اورشلیم

ساخت و برپایی معابد و ساختمان های عام المنفعه یکی از مهم ترین درون مایه های متون باستانی مناطق خاور نزدیک و خاورمیانه، از جمله رسائل عهد عتیق، است. با بررسی کتاب عزرا، یکی از رسائل عهد عتیق، مشخص می شود که احتمالاً کوروش هخامنشی طی فرمانی به یهودیان اجازه ی بازسازی معبد یهوه در اورشلیم را داده است، اما این فرمان صرفاً «اجازه»ی بازسازی معبد و نه «حمایت» از عملیات عمرانی آن بوده است. پس تصدیق صحت «فرمان» کوروش بدان معنا نیست که کوروش مراقبت و پشتیبانی از ادیان محلی نامتجانس قلمرو خود، از جمله، یهودیت، را بر ذمه گرفته و از عملیات های عمرانی آنان هم چون بازسازی معابدشان حمایت کرده باشد. افزون بر این، هیچ شاهد تاریخی ای هم در دست نیست که از ایمان و اعتقاد راسخ کوروش، یا هر پادشاه دیگر هخامنشی، به یهوه، خدای یهودیان، حمایت کند. بدین ترتیب، برخلاف باور عامه، اسناد تاریخی نشان می دهد که اصولاً هخامنشیان تا اوایل دوران داریوش یکم علاقه ی چندانی به حمایت از بازسازی معبد اورشلیم نشان نداده اند. در مقابل، داده های تاریخی نشان می دهد که داریوش یکم، در راستای تغییر سیاست های هخامنشیان در قبال ایالات، از بازسازی معبد یهودیان حمایت کرده و اجرای آن را عملی ساخته است.

بعد از اینکه اعراب در سال ۶۳۸ میادی ] ۱۶ یا ۱۷ هجری[ اورشلیم را فتح کردند، نام این شهر تا حدود یک قرن تقریبا دست نخورده ماند؛ با این تغییر کوچک که فقط عنوان لاتین آن که آئیلیا بود کمی عربی گردید و تبدیل به ایلیا شد. شاهد این مدعا -ثابت ماندن نام تا حدود یک قرن- سکه ها و مهرهایی است که از دوره اموی باقی مانده است. از سال های ابتدایی قرن نهم میادی ]اواخر قرن دوم هجری[ بود که عنوان ایلیا جای خود را به لفظ قدس ) )al-Quds داد، دلیل این نام گذاری هم جایگاه قدس یای بود که اورشلیم داشت. این پژوهش در نظر دارد تا با تکیه بر قدیم یترین منابع باقیمانده از دورهٔ اموی نظیر سکه های این عصر و همچنین قدیم یترین بنای باقیمانده از عصر حا کمان اموی، یعنی قب هالصخره توضیحی برای این تأخیر در تغییر نام پیدا کند. همچنین مشاهدات و نظرات جدید دربارهٔ این بنای مقدس اسامی و نمای خاص موزاییکی اش آورده و تحلیل شده است. و در نهایت شواهد و مدارک مختلف را کنار هم چید هایم تا با نگاهی نو بقای یک صد سالهٔ نام ایلیا برای اورشلیم را بررسی کنیم.

حکمت و شرارت در نماد «زن» در سنت یهود، به ویژه در موارد ارائه تصاویر زنانه در ادبیات حکمی همواره مطرح بوده است. این جستار با تمرکز بر یکی از متون قمران، یعنی 4قم184، به تحلیل برخی کارکردهای وجوه حکمت در اندیشه قمرانیان می پردازد. وجود قطعه 4قم184 در میان نسخه های خطی قمران، دال بر اهمیت این متن کنایی در میان انجمن قمران و بازتاب اوضاعی است که این فرقه با آن درگیر بوده است. این قطعه طومارهای بحرالمیت، با شواهدی از کتاب مقدس در سه لایه معنایی واکاوی شده است: نخست، آموزه های اخلاقی که در سنت دیرپای یهود شکوفا شده بود. در لایه معنایی دوم، جنسیت حکمت، با در نظر داشتن ایزدبانوان حکمت بین النهرین و پیش زمینه تاریخی عهد قدیم، انگیزه ادبی الهیاتی دارد. با تحلیل زمینه تاریخی روشن می شود که این شعر در سطح سوم، استعاره ای است از کهانت اورشلیم که همچون زنی شریر در حال اغواگری پرهیزگاران است. بر اساس همین باورِ قمرانیان به کهانت نادرست معبد و حکمت دروغین اورشلیم، آنان از اورشلیم کناره گرفتند.

هر سفر یکی از پدیده های اجتماعی با کارکرد ذهنی است و سفر با ذهنیت و ساختاربخشی به ذهن نسبت مستقیم دارد . یکی از اسفار مذهبی و اجتماعی که هویت تاریخی آن به صورت پارادایمی در تاریخ ملل اسلامی و مسیحی ثبت شده است ، پارادایم سفر حج با انبوه مهاجران است . تاریخنگاری این پدیده قرون وسطی منجر به پیدایش سبک رحله نگاری بوسیله دانشمندان و علمای غرب اسلامی شد . ساختارهای ذهنی سفرنامه و رحله حج علمی، اموزشی ، اخلاقی، رفتار شناسی انسان حرم ، شد رحال ، حج ، زیارت ، درک مکان مقدس است و از منابع شناخت وعرفان موثر در دفع انحرافات فرقه ای ساختارشکن در جهان معاصر است . کارکرد طبیعی آن ها درک مکان مقدس بوسیله توسل و ندبه و نمادها ی مذهبی وشعایر و ذکر ومناسک است که فرهنگ مغرب در ابتدای رحلات حجازیه است . زیارتگاه ادریس درشمال و مقبره صحابی پیامبر ابو زمعه بلوی در جنوب مغرب بزرگ نماد الگو های ذهنی سفرنامه های مغربی است اما این ساختارها در شهرهای هدف مکه و مدینه و در میانه مسیر در مصر وشامات بوسیله آنارشی فرق ساختار شکن محجور وهم سو با اقدامات صلیبی برای از بین بردن کارکرد طبیعی حج است . این سفرنامه ها اسناد فرهنگ زیارت با ساختار های ذهنی یادشده است .در حالی که فرهنگ زیارت موجب هم گرایی بیشتر ملل اسلامی است تضعیف آن هم سو با اهداف بلند مدت صلیبی برای مکان مقدس و خدشه در مبانی نظری حج اسلامی بوسیله فرقه حاکم در حرمین است .مسئله تاریخی قطع حج از بیت المقدس چندین قرن است که با جریانی ازاقدامات نظامی و فرهنگی دولت های صلیبی برای باز کردن آن وتضعیف ساختارهای ذهنی حج و زیارت در رحلات حجازی از مغرب و اندلس همراه شده است . فرضیه ضرورت تحقیق به روش میان رشته ای سفرنامه های حج مغربی درعلوم انسانی برای استحکام وبازیافت حافظه ملل اسلامی در مورد درک حقیقت سیاسی اجماعی حج و زیارت است. انگیزه دینی جنگ های صلببی گه مانند جهاد اسلامی از متافیزیک یکسانی برخوردار بود ، در جنگ اول صلیبی (1905-1099 ) با تصرف اورشلیم محقق شد و تا حدودی مهاجرت دینی به قصد درک مکان مقدس از اروپا به سوی اورشلیم اغاز شد اما این سفرهای زائران مسیحی منجر به بر قراری حج مسیحی نشد و درمقابل شد رحال علمای غرب اسلامی د ر کنار جهاد شدت گرفت و رحله و رکب حج مغربی عامل پیوند معنوی شرق و غرب جهان اسلام شد و تهاجم صلیبی را که دراندلس در حال پیشروی بود در مغرب بزرگ عربی متوقف ساخت. هم سویی حج و جهاد در سواحل مدیترانه غربی نقش استراتژکی دراستقرار و بقای فرهنگ اسلامی داشته است ، شکست نهایی جنگ های صلیبی در سرزمین های مقد س مسیر حج مغاربه برای عبور از شامات هموار شد وسراسر مدیترانه شرقی وغربی درحوزه قدرت راه دریایی حج قرار گرفت . پژوهش بخشی از تحقیقات مولف در غرب اسلامی در مورد شیوه ای از تاریخنگاری مغربی به صورت رحله نویسی از سال 1378 است که در کتاب تاریخ تشیع در اسپانیا و مقاله پیدایش تاریخ نگاری در غرب اسلامی و در کتاب مدخل تاریخ غرب اسلامی و در کتاب پارادایم رحله غرب اسلامی منتشرشده است . گزاره های تاریخی رحله در این پژوهش با تحلیل تاریخی و انتقادی بررسی و براساس الگوی ذهنی که سفرنامه در فرهنگ مردم ایجاد می کند، دسته بندی و معرفی شده است. در واقع سفرنامه ها ی مغربی گزارشی از کارکرد ذهنی اجتماعی پدیده ای سیاسی-اجتماعی در رفتار مردم غرب اسلامی است که هم زمان با جهاددر این منطقه در تعیین سرنوشت ژئوپلیتیکی منطقه نقش اساسی داشته است و در جریان بوده است . .و این که قطع حج مسیحی از اورشلیم زمینه استفاده از این پارادایم ژئو پلیتیکی حج را از دنیای مسیحیت در قلب سرزمین های شرقی سلب کرد و حتی جنگ های دویست ساله صلیبی(1095-1291)هم نتوانست این وضعیت پایدار کارکرد طبیعی سفر های فصلی حج را بزای جوامع غرب مسیحی بازسازی کند و مقابله با تضعیف کارکرد طبیعی پارادایم رحله حج اسلامی پس از نبرد های صلیبی همچنان ادامه پیدا کرده است.

«هبوط» یا «اخراج» انسان از بهشت، حیاتی را برای بشر در کره خاکی رقم زده است، که ظاهر و باطن آن آمیخته با انواع ناآرامی هاست؛ ناآرامی هایی که همواره به انسان گوشزد می کنند که مأوا و مثوای نهایی وی بر روی کره خاکی نیست و بر اوست که در اندیشه تدارک راه امنی برای بازگشت خود به سوی معاد و دارالسلامِ سکینه و رحمت الهی باشد. خدایی که برای انسان، آن هبوط و نزول را رقم زده، راه بازگشتی را نیز برای همو ترسیم کرده است که به صورت های مختلف در زبان ادیان الهی بیان شده است. امن و امان، سِلم و سلام و سکینه و رحمت، کلیدواژه هایی برای مفاهیم و موضوعات گمشده بشر، و «اورشلیم و مکه و در نهایت، مدینه النبی» با مرکزیت پیامبر رحمت(ص) -که «رحمه للعالمین» و منبع امن و اسلام و تزکیه و تطهیر از عوامل آلودگی و ناآرامی است و در بیان پیامبران پیشین نیز به وی بشارت داده شده است - مواضع و رموز بارزی در این باب اند. مقاله به صورت توصیفی و تطبیقی موضوعات مورد اشاره را تحلیل و نقش بارز پیامبر اکرم(ص) را در ترسیم راه سکینه و آرامش در قالب های مختلف روحی، جسمی، فرهنگی و معنوی واکاوی می کند.

توسعه صلیبی در شرق پدیده تاریخ جهان با تجمع نیروهای مختلف در فضای منطبق با ژئوپلیتیک اوراسیایی است. دهه سوم قرن بیست و یکم شاهد آغاز دور حدیدی از جنگ های حهانی صلیبی است که با وجود فاصله زمانی با هشت جنگ کلاسیک صلیبی در ارتباطی سیستماتیک است، مرحله اول در شبه جزیره ایبری – اندلس اسلامی – شروع شد و منجر به سقوط اندلس و تاسیس دو دولت در جنوب اروپا، اسپانیا و پرتغال شد و شامات را فرا گرفت و با سقوط بیت المقدس بدست صلیبی ها به مقصد رسید و با بازپس گیری قدس در 583/1187 به پایان رسید و صلیبی ها نتوانستند در قفقاز و مناطق نفوذ بیزانس در اسیای صغیر و اناطولی مستقر شوند و آتش جنگ صلیبی را شعله ورنگه دارند و دولت های صلیبی مانند شامات تاسیس و سپردفاعی و مانعی از سقوط سرزمین مقدس تامین کنند. این مناطق علی رغم همه تلاش دول اروپایی از نفوذ مستقر صلیبی با و جود اینکه رژیم قدرت در این مناطق مسیحی ارتدکس بود، یا مسیحی شد، بدور ماند.گفتمان صلیبی با فعال شدن خاور دور در چینش جدید نیروها در فضای اوراسیایی در پرونده تحرکات دول اروپایی باز است. در داده های تاریخی تحقیقات اروپایی جنگ های بین الملل، توسعه صلیبی در شرق است. مسئله صلیبی مسئله شرق در قرون وسطی میانه بود و شرق برای تاسیس شرق لاتینی تقسیم شد. سیاست شرقی دول صلیبی برای نفوذ بیشتر در شرق با تاسیس دول لاتینی و تامین امنیت متصرفات شروع شد. حنگ هفتم و هشتم صلیبی برای تصرف دمیاط و تونس برای مهار مصر و مغرب از تحرکات ضد صلیبی در مدیترانه و تامین سپر امنیتی در دو سوی مدیترانه و نیز اقدامات لانه گزینی درخط اناطولی بالکان در متصرفات بیزانس بود که با همکاری بیزانس سلاجقه ناکام ماند و از سویی شکست هفتم و هشتم به دور اول صلیبی کلاسیک خاتمه داد و غرب نتوانست اطراف دول لاتینی در شرق را در دو سوی مدیترانه و در نوار اناطولی –بالکان و مرز اروپای شرقی مهار کند و دول لاتینی شرق سقوط کردند و پرونده جنگ های کلاسیک بین المللی صلیبی بعد از دویست سال بسته شد و تلاش صلیبی بی معنا گردید. پادشاهی اورشلیم در مرکز سرزمین مقدس سقوط کرد و اورشلیم بعد از نیمه قرن 12 از روی نقشه محو شد و سرزمین مقدس به رویا پیوست و دنیای صلیبی بسیار کوشید تا سرزمین مقدس را برپا کند و نگه دارد اما همه تلاش انان ناموفق بود به طوری که جنگ های دوم به بعد را بیهوده خوانده اند و جنگ هشتم پس از شکست مفتضحانه هفتم برای پس گرفتن قلب سرزمین مقدس از راه مصر را احمقانه قلمداد شده است. و فقط پارادایمی صلیبی در مخیله سیاسی تاریخی غرب باقی ماند که وظیفه ان ورود به بحران دائمی صلیبی و مسدله شرق با اقدامات توسعه در شرق درفضای جغرافیایی خاصی است. فرضیه پژوهش استمرار روند حرکت غرب در همین پارادایم است. پدیدارشدن قدرت هایی که سابقه تاریخی ممتد رهبری صلیبی در محدوده اوراسیا دارند به مثابه راهبردی در استمرار پیشرفت تاریخی و تدریحی مرزهای غرب در شرق برای تاسیس شرق لاتینی است و معیاری تاریخی برای تخمین مواضع سیاسی دولت ها است.