کج رفتاری

یکی از مهمترین کارکردهای مدرسه، جامعه پذیری دانش آموزان است که نبود آن، به کجرفتاری دانش آموزان خواهد شد. هدف اصلی مقاله حاضر، بررسی عوامل و مؤلفه های مدرسه و تأثیر آنها بر کجرفتاری دانش آموزان است. چهارچوب نظری تحقیق، ترکیبی از نظریه های فشار عمومی اگنیو (1992)، پیوند اجتماعی هیرشی (1969) و پیوند افتراقی ساترلند (1939) و با کنترل متغیر وضعیت خانواده دانش آموزان است. روش تحقیق کمی- پیمایشی است و جامعه آماری آن 13686 نفر دانش آموزان پسر دبیرستان های دولتی شهر یزد هستند که در سال تحصیلی 87-88 مشغول به تحصیل بوده اند. بنابراین، از میان آنها200 نفر با محاسبه فرمول کوکران انتخاب شدند که از طریق روش نمونه گیری تصادفی به طور خود ابزار به پرسش نامه پاسخ دادند. نتایج تحقیق نشان می دهد که مؤلفه های مدرسه؛ یعنی متغیر تعامل اولیاء و برنامه درسی مدرسه، با تعلق فرد با مدرسه رابطه ی مستقیم و معناداری وجود دارد و همچنین، متغیرهای مناسبات اولیای مدرسه با فرد، برنامه درسی مدرسه، تعلق فرد با مدرسه و همنشینی با دوستان منحرف، رابطه معناداری با کجرفتاری فرد در مدرسه دارند که از میان مؤلفه های فوق تعامل منفی اولیای مدرسه با فرد تأثیر بیشتری بر کجرفتاری فرد در مدرسه داشته است و بین تعلق فرد به مدرسه و پیوند افتراقی با دوستان منحرف، رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد .

اندیشمندان حوزه انحرافات اجتماعی از سه منظر زیست شناختی، روان شناختی و جامعه شناختی به ناهنجاری های اجتماعی پرداخته اند. نظریه های زیست شناختی و نظریه های روان شناختی می کوشند بین ناهنجاری های رفتاری و و روانی انسان، رابطه برقرار کند. این دو رویکرد به رفتارو ویژگی های فردی می پردازند. نظریه های جامعه شناختی به نقش و رفتار انسان در سطح سازمان توجه دارد. علاوه بر رویکردها و نظریه ها در باره رفتار ناهنجار افراد، عواملی نیز در بروز ناهنجاری های رفتاری انسان ها دخالت دارد که در سه سطح فردی، اجتماعی و سازمانی به آنها پرداخته شده است. روش تحقیق از این جهت که به دنبال یافتن علل یک رفتار خاص در یک جامعه بزرگ است، روش پیمایشی – تبیینی و ازنظر هدف تحقیق، کاربردی است.  قلمرو تحقیق ازنظر مکانی، مطالعه سازمانی در سطح کشور، ازنظر زمانی زمستان 1395تا تیرماه 1396 و جامعه آماری با 25 پرونده را به صورت تمام شماری، شامل می شود. این تحقیق با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق ساخته و با نرم افزار  spssو pls3 smart میان کارکنان ، مورد آزمون قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد، عوامل اجتماعی با 8/52 درصد، عوامل سازمانی با 6/19 درصد و عوامل فردی با 2/ 19 درصد بر رفتار ناهنجارکارکنان تأثیرگذار بودند.

براساس آمارها، پژوهش ها و نظرسنجی های متعدد، در کشور ایران میزان قانون شکنی و قانون گریزی زیاد است. در این پژوهش در صدد شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر قانون شکنی و قانون گریزی در بین استان های ایران هستیم. چارچوب نظری پژوهش براساس نظریه های کج رفتاری و توسعه اجتماعی است؛ براین اساس، عوامل تبیین کننده قانون گریزی و قانون شکنی به دو دسته عوامل نگرشی و عوامل ساختاری تقسیم بندی شدند. سپس، از تابع رفتار چلبی برای شناسایی و تبیین ترکیب هایی از عوامل مؤثر بر قانون گریزی و قانون شکنی در بین استان های ایران استفاده شده است؛ بنابراین، رویکرد این پژوهش تحلیل تطبیقی-فازی  و تکنیک جمع آوری داده ها به دلیل وسعت موضوعی و نظری پژوهش، تحلیل داده های موجود (ثانویه) است. براساس نتایج، با بررسی شروط عِلّی مؤثر بر قانون گریزی در کل استان های کشور، دو مسیر (ترکیب) منجر به قانون گریزی مشاهده شد. در مسیر اول، چهار شرط گرایش به نظم کم، سردرگمی اجتماعی، میزان سواد و بیکاری در ترکیب با یکدیگر به قانون گریزی منجر شدند، اما مسیر دوم از ترکیب پنج شرط احساس عدالت کم، گرایش به نظم کم، سردرگمی اجتماعی، سواد و شهرنشینی شکل گرفته است. همچنین، ضریب سازگاری کل در این دو مسیر عِلّی برابر با 95/0 بود. این میزان سازگاری همراه با شاخص پوشش برابر با 59/0 بیانگر اهمیت نظری و تجربی این دو مسیر است.