جلال حجازی

زمان بندی دوره آموزشی و پژوهشی دکترا و زمان انتخاب موضوع پایان نامه دکترا و آغاز دوره پژوهش توسط دانشجوی این دوره، مطابق نظر خواهی از استادان و همچنین فارغ التحصیلان و دانشجویان دوره دکترا، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و ارزیابی ها نشان داد که ترسیم خط بارز بین دوره های آموزشی و پژوهشی مورد تأیید نیست. مناسب ترین زمان برای تعیین موضوع پروژه پژوهشی و کاربر روی آن آغاز دوره دکترا است.

موضوع رساله های دکترا و ارتباط آنها با نیازهای صنایع به عنوان یکی از محوریترین چالش های دوره های دکترا، نظرها و آرای مختلفی را در مقابل هم قرار داده است. در این مقاله پس از ارزیابی نقاط قوت و ضعف نظریه های صنعت محور یا دانش محور از دیدگاه استادان و دانسشجویان نتیجه گرفته می شود. که عموماً به حل مشکلات صنعت باید توجه کرد و در این صورت باید رساله ها را به سمتی سوق داد که از یک طرف در سطح رقابت جهانی و از طرف دیگر ، پایه ای برای پیشبرد صنعت کشورمان باشد. در هر حال، آنچه مهم است، رشد و پرورش تفکر خلاق در دانشجویان است و نه حل یک مثال ساده.

در این مقاله محتوا، کیفیت تدریس و انتخاب دروس دوره های دکترای مهندسی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. در این بررسی با توجه به نتایج آماری حاصل از نظر سنجی انجام شده نظرها و دلایل ارائه شده از سوی استادان و دانشجویان در نقد محتوای دروس و کیفیت تدریس، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نتایج حاصل از آن ارائه شده است. همچنین، انتخاب و تنوع دروس دوره دکترا و مشکلات موجود در این زمینه نیز مورد بررسی قرار گرفته است. پیشنهادهایی در زمینه افزایش کیفیت تدریس و محتوای آنها ارائه شده است.

پیشرفت های علمی در اکثر کشورها، وابستگی عمیقی به دوره های دکترای مهندسی دارد. هر کشور بر اساس نیازهای علمی خود الگوهای خاصی را برا گزینش دانشجو و آموزش دوره های دکترا انتخاب می کند. هر شیوه خصوصیات ویژه ای برای اهداف تعیین شده دارد. مطالعه و شناخت روشهای مختلف و بررسی اهداف و نتایج حاصل از هریک می تواند در تعیین الگو یا الگوهای مناسب مورد استفاده قرار گیرد. در این مقاله سعی شده است روشهای متداول در آموزش دکترا از جهات مختلف شناسایی و برای هریک، مراحل تحصیل و چگونگی کار مشخص شود. در انتها ضمن بر شمردن خلاصه مطالعات انجام شده پیرامون پروژه دکترای مهندسی و تصویر الگوی یکسان موجود دوره های دکترای مهدنسی در کشور چگونگی بهبود و اصلاح ساختار آن پیشنهاد و ارائه می شود. طبیعی است که در کشور فقط یک الگوی خاص نمی تواند اجرا شود بلکه دانشگاههای صنعتی باید تمهیداتی برای نزدیکی بیشتر با صنعت فراهم کرده و دوره های کاربردی تری با هدف تولید فناوری ارائه نمایند.