ابو علی جبایی بحث در زندگی؛ آرا و اقوال

چکیده

ابوعلی جبایی از جمله متکلمان معتزلی مکتب بصره است که تقابل های کلامی او با فرزندش ابوهاشم و همچنین تقابل او با یکی از مهم ترین شاگردانش؛ اشعری، منجر به انشعاب های مهم کلامی، هم در میان معتزله و هم در تاریخ علم کلام، گشته است. با اینکه تقریبا هیچکدام از آثار او به جای نمانده است ولی می توان آراء او را در نقل قول های به جا مانده از او در آثار سایر متکلمین، گرد آوری و تنظیم کرد. اهمیت آراء او را می توان در بررسی تقابل او به عنوان نماینده مکتب بصره با مکتب بغداد، همچنین جبهه گیری اشعری در مقابل او در پایه ریزی مبانی کلام اشعری و همچنین بررسی دوره اعتزالی متاخر یعنی دوره ای قبل از معتزلیان متقدمی چون قاضی عبدالجبار، ابوهاشم و صاحب ابن عباد، دانست. با توجه به اینکه هیچکدام از آثار او باقی نمانده است، جز برخی نقل قول ها، این مقاله می کوشد تا بحثی ممکن از آرای او بر اساس این نقل قول ها ارائه دهد