الگوی اجتماعی

مساکن روستایی نشان دهنده چشم انداز فرهنگی حاصل از تعامل بین انسان و محیط و دارای ارتباط دو سویه بین تحولات فضایی – کالبدی و تغییرات در ساخت اجتماعی و اقتصادی بوده و متأثر از مجموعه ای از عوامل جغرافیایی، طبیعی و اجتماعی- فرهنگی است. از این رو به منظور برنامه ریزی توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی و رسیدن به اهداف قابل تحقق توسعه ملی، شناخت و تحلیل الگوهای فضایی، اجتماعی سکونتی به عنوان بستر استقرار انسان از اهمیت بسیار برخوردار است. به تبع این ضرورت این پژوهش بر آن است تا به مطالعه، شناخت و تحلیل الگوهای استقرار فضایی – اجتماعی مساکن روستایی در استان قم بپردازد. این پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی است و برای جمع آوری اطلاعات، ترکیبی از روش های اسنادی و میدانی استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که الگوهای فضایی – اجتماعی استقرار ناشی از عوامل طبیعی (ناهمواری ها، منابع آب و خاک، چشمه، قنات و چاه) و هم چنین عوامل انسانی (راه های ارتباطی، تأثیرپذیری جامعه روستایی از شهر و تغییرات در ساخت های اجتماعی و اقتصادی) و در مواردی تأثیر ترکیبی چند عامل است. الگوی پراکنش عمدتاً خوشه ای و خطی خوشه ای است. تحت تأثیر تغییرات در ساخت های اجتماعی و اقتصادی دگرگونی در الگوهای اجتماعی (بافت، کالبد و ریخت مساکن روستایی) به وجود آمده و به نوعی نشان دهنده نوع فعالیت در امور اقتصادی و نگرش اجتماعی – فرهنگی و چگونگی تحول در معیشت ساکنان فضاهای روستایی استان است.

پژوهش حاضر به شناسایی الگوهای اجتماعی و شکلی در برنامه ریزی فضاهای باز مسکونی در نظریه ها و پروژه های شاخص شهرسازی قرن بیستم و قیاس آن با الگوهای بومی و معاصر کشور می پردازد. روش تحقیق مورد استفاده در این نوشتار تفسیری– تاریخی با رویکردی استنتاجی است. از نمونه های موردی نیز در تحلیل و ارائه مصادیق گونه شناسی استفاده شده است. از نظر شکلی در نظریه های اوایل قرن بیستم، 4 گونه ساماندهی فضاهای باز شامل الگوهای «ساماندهی شبکه ای»، «خطی»، «مرکزی» و «مجموعه ای» قابل تشخیص هستند که در طول نیمه دوم قرن، به سمت الگوهای مجموعه ای تمایل بیشتری حاصل شده است. همچنین تلاش برای حذف سلسله مراتب اجتماعی، ایجاد برابری طبقاتی و مالکیت اشتراکی در فضاهای باز که در نیمه اول قرن مشهود بودند، جای خود را به پایداری اجتماعی، برابری اجتماعی و توجه توامان به فضاهای باز خصوصی و عمومی داده است. اما جریان معاصر ساخت و ساز در کشور، بیشتر ادامه راهبردهای آزموده ابتدای قرن هستند که عمدتاً از الگوهای شبکه ای و مرکزی استفاده می نمایند و فاقد الگوی اجتماعی معینی  در طرح خود هستند. از اینرو با توجه به شرایط جهان کنونی و با عنایت به دستاوردهای بومی و اصول اعتقادی کشور، توجه به مفاهیم اجتماعی همچون سرمایه اجتماعی و تعاملات اجتماعی در کنار الگوهای مناسب سازماندهی فضای باز (مانند مجموعه ای) ضمن تفکیک و عرصه بندی مشخص عرصه های عمومی-خصوصی و سنجش اولویت های عمومی پیشنهاد شده است.

اسلام دینی است که بر رشد و تکامل همه جانبه در تمام عرصه ها اعم از فردی و اجتماعی تاکید کرده است و زنان به عنوان نیمی از پیکر جامعه بشری کاما تاثیر بسزایی در تحقق این اهداف دارد. در این پژوهش به روش توصیفی. تحلیلی، مهمترین مولفه های فردی و اجتماعی در الگو سازی زنان اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری مورد بررسی قرار گرفته است.بر اساس بیانات ایشان در ابتدا باید در راستای خودسازی و تقویت ایمان و معنویت، حسن خلق، صبر و قناعت در خویشتن بپردازند. سپس با چنین خودسازی ویژه، رابطه خود با جامعه را تعالی بخشد. در اجتماع و تعالی زن در گزاره های اشتغال ، خانه داری حجاب و عفاف مطرح است.

تد در آمریکا با هدف فناوری، سرگرمی و نظریه پردازی راه اندازی شد و سالانه همایش های مختلفی با موضوع های فرهنگی، اجتماعی، آموزشی و پژوهشی در کشورهای هدف برگزار می کند که مأموریت اصلی آن، تغییر جهان(کشورهای هدف) از طریق تغییر اندیشه ها ، نگرش ها، رفتار و گفتمان، با استفاده از نظریه های جدید و بهره گیری از کارگزاران داخلی خود کشورهای هدف، مخاطبان(زنان، دانش آموزان، دانشجویان و هنرمندان) و نیز ایجاد شبکه و شبکه سازی در اقشار مختلف است؛ براین اساس، این تحقیق که با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و با روش تحلیلی توصیفی کاربردی صورت پذیرفته است، با هدف شناسایی نظریه های مذکور و تأثیرگذاری تدایکس بر مسئله امنیت ملی با تغییرات اجتماعی و برای پاسخ به این سئوال انجام پذیرفته است که «برنامه های به اصطلاح علمی و آموزشی تد و تدایکس در جهان، چه ارتباطی با سیاست ها و راهبرد آمریکا در راستای ایجاد تغییرات الگوی اجتماعی در کشورها دارد؟» طبق نتیجه تحقیق، فعالیت های تد و تدایکس ها در کشورهای مختلف، با اسناد راهبردی امنیت ملی آمریکا تطابق دارد و بسیاری از برنامه های آنها در راستای رسیدن به همان اسناد صورت می پذیرد؛ به عنوان نمونه، دریافت اطلاعات از تدایکس ها در دنیا و انتقال اطلاعات افراد شرکت کننده به سازمان تد در آمریکا، شناسایی نظریه ها و صاحبان آنها و پرورش مدیران برای جایگزینی یا الگوپروری، از فعالیت های آنها در کشورهای هدف است. بررسی مراحل تد و تطبیق آن با سیاست های راهبردی آمریکا، نشان از فعالیت های هدفمند آن بر ضدّ کشورهای مختلف از جمله جمهوری اسلامی ایران است؛ بنابراین، لازم است تا از طریق برنامه ریزی های هدفمند، برای پیشگیری و مدیریت اطلاعاتی موضوع های تدایکس، سخنرانان و مخاطبان اقدامی جدی صورت پذیرد.