فرهنگ خودی مانند قرآن کریم در گسترش امید، و ابوالعلاء المعرّی در تبیین اهمیت خرد، بر عبد الصّبور و نیز تأثیر فرهنگ بیگانه مانند تی. اس. الیوت در رواج اندیشه واقع گرایی او سخن گفته ایم و در ادامه، نگاه جامعه شناختی وی را در بیان و اصلاح مسائل و مشکلات اجتماعی، بررسی و تجزیه و تحلیل کرده ایم.

کولی ها که گاه رومانی هم خوانده می شوند با سفر مداوم خود در تمامی نقاط جهان پراکنده شده اند. در طول دهه های اخیر اروپا شاهد شکوفایی کار هنرمندان کولی است، که توانسته اند خود را به جامعه هنری معرفی و جایگاهی شایسته در جهان هنری و ادبی اروپا به خود اختصاص دهند. ویژگی دوره گردی به کولیان اجازه می دهد با وام گیری از اسطوره و فرهنگ ملل میزبان و در نهایت تلفیق آن با هنر خود، که شکل گرفته از دیدگاه آنان به هستی است با خصلت های ذاتی خود مثل بداهگی، ناپایداری و تزیین دست به آفرینش نوعی هنر بینا فرهنگی بزنند. این جریان که با عنوان هنر کولی شناخته می شود، در اروپا فرآیند مدرنیته را طی کرده و همچون سایر جریان های هنری به سوی آینده پیش می رود. پژوهش حاضر ضمن بررسی این فرهنگ و معرفی چندی از هنرمندان معاصر کولی در اروپا، نگاهی عمیق تر به ساختار بصری و عناصر غالب در این هنر انداخته است. بر این اساس می توان کالسکه ها و تزیینات آن ها را نیز عمدتاً به شش دسته غالب تقسیم نمود. در آثار تجسمی هنرمند کولی کاتارزینا پولاک (kaloP anyizrataK) نیز که به طور دقیق تر و وسیع تر بررسی شده، نقش های تکرار شونده چون چرخ کولی، فرشته های نگهبان، الهه های عدالت، دست و اژدها قابل تشخیص می باشند.