بررسی ابعاد تاب آوری محلی در مواجهه با خشک سالی؛ مطالعه موردی: شهرستان قلعه گنج استان کرمان (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
وقوع خشکسالی های اخیر در ایران و شدت خسارت های وارد شده از ادامه آسیب پذیری نقاط شهری و روستایی حکایت می کند. کاهش آسیب پذیری روستائیان و شهرنشینان از طریق افزایش سطح تاب آوری و ارتقای انعطاف پذیری در برابر پیامدهای طبیعی ازجمله خشک سالی می تواند یکی از ویژگی های مدیریت، برنامه ریزی و توسعه باشد که این امر از طریق شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تقویت تاب آوری امکان پذیر است. از آنجا که هدف تاب آوری، کنترل، کاهش آثار و پیامدهای مخاطرات و همچنین استفاده از این تهدیدها به عنوان فرصت است، پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل شاخص های خشک سالی در ارتباط با تاب آوری محلی به دنبال تحقق این موضوع انجام گردید. این پژوهش ازلحاظ هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری شهرستان قلعه گنج استان کرمان با 495/ 74 نفر جمعیت است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران به تعداد 453 نفر به صورت تصادفی برآورد گردید و به تناسب تعداد جمعیت هر بخش بین آن ها تقسیم شد. جهت گردآوری داده های موردنیاز از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شد. به منظور تحلیل موضوع و تنظیم پرسش نامه، چهارچوبی از شاخص های خشک سالی در قالب 39 گویه و ده شاخص تاب آوری انتخاب و تدوین شد. روایی صوری و محتوایی پرسش نامه به وسیله گروه متخصصان و کارشناسان و نیز روایی سازه تحلیل عاملی اکتشافی مورد تأیید قرار گرفت. میزان پایایی کل به وسیله آلفای کرونباخ 89/0 برآورد شد. نتایج نشانگر این است که سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی بیشترین تأثیر را در تاب آوری در مقابل خشک سالی دارند. شاخص های مختلف اقتصادی و اجتماعی نیز ازجمله عوامل اثرگذار بر روی تاب آوری محلی شهرستان قلعه گنج محسوب می شوند. ابعاد تاب آوری با میزان 41/0 بر توسعه پایدار اثرگذار است. تاب آوری جامعه قلعه گنج نسبت به تاب آوری کلی از وضعیت مطلوبی برخوردار است؛ بنابراین لازم است ابعاد مختلف و زیربنایی تاب آوری در مواجهه با خشکسالی مشخص شود تا عموم مردم در برابر این وقایع تحمل پذیر شوند.Investigating the Dimensions of local resilience in the face of drought; Case study: Qaleganj City, Kerman Province
The occurrence of recent droughts in Iran and the severity of the damages indicate the continued vulnerability of urban and rural areas. Reducing the vulnerability of rural and urban residents by increasing the level of resilience and promoting flexibility against natural consequences such as drought can be one of the features of management, planning and development, which is possible by identifying factors influencing resilience. Since the goal of resilience is to control and reduce the effects and consequences of hazards and also to use these threats as opportunities, the present research was conducted with the aim of investigating and analyzing drought indicators in relation to local resilience in order to realize this issue. This research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in nature.
The statistical population of Qaleganj City of Kerman province is 74.495 people. Based on Cochran's formula, the sample size was randomly estimated as 453 people and was divided among them according to the population of each section. Two library and field methods were used to collect the required data.
In order to analyze the issue and prepare the questionnaire, a framework of drought indicators was selected and compiled in the form of 39 items and ten resilience indicators. The form and content validity of the questionnaire was confirmed by the group of specialists and experts, as well as the construct validity of the exploratory factor analysis. The total reliability was estimated by Cronbach's alpha as 0.89.
The results show that human capital and social capital have the greatest impact on resilience against drought. Various socio-economic and social indicators are considered to be among the influencing factors on the local resilience of Qaleganj City. Dimensions of resilience with a rate of 0.41 have an effect on sustainable development. The resilience of Qalaganj community has a favorable situation compared to the overall resilience. Therefore, it is necessary to address the various and basic aspects of drought in order to make the public more tolerant of these events.
Drought , local Resilience , Qaleganj City , Human Capital ,
تبلیغات
