گردشگری داخلی

گردشگری نقش مهمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها ایفا می کند. توسعه گردشگری یکی از کم هزینه ترین روشهای ایجاد اشتغال به شمار می رود. ایجاد وفاق ملی، تقویت روحیه و رشد و شکوفائی استعدادها را نیز می توان از آثار اجتماعی آن برشمرد. شهرستان یزد دارای آثار تاریخی، فرهنگی و معماری خشت خام بوده و به این دلیل جایگاه ویژه ای در جذب گردشگر دارد. این پژوهش جاذبه ها و مشکلات گردشگری در این شهر را از دیدگاه گردشگران داخلی بررسی می نماید. نتایج پژوهش نشان می دهد که این شهرستان دارای جاذبه های گردشگری بسیار مناسب بوده ولی امکانات پشتیبانی (مانند وضعیت سرویسهای بین راهی، کیفیت جاده ها و تسهیلات رفاهی برای جوانان گردشگر) در حد مطلوب نمی باشد. این پژوهش در پایان به ارائه راه هایی جهت تقویت گردشگری در این شهر می پردازد.

حمل­و­نقل هوایی از کسب­و­کارهای اصلی در صنعت گردشگری به حساب می آید و تجربه کشورهای مختلف نشان می دهد که تحول آن تأثیر عمده­ای بر توسعه گردشگری داشته است. یکی از مهم ترین عوامل موثر در تحول حمل­و­نقل هوایی داخلی اجرای سیاست های آزادسازی بوده که خود ریشه در نظریه­های طرفدار اقتصاد آزاد دارد. آزادسازی حمل­و­نقل هوایی داخلی از اواخر دهه 1970 آغاز شد و از طریق برداشتن محدودیت ها موجبات رشد و توسعه حمل­و­نقل هوایی را فراهم آورد. در این مطالعه با استفاده از روش طولی-تطبیقی به بررسی تأثیر آزادسازی حمل­و­نقل هوایی داخلی بر توسعه گردشگری داخلی پرداخته شده است. بدین منظور روند آزادسازی حمل­و­نقل هوایی داخلی کشورهای ایران با هند و همچنین توسعه حمل­و­نقل هوایی و گردشگری داخلی این کشورها مورد مقایسه قرار گرفته است. یافته­ها نشان می دهد که آزادسازی حمل­و­نقل هوایی داخلی در هند با کمک به حرکت در مسیر توسعه حمل­و­نقل هوایی داخلی در این کشور سبب شده تا گردشگری داخلی هند بتواند از افزایش آمد و شدها در جهت توسعه خود بهره­برداری نماید. در سوی دیگر عدم پیروی از الگوهای آزادسازی حمل­و­نقل هوایی داخلی در ایران موجب گردیده تا در عمل صنعت گردشگری در سطح داخلی نتواند از حمل­و­نقل هوایی در جهت توسعه خود استفاده نماید.

آماریکی از بنیانی ترین پارامترهای سنجش عملکرد زیارت و گردشگری در یک مکان محسوب می شود. از این رو ، امروزه داشتن اطلاعات آمارى در مورد شمار زائران خارجى و داخلى و میزان مخارج آنها در مقاصد گردشگری در جهت برنامه ریزی و پایداری گردشگری بسیار ضرورى است. به گونه ای که فقدان مبناهای آماری در رابطه با تعداد و دیگر شاخه های مرتبط ، گونه ای ناهماهنگی در ارائه خدمات سبب شده و مانع از مدیریت صحیح بحران بخصوص در ایام اوج گردشگری می شود. کلانشهر مشهد از جمله مقاصد زیارت و گردشگری در کشور است که برآورد آماری زائران و گردشگران این مقصد بیش از همه ضرورت یافته است. با این وجود جز آمارگیری در حجم بسیار گسترده در سال 1365 تا اکنون پژوهش های پراکنده ای صورت گرفته که آن هم در چارچوب برآورد حجم نمونه کوچک در پژوهش های با موضوعات غیر آماری بوده است. بر این مبنا این مقاله در چارچوب یک تحلیل محتوایی به بررسی اسناد، مطالعات و پژوهش های انجام گرفته در رابطه با آمار گردشگران کلانشهر مشهد پرداخته و در چارچوب تعمیم های صورت گرفته تعداد زائران ورودی به مشهد در دوره آماری 1380 تا 1390 برآورد نموده و با استفاده از مدل سری های زمان ARIMA و ARFIMA برآورد آماری تعداد زائران و گردشگران­داخلی را در افق پنج ساله پیش بینی نموده است. براساس نتایج به دست آمده تعداد زائران ورودی به کلانشهر مشهد در افق 1395 معادل 27654068 نفر برآورد گردیده است.

گردشگری و سفر امروزه در جوامع صنعتی به عنوان یک نیاز اساسی شناخته می شود. در هر سفر مهم ترین دغدغه اصلی گردشگران، مکان مناسبی برای اقامت و اسکان است. شهر مقدس مشهد، شهری با کارکرد مذهبی - زیارتی، زمینه ی مناسبی را برای توسعه ی گردشگری داخلی به عنوان یکی از اشکال عمده ی گردشگری فراهم کرده است. با توجه به اهمیت شهر مشهد به عنوان یک قطب گردشگری و اقتصادی، پژوهش حاضر بر آن است تا نقش اقامتگاه های توریستی در توسعه گردشگری در این شهر را تعیین و میزان تأثیر هتل آپارتمان ها را در این توسعه برآورد نماید. در تحقیق حاضر با توجه به ویژگی های جامعه آماری شیوه نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم برگزیده شد. در این روش هر سرپرست خانواده مسافران ورودی به هتل آپارتمان های شهر مشهد یک واحد نمونه در نظر گرفته شد و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. در آمار توصیفی از جداول فراوانی و درصد ها، میانگین ها و انحراف معیارها و در آمار استنباطی از آزمون کولموگروف و اسمیرنف برای تعیین نرمال بودن متغیرها و آزمون های یک نمونه ای علامت و آزمون نسبت برای پاسخ به فرضیه های تحقیق استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده گردشگران از خدمات ارائه شده در هتل آپارتمان ها با بهای پرداختی رضایت دارند، نزدیکی اماکن اقامتی به حرم مطهر امام رضا (ع) در انتخاب محل اقامت تأثیر نداشت، رعایت بهداشت و نظافت، مشتری مداری مدیر و پرسنل، نمای هتل آپارتمان و معماری جدید و زیبا، رفتار مناسب پرسنل و در کل دیدگاه مسافران از اقامت درهتل آپارتمان های شهر مشهد مثبت می باشد.

گردشگری نقش مهمی در اقتصاد جوامع ایفا میکند و شناسایی تقاضای آن، می تواند به تصمیم گیری های توسعه ی اقتصادی کمک شایانی بنماید. از طرفی قانون هدفمندی یارانه ها به عنوان یکی از شاخص ترین برنامه های اقتصادی و اجتماعی دولت تبعات و تاثیرات گوناگونی در برنامه ریزی های آینده به دنبال خواهد داشت. اما هدفمندی یارانه ها هزینه سفر مردم را در داخل کشور بالا برده و بدون برنامه ریزی دولت میتواند اثرات منفی بر گردشگری داشته باشد. هدف از این تحقیق محاسبه کشش های قیمتی و درآمدی گردشگری داخلی در شهر اصفهان قبل و بعد از اجرای یارانه ها می باشد. اطلاعات به کار رفته از نوع مقطعی شامل یک نمونه ی۵۰۰ خانوار گردشگر داخلی است که حداقل یک شب در شهر اصفهان در تابستان ۱۳۸۸و یا تابستان ۱۳۹۰ اقامت داشته اند. نمونه مورد مطالعه به صورت تصادفی طبقه بندی شده انتخاب شده و اطلاعات از طریق مصاحبه شفاهی با سرپرست خانوار وتکمیل پرسشنامه جمع آوری گردیده است. برای برآورد تابع تقاضای گردشگری از مدل آیدز (سیستم تقاضای تقریباً ایده آل 1 ) به شکل مدل رگرسیون، استفاده شده است. رگرسیون های مجزا برای برآورد تقاضا برای هرکدام از پنج کالای غذا، محل اقامت، ایاب و ذهاب، بازدید از نقاط دیدنی و سوغات محاسبه و نیز کشش های قیمتی تقاضا و مخارجی (درآمدی) تقاضا برای آنها محاسبه شده است. نتایج نشان می دهد که کشش قیمتی تقاضای غذا، محل اقامت، ایاب و ذهاب، بازدید از نقاط دیدنی و سوغات به ترتیب در تابستان سال۱۳۸۸ برابر با ۲۶۴/۰-، ۰۵۸/0-، 760/0-، 043/0- و 132/0- و کشش مخارجی (درآمدی) تقاضا به ترتیب 040/1، 904/0، 035/0، 516/0 و 534/0 می باشد. همچنین کشش قیمتی تقاضای غذا، محل اقامت، ایاب و ذهاب، بازدید از نقاط دیدنی و سوغات به ترتیب در تابستان سال 1390 برابر با 333/0-، 526/0، 111/1، 777/0 و 973/0 و کشش مخارجی (درآمدی) تقاضا به ترتیب 587/0، 308/ ، 563/0، 426/0 و 165/0 می باشد این ارقام نشان می دهد که در سال 1388 همه ی کالاها از نظر کشش قیمتی تقاضا، کم کشش می باشند و با توجه به کشش های مخارجی، کالای غذا یک کالای لوکس و بقیه کالاهای ضروری می باشند.1- AIDS (An Almodt Ideal Demand Systemو در سال 1390 تنها کالای غذا یک کالای معمولی و از نظر کشش قیمتی یک کالای کم کشش می باشد اما بقیه کالاها از نوع گیفن 2 می باشند. اما از نظر کشش های مخارجی همه کالاها از نوع ضروری محسوب می شوند. در این تحقیق از مخارج گردشگر به جای درآمد آنها استفاده شده است.

هدف از این تحقیق، برآورد تابع تقاضای گردشگری داخلی در شهرستان مشهد است. اطلاعات به کار رفته از نوع مقطعی می باشد که شامل 500 خانوار گردشگر داخلی است که حداقل یک شب در شهرستان مشهد در بهار 1390 اقامت داشته اند. نمونه ی مورد مطالعه به صورت تصادفی انتخاب شده و اطلاعات از طریق مصاحبه ی شفاهی با سرپرست خانوار و تکمیل پرسشنامه جمع آوری گردیده است. برای برآورد تابع تقاضای گردشگری از مدل آیدز (سیستم تقاضای تقریباً ایده آل [1] ) به شکل مدل رگرسیون، استفاده شده است. در این تحقیق علاوه بر بررسی میزان تاثیر متغیرهای مخارجی (درآمدی) و قیمتی بر مخارج گردشگر برای پنج کالای غذا، محل اقامت، ایاب و ذهاب، سوغات و بازدید از مکان های دیدنی، تاثیر سه متغیر انتظارات گردشگر نسبت به آینده ی اقتصادی، تعداد ساعات کار روزانه ی سرپرست خانوار و میزان بدهی سرپرست خانوار بر روی مخارج گردشگر مورد تحلیل قرار گرفته است. در این تحقیق کشش های قیمتی و مخارجی تقاضا برای پنج کالای ذکر شده در حالت وجود سه متغیر جدید و عدم وجود آنها در تابع تقاضای گردشگری باهم مقایسه شده است.  نتایج تحقیق نشان می دهد که متغیر انتظارات گردشگر نسبت به آینده ی اقتصادی تاثیر معناداری بر مخارج گردشگر بر روی پنج کالای ذکر شده دارد. همچنین متغیر تعداد ساعات کار روزانه ی سرپرست خانوار، تاثیر معنا داری بر مخارج گردشگر بر روی کالاهای غذا، ایاب و ذهاب، سوغات و بازدید از مکان های دیدنی دارد. این متغیر تاثیر معناداری بر مخارج گردشگر روی کالای محل اقامت ندارد. متغیر میزان بدهی گردشگر تاثیر معناداری بر مخارج گردشگر بر روی کالاهای غذا و بازدید از مکان های دیدنی دارد؛ این متغیر تاثیر معناداری بر مخارج روی کالاهای غذا، ایاب و ذهاب و سوغات ندارد. مقایسه ی بین کشش های قیمتی و مخارجی (درآمدی) محاسبه شده برای دو گروه رگرسیون برآورد شده نشان داد که اضافه کردن سه متغیر جدید در معادله ی تقاضای گردشگری، کشش قیمتی کالاهای محل اقامت، ایاب و ذهاب، سوغات و بازدید از مکان های دیدنی را نسبت به حالت نبود این سه متغیر افزایش می دهد. همچنین کشش مخارجی برای کالاهای غذا و محل اقامت کمتر و برای کالاهای ایاب و ذهاب، سوغات و بازدید از مکان های دیدنی بیشتر از قبل می شوند

در سال های اخیر با تغییر الگوی تعطیلات و شکل گیری تعطیلات کوتاه مدت، شهرها فرصتی برای توسعه گردشگری پیدا کردند. به همین منظور پژوهش حاضر سعی دارد ابتدا 4 نوع از مهمترین انواع گردشگری داخلی شهر تهران را شناسایی و سپس مدل هایی برای پیش بینی متغیرهای تأثیرگذار بر پیش بینی تقاضای هر یک از آنها پیشنهاد کند. برای این کار از اطلاعات حتی المقدورماهیانه بین سال های 1381 تا 1394 استفاده شده است. متغیر مستقل این تحقیق تعداد گردشگران داخلی شهر تهران به تفکیک 4 نوع از مهم ترین انواع گردشگری داخلی شهر تهران است و متغیرهای وابسته نیز بر اساس روش دلفی فازی و دیماتل فازی انتخاب شدند، چارچوب مدل، ترکیبی از رگرسیون، شبکه عصبی فازی و الگوریتم SVR است که با ترکیب این روش ها می توان خطای پیش بینی را اندازه گیری و روش ها را باهم مقایسه کرد. نتایج این پژوهش نشان می دهد رویکرد ترکیبی رگرسیون و شبکه های عصبی فازی (ANFIS ) دارای کمترین خطا در مقایسه با سایر روش ها در خصوص پیش بینی گردشگری تفریحی و VFR داخلی و رویکرد ترکیبی رگرسیون و الگوریتم SVR دارای کمترین خطا در مقایسه با سایر روش ها در خصوص پیش بینی گردشگری پزشکی و تجاری- اداری داخلی است.

بحران های جهانی تاثیرات گسترده ای بر صنعت گردشگری می گذارد. بررسی و تأثیر بحران ها جزء لاینفک استراتژی های مهم و مؤثر در حفظ و توسعه صنعت گردشگری است. گردشگری داخلی که در چرخه اقتصاد ملی جایگاه ویژه ای دارد و توجه به آن در شرایط بحران می تواند راهگشای این صنعت باشد. هدف این مقاله، ارائه رهنمودی جهت مدل سازی عوامل موثر بر گردشگری داخلی است. تحقیق حاضر، یک تحقیق توسعه ای- کاربردی است و از تکنیک نگاشت شناختی فازی (FCM)، برای تحلیل داده ها استفاده شده است. جامعه ی آماری آن را خبرگانی از حوزه دانشگاه، صنعت و وزارت گردشگری تشکیل داده اند. براساس مدل نهایی موثرترین عوامل بر گردشگری داخلی عبارتند از: شناسایی پایگاه مشتری وفادار، ارائه بسته سفر ارزان و با کیفیت، تضمین امنیت گردشگر و ارائه اقدامات حفاظتی و نظارتی، بازاریابی رابطه ای (VFR)، فرآیند توانمندسازی جوامع محلی، گونه شناسی در گردشگری، شفافیت اطلاعات از رویدادهای ریسک پذیر، به روز نگه داشتن مشتریان در طول دوره بازیابی و پوشش بیمه ای است.

هدف اصلی این مقاله شناسایی عوامل موثر بر تقاضای گردشگری داخلی شهر تهران با رویکرد دیمتل و تحلیل مضمون است. روش انجام پژوهش آمیخته (کیفی-کمی) است. برای انجام این پژوهش علاوه بر مطالعه اسنادی، از تکنیک تحلیل مضمون با نرم افزار MAXQDA12 ، برای شناسایی عوامل و مؤلفه ها استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش تمام خبرگان در حوزه مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی، گردشگری و توریسم بودند که بعد از انجام مصاحبه 11 اشباع نظری صورت گرفت و تمام مصاحبه ها بین 60 تا 85 دقیقه به طول انجامید. در ضمن مصاحبه های نیمه ساختار یافته با خبرگان دانشگاه و پزشکان متخصص در سال 1399 به صورت کد های باز و محوری و گزینشی انجام شده و برای تعیین میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری مولفه های از تکنیک دیمتل استفاده شده است. با توجه به مصاحبه های نیمه ساختار یافته، 269 مفهوم و 66 کد باز برای عوامل موثر بر تقاضای گردشگری داخلی شهر تهران استخراج گردید، که در نهایت 6 بعد( خدمات اجتماعی، خدمات رفاهی و تبلیغاتی، خدمات اقتصادی، خدمات فرهنگی و مذهبی، خدمات گردشگری و خدمات آموزشی) به عنوان عامل های اصلی برای تقاضای گردشگری داخلی شهر تهران استخراج گردید. پس از آن با توجه به پرسشنامه مقایسات زوجی برای شناسایی مولفه های تاثیرگذار و تاثیرپذیر مشخص گردید که مولفه های خدمات گردشگری، خدمات رفاهی و تبلیغاتی، خدمات اجتماعی و خدمات فرهنگی و مذهبی به ترتیب تاثیرگذارند و ابعاد خدمات آموزشی و خدمات اقتصادی به ترتیب تاثیرپذیرند.

هدف از این مطالعه بررسی تاثیر ویژگی های جمعیت شناختی گردشگران داخلی ایران بر نیت سفر آنان در دوران پاندمی کوید-19 و متغیرهای اثرگذار بر آن (ریسک ادراک شده، نگرش به اجتناب از ریسک و فراوانی سفر گذشته) بوده است. هم چنین، اهداف سفر گردشگران بر اساس ویژگی های جمعیت شناختی آنان مقایسه شده است. نمونه گیری با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس احتمالی انجام شده است. داده ها از شهریور تا مهر 1399 و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته آنلاین گردآوری شده است. حجم نمونه 383 نفر بوده است. پایایی پرسشنامه بر اساس مقادیر آلفا کرونباخ تایید شده است. به دلیل استخراج گویه های پرسشنامه از ادبیات، روایی محتوا تایید شده است. داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی، آزمون t- test، ANOVA و تحلیل رگرسیون تجزیه و تحلیل شده است. یافته ها وجود تفاوت های مرتبط با جنسیت در نیت سفر، نگرش نسبت به اجتناب از ریسک، ریسک ادراک شده و فراوانی رفتار گذشته را تایید کرد. گروه های سنی از لحاظ نیت سفر و ریسک ادراک شده تفاوت معناداری نداشتند، اما از نظر نگرش به اجتناب از ریسک و فراوانی سفر گذشته تفاوت معناداری نشان دادند. نیت سفر و نگرش به اجتناب از ریسک از نظر میزان درآمد با یکدیگر تفاوت داشتند. فراوانی سفر گذشته، نگرش به اجتناب از ریسک و ریسک ادراک شده از نظر مراحل زندگی خانوادگی با یکدیگر تفاوت داشتند. تنها متغیری که با توجه به میزان تحصیلات تفاوت داشت، نیت سفر بود. نتایج نشان داد که به ترتیب 5%، 6%، %11 و 5% از تغییرات در نیت سفر، ریسک ادراک شده، نگرش به اجتناب از ریسک و فراوانی سفر گذشته را می توان با توجه به متغیرهای جمعیت شناختی توضیح داد. نتایج حاکی از وجود تفاوت های معنادار در اهداف سفر بر اساس ویژگی های جمعیت شناختی بود. این یافته ها به افزایش آگاهی سازمان های بازاریایی مقصد در مورد رفتارهای گردشگران داخلی در دوران پاندمی کوید-19 کمک می کند.

هدف این مقاله تعیین عوامل موثر بر تقاضای گردشگری داخلی در استان گلستان می باشد. اطلاعات مورد استفاده در این مقاله از نوع مقطعی است که شامل384 خانواده گردشگر داخلی است که در فروردین سال 1398، حداقل به مدت یک شب در استان گلستان اقامت داشته اند. نمونه مورد مطالعه در این مقاله بصورت نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده انتخاب و اطلاعات موردنیاز از طریق مصاحبه شفاهی با سرپرست خانوار گردشگران و تکمیل پرسشنامه جمع اوری شد. برای تخمین تابع تقاضای گردشگر،از مدل سیستم تقاضای تقریبا ایده ال (AIDS) که به شکل مدل رگرسیون است، استفاده و رگرسیونهای مجزا برای تخمین تقاضای پنج کالای غذا، مسکن، ایاب وذهاب، بلیط بازدید از مراکزدیدنی و سوغات محاسبه گردید. نتایج نشان می دهد عوامل مختلفی همچون،خصوصیات خانوار گردشگر، نوع محل اسکان در مسافرت، نحوه ایاب وذهاب، نوع مسکن درشهر محل سکونت و فاصله شهرمحل سکونت گردشگر با استان گلستان، برتقاضای کالاهای گردشگری در استان گلستان تاثیرگذار می باشد.