روشه

مطالعات جامعه شناسی مجازات نشان می­دهد ساختارهای اجتماعی- اقتصادی جامعه، علاوه بر تأثیر بر میزان و ماهیت جرم­های ارتکابی، به طور مستقیم بر تحول در کمیت و کیفیت مجازات­ها نیز تأثیرگذار است. نخستین نظریه­های مطرح شده در مورد رابطه میان مجازات­ها و ارزش نیروی کار، یکی از کارکردهای مجازات حبس را کنترل و ذخیره­ نیروی کار اضافی و بهره­برداری اقتصادی از آن در کارگاه­های زندان دانسته­اند. از این دیدگاه، راهبردهای کیفری در بستر الگوهای خاصی از نظام تولید توسعه و تحول پیدا می کنند. در دهه­های اخیر، فرضیه­های مربوط به رابطه میان ارزش نیروی کار با نظام کیفری در بسترهای اجتماعی اقتصادی مختلف در معرض آزمون قرار گرفته و نظریه­های جامعه­شناسی مجازات متناسب با پیچیدگی روابط میان این ­دو متغیر دستخوش تحولات بسیار شده است. این مقاله با بهره­گیری از الگوهای کمی و کیفی و استفاده از روش نمونه­پژوهی در تلاش است تا تأثیر تحولات نظام اقتصادی و بازار کار بر تحولات نظام کیفری و به ویژه کارکرد ضمانت اجراهای کیفری را براساس داده های موجود در سه نظام حقوقی آلمان، آمریکا و ایران مورد بررسی تطبیقی قرار ­دهد؛ هرچند تفاوت­های موجود در بازه زمانی مورد مطالعه و عدم امکان دسترسی به نظام آمار و اطلاعات یکپارچه جنایی در هر سه کشور، محدودیت­هایی به آزمون علمی نظریه­های مطرح شده و ارائه تحلیل­های تجربی در این زمینه تحمیل می­کند. با این همه، ابتکار قانونگذاری کیفری ایران در تعریف عناوین مجرمانه جدید ناشی از تحولات اقتصادی و نیز رویه دادگاه­های کیفری در اعمال مجازات حبس تحت تأثیر نرخ بیکاری را می­توان از نمادهای این تعامل دانست.

در سراسر دوره زیست اجتماعی بشر، تاثیر تغییرات اجتماعی همواره دیده شده و جامعه شناسان صاحب نامی از اقصی نقاط عالم بدان پرداخته و معیارهایی چون فراگیری، اثرگذاری، بروز درمحددوه زمانی خاص و استمرار داشتن را، برای آن متصور شده اند. یکی از این جامعه شناسان، «گی روشه » است که فرآیند سه گانه ای چون: عوامل، شرایط و کارگزاران تغییر را برای شکل گیری تغییر اجتماعی برشمرده است. گرافیک هم به عنوان یک جریان زنده هنری، در جایگاه بازنمایی پدیده های پیرامونی، از تأثیر تغییرات اجتماعی، مبرا نبوده است. این پژوهش که با هدف شناخت تغییرات اجتماعی تآثیرگذار بر یکصد سال گرافیک معاصر با توجه به نظریه تغییر اجتماعی گی روشه انجام شده، مهم ترین رخ دادهای متأثر از تغییرات اجتماعی گرافیک معاصر ایران را کاوش کرده است. با توجه به فرآیند سه گانه نظریه تغییر اجتماعی «روشه» مسئله اصلی این پژوهش، چیستی عوامل اجتماعی تأثیرگذار بر یکصد سال گرافیک معاصر ایران و چگونگی شرایط تغییر کرده متأثر از این عوامل و نیز کیستی کارگزاران این تغییر است؟ پژوهش حاضر با رویکردی کیفی به بررسی پدیده ها، وقایع و تغییرات مهم گرافیک ایران در منابع مختلف کتابخانه ای و پایگاهای اطلاعاتی پرداخته و به شیوه شبه آماری، نتایج خود را توصیف و تحلیل کرده است. بر اساسیافته های این پژوهش سه عامل عمده تغییر اجتماعی تأثیرگذار بر یکصد سال گرافیک معاصر ایران، تجدد و نوسازی دوره پهلوی اول، وقوع انقلاب اسلامی و ورود فناوری های دیجیتال مبتنی بر وب است. شرایط تغییر کرده تحت تآثیر این سه عامل به ترتیب، تغییر آرام سلیقه بصری از سنتی به مدرن، ارجاع بیشتربه فرهنگ بصری ایرانی اسلامی و نیز شکل گیری گرافیک بدون کاغذ در این اواخر است که عامل اول و سوم، عمدتاً تابع شرایط جهانی بوده است.