سوگواری؛ راهی جدا از خرافات
آرشیو
چکیده
متن
کسی شاید تردیدی در محبوبیت ذکر مصائب اهل بیت و بزرگداشت این بزرگواران نداشته باشد و در روایات، نیز کم و بیش بر آن تاکید شده است. ولی تحلیل چرائی این توصیه‌ها اهمیتی بسزا دارد. بدیهی است هیچگاه این بزرگان نیازی به مویه، نداشته و ندارند. مسلم چنین کاری هدف نیست بلکه گریستن خود نیز فلسفه‌ای دارد تا رابطه عمیق و عاطفی میان اهل بیت و ارادتمندان برقرار سازد و این رابطه به گسترش فرهنگ آنها میان مردم و جامعه کمک کند. چنانکه ارادت‌ورزی نیز خود هدف نیست، بلکه راهی به تعمیق اثر بزرگان در دل و جان و عمل ماست تا آنگونه که آنها بوده و خواسته‌اند، زندگی کنیم.
مساله‌ای که در تحریف سوگواریها قابل بحث است یکی در جهت آنهاست که چند سالی است به شدت دچار دگردیسی شده است. و آن اینکه سوگواری خود، هدف انگاشته شده است بدون اینکه به چرایی و فلسفه آن توجه شود. غافل از اینکه برپایی مراسم سوگواری، هدفی دارد و آن معرفی شایسته مکتب آنها و گسترش فرهنگ اهل بیت علیهم‌السلام است و باید این جهتگیری حتماً در برپایی مراسم مدنظر قرار گیرد و شکل و برگزاری آن با این هدف کاملاً هماهنگ باشد. به عبارتی اهل بیت و بالاخص حسین بن علی علیه‌السلام، صاحب مکتب‌اند که همه حوادث زندگی آنها بالاخص شهادت آنها، اجزایی از آن مکتب را تشکیل می‌دهند و این مکتب راه و رسم زندگی ماست که همچون گفتار این بزرگواران بر ما حجت است و برگزاری سوگواری باید با درک صحیح اهداف آنها و در همان جهت ساماندهی شود.
جهت یافتن این مراسم، به اهدافی همچون ارادت‌ورزی خاص، زمینه را برای تحریف نقلی نیز مهیا ساخته است. جز آنکه اظهار ارادت‌ورزی نیز فقط در شیون کردن و گریستن‌ها و شکل‌یافتن حرکات خاص خلاصه شده و از آن، بستری را ساخته که میدانداران ویژه‌ای به این مجالس کشیده شوند که ابداً شایسته چنین مجالسی نیستند.
کسانی که هنر آنها نه درک و معرفی شایسته و بایسته فرهنگ اهل بیت، بلکه ابداعات ویژه و شورافکنی‌های ویژه است. هدفی که از آنها خواسته شده، تحویل مجلسی گرم و مستمع‌پسند و ایجاد شور در مردم است و نه معرفی صحیح و تبیین درست فرهنگ ائمه معصوم و بدیهی است هر روز نبض این مجالس، از صالحان و شایستگان آن خارج و به افرادی کم بضاعت سپرده می‌شود و طبیعی است که زمانی که ایجاد شیون مهم باشد، نقل مصائب نیز به شکلی گزینش یا ساخته و پرداخته می‌شود که حداکثر این کارآیی را داشته باشد.
اگر این منظور با ساختن وقایع خیالی نیز میسر شود، مباح خواهد شد و امروز آنچه دیده می‌شود، بیشتر چنین است و این مصیبتی فوق مصائب پیشین ائمه‌معصوم است که با کمال تأسف به دست مدعی ارادتمندان آنها در جامعه ما در جریان است که باید در این میان نقش برخی رسانه‌ها را در ترویج چنین تحریفی هر روز رو به گسترش، بسیار برجسته و مهم دانست. تحریفی که در جهت اساسی این مجالس صورت گرفته، باعث شده است که هم شاعران و هم برگزارکنندگان و هم شرکت‌کنندگان و هم مداحان، اهمیت چندانی به اهداف اصلی چنین مراسمی ندهند و کمتر به مراقبت از انحراف‌های آن بپردازند.
واقعیت آن است که مکتب اهل بیت علیهم‌السلام، مهمترین و ارزشمندترین میراثی است که با خون جگر و فداکاری و پایمردی و جان‌فشانی بزرگانی به‌دست ما رسیده است که چه بسیاری در این راه جان سپردند تا این فرهنگ زنده بماند. سخن گفتن درباره این بزرگان صلاحیت‌های ویژه‌ای می‌طلبد و هر کسی حق ندارد به نام این بزرگان سخن بگوید. در گذشته سختگیری‌های بسیاری اعمال می‌شد، که کسانی که به‌نام اهل بیت سخن می‌گویند، دارای صلاحیت باشند. امروز چنان دچار ولنگاری و بی‌مبالاتی شده‌ایم که هر کسی به خود اجازه می‌دهد در برابر هزاران نفر به نام اهل بیت سخن بگوید و به آنها نسبت‌هایی دهد که در هیچ مرجع معتبری دیده نمی‌شود.
و معیار گزینش هم فقط جان‌مایه ایجاد تأثر و مویه است و بس. به‌گونه‌ای که امروز اطلاع از اصل قضایا و جداسازی تحریف‌های نقلی را بسیار سخت نموده است. باید توجه کرد که دروغ بستن به خدا و رسول و ائمه علیهم‌السلام از گناهان کبیره‌ای است که اگر در ماه مبارک رمضان و با زبان روزه انجام شود شامل کفاره جمع خواهد شد. در گذشته شورافکنی‌ها، با سلامی به ابی‌عبدالله علیه‌السلام از صاحب نفس مخلصی محقق می‌شد و امروز با ساختن و پرداختن و حرکات غیرمتناسب با شأن اهل بیت دنبال می‌شود.
به‌عبارتی ضعف خلوص و صاحب صلاحیت بودن، با به‌کارگیری حرکات و اشعار سخیف و الحان غیرمناسب دنبال می‌شود که با کمال تأسف ترویج و اشاعه آن در بیشتر موارد با حمایت مراکز دولتی و وابسته به دولت دنبال می‌شود. در کنار آن اشاعه خرافات و کارهای غیر مأثور و بعضاً غیر متناسب هر سال بیش از سال قبل در جامعه رواج می‌یابد و زمینه‌ای را برای اغفالگران سودجو به نام دین مهیا می‌سازد.
٭ مدیر موسسه فرهنگی و پژوهشی الجواد(ع)
مساله‌ای که در تحریف سوگواریها قابل بحث است یکی در جهت آنهاست که چند سالی است به شدت دچار دگردیسی شده است. و آن اینکه سوگواری خود، هدف انگاشته شده است بدون اینکه به چرایی و فلسفه آن توجه شود. غافل از اینکه برپایی مراسم سوگواری، هدفی دارد و آن معرفی شایسته مکتب آنها و گسترش فرهنگ اهل بیت علیهم‌السلام است و باید این جهتگیری حتماً در برپایی مراسم مدنظر قرار گیرد و شکل و برگزاری آن با این هدف کاملاً هماهنگ باشد. به عبارتی اهل بیت و بالاخص حسین بن علی علیه‌السلام، صاحب مکتب‌اند که همه حوادث زندگی آنها بالاخص شهادت آنها، اجزایی از آن مکتب را تشکیل می‌دهند و این مکتب راه و رسم زندگی ماست که همچون گفتار این بزرگواران بر ما حجت است و برگزاری سوگواری باید با درک صحیح اهداف آنها و در همان جهت ساماندهی شود.
جهت یافتن این مراسم، به اهدافی همچون ارادت‌ورزی خاص، زمینه را برای تحریف نقلی نیز مهیا ساخته است. جز آنکه اظهار ارادت‌ورزی نیز فقط در شیون کردن و گریستن‌ها و شکل‌یافتن حرکات خاص خلاصه شده و از آن، بستری را ساخته که میدانداران ویژه‌ای به این مجالس کشیده شوند که ابداً شایسته چنین مجالسی نیستند.
کسانی که هنر آنها نه درک و معرفی شایسته و بایسته فرهنگ اهل بیت، بلکه ابداعات ویژه و شورافکنی‌های ویژه است. هدفی که از آنها خواسته شده، تحویل مجلسی گرم و مستمع‌پسند و ایجاد شور در مردم است و نه معرفی صحیح و تبیین درست فرهنگ ائمه معصوم و بدیهی است هر روز نبض این مجالس، از صالحان و شایستگان آن خارج و به افرادی کم بضاعت سپرده می‌شود و طبیعی است که زمانی که ایجاد شیون مهم باشد، نقل مصائب نیز به شکلی گزینش یا ساخته و پرداخته می‌شود که حداکثر این کارآیی را داشته باشد.
اگر این منظور با ساختن وقایع خیالی نیز میسر شود، مباح خواهد شد و امروز آنچه دیده می‌شود، بیشتر چنین است و این مصیبتی فوق مصائب پیشین ائمه‌معصوم است که با کمال تأسف به دست مدعی ارادتمندان آنها در جامعه ما در جریان است که باید در این میان نقش برخی رسانه‌ها را در ترویج چنین تحریفی هر روز رو به گسترش، بسیار برجسته و مهم دانست. تحریفی که در جهت اساسی این مجالس صورت گرفته، باعث شده است که هم شاعران و هم برگزارکنندگان و هم شرکت‌کنندگان و هم مداحان، اهمیت چندانی به اهداف اصلی چنین مراسمی ندهند و کمتر به مراقبت از انحراف‌های آن بپردازند.
واقعیت آن است که مکتب اهل بیت علیهم‌السلام، مهمترین و ارزشمندترین میراثی است که با خون جگر و فداکاری و پایمردی و جان‌فشانی بزرگانی به‌دست ما رسیده است که چه بسیاری در این راه جان سپردند تا این فرهنگ زنده بماند. سخن گفتن درباره این بزرگان صلاحیت‌های ویژه‌ای می‌طلبد و هر کسی حق ندارد به نام این بزرگان سخن بگوید. در گذشته سختگیری‌های بسیاری اعمال می‌شد، که کسانی که به‌نام اهل بیت سخن می‌گویند، دارای صلاحیت باشند. امروز چنان دچار ولنگاری و بی‌مبالاتی شده‌ایم که هر کسی به خود اجازه می‌دهد در برابر هزاران نفر به نام اهل بیت سخن بگوید و به آنها نسبت‌هایی دهد که در هیچ مرجع معتبری دیده نمی‌شود.
و معیار گزینش هم فقط جان‌مایه ایجاد تأثر و مویه است و بس. به‌گونه‌ای که امروز اطلاع از اصل قضایا و جداسازی تحریف‌های نقلی را بسیار سخت نموده است. باید توجه کرد که دروغ بستن به خدا و رسول و ائمه علیهم‌السلام از گناهان کبیره‌ای است که اگر در ماه مبارک رمضان و با زبان روزه انجام شود شامل کفاره جمع خواهد شد. در گذشته شورافکنی‌ها، با سلامی به ابی‌عبدالله علیه‌السلام از صاحب نفس مخلصی محقق می‌شد و امروز با ساختن و پرداختن و حرکات غیرمتناسب با شأن اهل بیت دنبال می‌شود.
به‌عبارتی ضعف خلوص و صاحب صلاحیت بودن، با به‌کارگیری حرکات و اشعار سخیف و الحان غیرمناسب دنبال می‌شود که با کمال تأسف ترویج و اشاعه آن در بیشتر موارد با حمایت مراکز دولتی و وابسته به دولت دنبال می‌شود. در کنار آن اشاعه خرافات و کارهای غیر مأثور و بعضاً غیر متناسب هر سال بیش از سال قبل در جامعه رواج می‌یابد و زمینه‌ای را برای اغفالگران سودجو به نام دین مهیا می‌سازد.
٭ مدیر موسسه فرهنگی و پژوهشی الجواد(ع)
تبلیغات
