موسیقی پاپ

در برداشتی کلی، این مقاله دربارة موسیقی و زوایای جامعه شناختی آن است. فرض اساسی این مقاله آن است که موسیقی و تحوّلات و مفاهیم آن در خلأ اجتماعی ـ فرهنگی تولید نمی شود، بلکه موسیقی به نحوی برساخته ای اجتماعی ـ فرهنگی است. در میان انواع گوناگون موسیقی که به نحوی گروه های اجتماعی به آن گرایش دارند، این مقاله به طور مشخص گرایش جوانان ایرانی را به موسیقی پاپ و همبسته ها و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن بررسی کرده است. برای نیل به این هدف، این مطالعه با اتخاذ یک رویکرد نظری تلفیقی و یک رویکردی روش شناختی کمّی و با استفاده از روش پیمایش و تکنیک پرسش نامه 200 نفر از دانشجویان ورودی سال 1388 دانشگاه تربیت معلم را به صورت نمونه گیری طبقه ای چندمرحله ای انتخاب کرده و مورد مطالعه قرار داده است. یافته ها و نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهند که میان مفهوم سرمایة فرهنگی و شاخص گرایش به موسیقی پاپ رابطة مثبت معنی داری وجود دارد. این در حالی است که رابطة آماری معنی داری میان دین داری و شاخص گرایش به موسیقی پاپ وجود ندارد. به علاوه، میان متغیر پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی (SES) و شاخص گرایش به موسیقی پاپ رابطة مستقیم معنی داری وجود دارد. همچنین، جنس دانشجویان تفاوت معنی داری در گرایش آن ها به موسیقی پاپ ایجاد نمی کند. نتایج این مطالعه همچنین مؤید آن است که در میان جوانان مورد بررسی، بیشترین میزان گرایش به موسیقی پاپ به ترتیب به موسیقی پاپ داخلی، موسیقی پاپ ضبط شده در خارج از کشور، و موسیقی پاپ خارجی بوده است.

مهم ترین هدف این مقاله رسیدن به مفاهیمی در ترانه های سیاه موسیقی پاپ است که در بر دارندة درون مایه هایی از واقعیت های اجتماعی دهة 80  باشد. برای رسیدن به مفاهیم مورد نظر، ترانه هایی که مریم حیدرزاده و محسن چاوشی سروده و با صدای محسن چاوشی منتشر شد ه اند، برگزیده شده است. چارچوب نظری و روش مورد استفاده در این مقاله رهیافت مارکسیستی است و به طور ویژه، از آموزه های این مکتب فکری استفاده کرده ایم. پس از تحلیل متون انتخابی، بر اساس مدل تحلیلی مهم ترین نتایج به دست آمده بر اساس سؤال مقاله، در سه دست ه رمزگان مطرح ش ده است: دستة نخست واژه ه ایی هستن د ک ه درون مایة اصلی آنها فریاد اعتراض و نوخواهی است. دستة دوم، واژه هایی است که دوری از معشوق، آرزوی نفرین و مرگ یار بی وفا و خودکشی عاشق است. دستة سوم از مفاهیم، شامل گزاره ها و واژه هایی هستند که در بردارندة امید به بازگشت روشنایی و باوفا بودن یار است. به لحاظ عاشقانه بودن ترانه ها و ویژگی های این نقطه و روشنایی، در قالب یک معشوق باوفا و متفاوت از دیگران و هیجان آفرین ترسیم شده است

پژوهش حاضر درصدد ارائه تحلیلی از کیفیت بازنمایی عشق در موسیقی پاپ ایرانی است. روش انجام این تحقیق کیفی و از نوع تحلیل محتواست. میدان مطالعه تحقیق حاضر آلبوم های منتشرشده 10 تن از معروف ترین خوانندگان موسیقی پاپ در ایران بوده و واحد تحلیل در این پژوهش، متن کامل هر ترانه بوده و در این تحقیق به ملودی و آهنگ و دستگاه موسیقیایی استفاده شده در ترانه ها توجه نشده است. روش تجزیه و تحلیل داده ها نیز تحلیل تماتیک است. چارچوب مفهومی این پژوهش مبتنی بر نظریه عشق سیال باومن و رابطه ناب گیدنز بوده و نتایج و یافته هایش، حاکی از آن است که تصویر ارائه شده از عشق در موسیقی پاپ ایرانی دارای ویژگی هایی چون فراخانوادگی بودن، تصادفی بودن، ناپایداری، تکرارپذیری، تعهدگریزی، اروتیک و زمینی بودن، پایان همراه با نفرت، عشق به مثابه تجربه ای منتشر و عمومی، کفویت عاشق و معشوق، جنسیت زدایی از عاشقی، عشق به مثابه خاطره وصل و تلخی تجربه عاشقی است. می توان گفت که عشق در موسیقی پاپ ایرانی با توصیفات گیدنز و باومن از عشق مدرن همخوانی دارد. البته ناهمجنس خواهی در عشق ایرانی تنها وجه تمایز تصویر عشق در این ترانه ها با عشق سیال و رابطه ناب است.