تأملی در مبانی تأویلی انسان شناسی قرآنی آیت الله جوادی آملی
آرشیو
چکیده
این مقاله با تمرکز بر جایگاه انسان در نظام تأویلی آیت الله جوادی آملی، به تبیین مفهومی و تحلیل نظری تأویلات قرآنی در باب هویت، فطرت و غایت انسانی می پردازد. هدف اصلی، بررسی نحوه صورت بندی انسان شناسی قرآنی در پرتو مبانی حکمت متعالیه، عرفان اسلامی و اصول تفسیر تأویلی است. مقاله با اتخاذ رویکردی تحلیلی و مفهومی، به بازسازی دستگاه فکری جوادی آملی در حوزه تأویل می پردازد و ضمن تحلیل مفاهیمی چون خلافت الهی، عقل قدسی، فطرت توحیدی و حرکت جوهری، انسان را نه تنها به مثابه مفسر قرآن، بلکه به عنوان محور تأویل معرفی می کند. ویژگی تأویل در اندیشه ایشان، بر تعامل عقل، شهود، و سلوک باطنی استوار است که در پیوندی وثیق با مبانی هستی شناختی و معرفت شناختی، ساختار انسان شناختی تأویلات قرآنی را سامان می دهد. دستاورد مقاله در برجسته سازی نقش انسان کامل به مثابه آیینه اسماء و واسطه تجلی حق، بازخوانی تأویلی از انسان به مثابه خلیفه الله و ارائه الگویی وحدت گرا از فهم باطنی قرآن است. یافته های این مطالعه زمینه ای برای توسعه نظام انسان شناسی تأویلی در الهیات اسلامی معاصر فراهم می آورد"The Status of Human Being in the Qur'anic Hermeneutics of Ayatollah Javadi Amoli
This article, focusing on the status of the human being within the interpretive system of Ayatollah Javadi Amoli, seeks to conceptually explain and theoretically analyze Qur’anic interpretations regarding human identity, innate nature (fiṭrah), and ultimate purpose. The primary objective is to examine how Qur’anic anthropology is formulated in light of the principles of Transcendent Philosophy (ḥikmat-i muta‘āliyah), Islamic mysticism, and hermeneutical exegesis. Adopting an analytical and conceptual approach, the article reconstructs Javadi Amoli's intellectual system in the realm of hermeneutics. It analyzes key concepts such as divine vicegerency (khilāfah), sacred intellect, monotheistic nature (fiṭrah), and substantial motion, presenting the human being not only as an interpreter of the Qur’an but also as a subject of interpretation. The methodology of interpretation in his thought is grounded in the interplay of reason, spiritual intuition, and inner wayfaring, closely intertwined with ontological and epistemological foundations. This structure forms the anthropological framework of Qur’anic hermeneutics. The article highlights the role of the Perfect Human as a mirror of the Divine Names and a medium of Divine manifestation, offering a hermeneutical rereading of the human being as God’s vicegerent and proposing a unitive model of inner Qur’anic understanding. The findings of this study provide a foundation for the development of an interpretive anthropological system within contemporary Islamic theology.
تبلیغات
