روایات شیعی

نقد درونی و بیرونی روایات مربوط به خویشاوندان و نزدیکان ائمه(ع) می تواند پاره ای ابهام های تاریخی را برطرف کند و گوشه های تاریک از تاریخ زندگی معصومان(ع) را روشن سازد. درباره مادر امام جواد(ع) آمیخته ای از اطلاعات درست و نادرست در منابع تاریخی آمده است. این نوشتار پس از توضیح درباره مهم ترین مفاهیم استفاده شده در مقاله و بررسی نام ها، کنیه، تبار، مکان تولد و مدفن خیزران، مادر امام جواد(ع)، کوشیده است سه روایت اصلی دربردارنده اطلاعات درباره این بانوی بزرگوار را با بهره گیری از روش سنجش داده های تاریخی بررسی کند. این سه روایت که با توجه به محتوای آن، می توان آن ها را «روایت درخواست ابلاغ سلام به بانو از سوی امام کاظم(ع)»، «روایت ولادت امام جواد(ع)» و «روایت قیافه شناسی» نامید، به لحاظ سند قوت چندانی ندارد. با این حال، بخشی از مفاد روایت اول و سوم به دلیل همسویی با مفاد روایات معتبر و دیگر قرائن تاریخی، قابل پذیرش به نظر می رسد.

در بسیاری از احادیث و روایات شیعی، سخنان عیسی مسیحt نقل شده است. از این دسته، پاره ای روایات به طور مستقیم از متن انجیل و با لفظ «فی الانجیل» یا «من الانجیل» آمده است. این روایات می تواند دید روشن تر و اطلاعات مطمئن تری درباره محتوای انجیل و کلام عیسیt به دست دهد و جمع آوری آن ها می تواند راهگشا و گره گشای پژوهش های تازه شود. در مقاله حاضر، منقولات اناجیل در منابع دست اول و متقدم شیعه(زمان شیخ طوسی و پیش از آن) استخراج شده و بدون بررسی سندی آن ها که نیازمند پژوهش های دیگر است با متن اناجیل چهارگانه موجود مقایسه شده است. این تطبیق نشان می دهد که بسیاری از روایات شیعی، با درون مایه اخلاقی، عیناً در اناجیل کنونی دیده می شود؛ ولی از محتوای روایات اسلامی که بیان می کند اوصاف اهل بیتt در انجیل آمده، در عهد جدید اثری نیست. تطبیق واژه «احمد» نیز با سیاق متون برجای مانده از اناجیل موردبحث است. باوجوداین، همسویی بسیاری از روایات مذکور نشان می دهد که سنت شیعی فی الجمله مؤید اناجیل موجود هستند.

ضرورت توجه به سلامت جسمی و روانی فرزندان، پیش از تولد کودک آغاز می شود. به همین جهت در روایات مختلف، توصیه های متعددی در این زمینه وارد شده است؛ از جمله نهی از برقراری رابطه زناشویی در آغاز، میانه و پایان ماه های قمری که با تعابیر مختلفی در سلامت روانی فرزندان تاثیرگذار معرفی شده است. این روایات عمدتاً در جوامع حدیثی شیعه و گاه در جوامع حدیثی اهل سنت نقل شده اند که متن این روایات در برخی جزئیات تفاوت هایی دارد که بررسی سندی و دلالی این روایات را دارای اهمیت می کند. این پژوهش با بررسی سند و متن روایات نقل شده در جوامع حدیثی شیعه و اهل سنت، مفاد کلی این روایات را بررسی کرده و سپس برخی از برداشت های خاص را که معنایی تأویلی از این روایات ارائه کرده اند ارزیابی می کند و به این نتیجه می رسد که این گونه تأویل ها بر پایه شواهد سست، اشتباهات فاحش و برداشت های نادرست از متن صریح روایات و آیات قرآن کریم صورت گرفته است و معنای صحیح این روایات در حقیقت، همان معنای متعارفی است که دلالت بر کراهت رابطه زناشویی در ایام ذکر شده دارد.