مشارکت دانش آموزان

از آنجا که کیفیت نظام های آموزش و پرورش هر کشور وابسته به کیفیت معلمان آن است، بنابراین ارتقای دانش، مهارت ها و نگرش های معلمان در این زمینه نقش بسیار اساسی دارد. هدف از این پژوهش، مشخص کردن تاثیر دوره آموزش پژوهش در عمل در بهبود فرآیند یاددهی- یادگیری است. نوع این پژوهش توصیفی از نوع علی- مقایسه ای است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی مدارس ابتدایی شهر تهران است که در آن معلمان پژوهنده حضور دارند. نمونه آماری گروه اول پژوهش (گروه آموزش ندیده) عبارت است از تعداد120 نفر از معلمان مقطع ابتدایی شهر تهران است که به گونه تصادفی ساده به نسبت تعداد معلمان آموزش دیده موجود در هر مدرسه ی ابتدایی شهر تهران انتخاب شدند نمونه آماری گروه دوم پژوهش (گروه معلمان آموزش دیده) شامل تعداد 120 نفر از معلمان ابتدایی شرکت کننده در دوره ی آموزش اقدام پژوهی شهر تهران در سال تحصیلی 87-86 است به عبارت دیگر نمونه آماری گروه دوم پژوهش با جامعه آماری پژوهش برابر است. به نمونه آماری گروه دوم پژوهش پرسشنامه ای شامل50 پرسش بسته و 2 پرسش باز ارائه شد. به نمونه ی آماری گروه دوم پژوهش همان پرسشنامه بدون سوالات باز ارائه شد. برای سنجش دقیق تر متغیرهای وابسته پژوهش از نمونه آماری گروه دوم پژوهش مصاحبه به عمل آورده شد و یافته های پژوهشی (اسناد و مدارک مورد توصیف قرار گرفت. در پایان عملکرد دو گروه مورد سنجش و مقایسه قرارگرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی نظیر تهیه جداول، فراوانی ها، درصد، نمودار، میانگین، انحراف معیار و آمار استنباطی نظیر آزمون t استورنت، آزمون تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون شفه صورت گرفت. عملیات پردازش توسط نرم افزار SPSS انجام شد. بعد از تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه، مصاحبه، اسناد و مدارک مشخص گردیده است که آموزش اقدام پژوهی در بکارگیری وسایل آموزشی در فرآیند یاددهی-یادگیری تاثیر معناداری داشته است. به عبارت دیگر با 95% اطمینان می توان گفت که آموزش اقدام پژوهی در به کارگیری وسایل آموزشی در فرایند یاددهی- یادگیری تاثیر معناداری داشته است. اما آموزش اقدام پژوهی بر متغیرهای وابسته ی دیگر پژوهش از قبیل ارتقای سطح دانش و معلومات معلمان، مشارکت معلمان، مشارکت دانش آموزان، بکارگیری روش های تدریس موثر برای حل مسایل آموزشی و تربیتی تاثیر معناداری نداشته است به عبارت دیگر دوره ی پژوهش در عمل در بهبود فرایند یاددهی یادگیری معلمان تاثیر معنادار نداشته است.

این پژوهش با هدف تبیین اثر بخشی مشارکت والدین، معلم و دانش آموزان بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان سال سوم متوسطه انجام گرفت. روش پژوهش شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل می باشد. متغییر مستقل در این پژوهش برنامه آموزشی برای مشارکت والدین، معلم و دانش آموزان با عنوان مثلث موفقیت می باشد. جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان دوره دوم، سال سوم متوسطه استان فارس می باشد که با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی از بین شهرستان ها انتخاب شدند. حجم نمونه شامل 781 نفر می باشد که در شیراز از ناحیه چهار مدرسه شاهد پسرانه سیزده و از ناحیه دو مدرسه شاهددخترانه پانزده و دبیرستان دخترانه و پسرانه فسا به عنوان گروه آزمایش و دبیرستان دخترانه علامه امینی ناحیه یک و دبیرستان پسرانه سید احمد خمینی ناحیه سه و دبیرستان دخترانه و پسرانه کازرون به عنوان کنترل انتخاب گردید. داده ها از راه گردآوری کارنامه دانش آموزان در سال های تحصیلی 93-92 و 94-93 مورد استفاده قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل فرضیه های پژوهش از روش آماری تحلیل کووارایانس استفاده شد. نتایج تحلیل داده ها نشان دادند که اجرای برنامه مثلث موفقیت، باعث بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان شده است. هم چنین، اجرای این برنامه باعث بهبود عملکرد دانش آموزان پسر گردید، اما در مورد دختران تفاوتی معنادار مشاهده نشد.

هدف اصلی یادگیری و فرایند آموزش وپرورش، درک مفهومی و استفاده منعطف از علم و دانش است. به عبارت دیگر کسب و نگهداری دانش به تنهایی در روند آموزش عالی کافی نیست، بلکه درک روابط بین حقایق یا کشف و تولید حقایق نتیجه اصلی فرایند یادگیری است. هدف اصلی در مدارس ایجاد لذت و اشتیاق واقعی در دانش آموزان برای یادگیری و موفقیت و مشارکت دانش آموزان در پروژه ها و فعالیت های درسی بر اساس خواست و رضایت خودشان است. همین علاقه و اراده است که منجر به انعطاف پذیری بیشتر افراد در فرایند حل مسئله، کسب مؤثرتر علم و دانش و احساس عمیق تر ارزشمند بودن و مسئولیت پذیری اجتماعی خواهد شد. کاربرد نظریه خود تعیین گری در آموزش وپرورش، ایجاد علاقه و اشتیاق به یادگیری در دانش آموزان، درک اهمیت آموزش و اعتماد به ظرفیت ها و نگرش های خود است. این نتایج زمانی کسب خواهد شد که دانش آموزان بر اساس انگیزه های درونی برانگیخته شوند و ارزش ها و قواعد را درونی سازی کنند. مطالعات نشان داده است این فرایند منجر به یادگیری با کیفیت بالا، درک مفهومی و درنهایت رشد فردی و انطباق فرد خواهد شد. هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه بین ارضای نیازهای اساسی روان شناختی و انگیزش درونی با میزان مشارکت دانش آموزان در فعالیت های مدرسه، درک مفهومی و عمیق مطالب درسی و بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان است. مطالعه حاضر توصیفی (از نوع مروری) می باشد. برای بررسی موضوع، در این پژوهش تعدادی از مقالات مرتبط با نظریه خود تعیین گری در زمینه یادگیری و آموزش وپرورش را موردبررسی و پژوهش قرار داده ایم . در این راستا علاوه بر بررسی منابع اطلاعاتی خارجی، منابع و پایگاه های اطلاعاتی داخل ایران نیز بررسی شده است. در مرحله اول، مجموعاً تعداد ۳۸ مقاله انگلیسی و تعداد ۸ مقاله فارسی ثبت شده، ذخیره گردید. بعد از بررسی نهایی۳۷ مقاله از این مقالات منتخب گردیده که تعداد ۵ مقاله فارسی و تعداد ۳۲ مقاله انگلیسی را در برداشتند . مجموعه این مطالعات نشان می دهد زمانی که معلمان در کلاس حامی خودمختاری باشند، به این معنی که به نگرش های دانش آموزان در کلاس اهمیت دهند، به آن ها حق انتخاب دهند و تا حد ممکن شرایط کنترل کننده را کاهش دهند، منجر به ارضای نیازهای بنیادین در دانش آموزان شده و در نتیجه آن ها مطالب را به صورت عمیق و مفهومی درک کرده، ارزش ها را درونی کرده و بهزیستی بالاتری را تجربه می کنند

این مقاله برگرفته از تحقیقی است که در پژوهشگاه مطالعات آموزش وپرورش به سفارش دفتر راهنمایی تحصیلی انجام شده و منظور از آن ارزشیابی اجرای آزمایشی طرح کلاس های موضوعی در مدارس راهنمایی کشور بوده است. اهداف این تحقیق شامل مشخص کردن میزان تحقق هدف های طرح کلاس های موضوعی و راه کارهای اصلاح و بهبود آن است. در سؤالات تحقیق به بررسی تفاوت میان مدارس مشمول و غیرمشمول در زمینه بهبود فرآیندها و افزایش دستاوردهای آموزشی، پیامدها، قوت ها، ضعف ها و راه کارهای اصلاح و بهبود طرح و کم و کیف دوره های آموزشی پرداخته شده است. روش توصیفی و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسش نامه، مصاحبه، مشاهده و آزمون های پیشرفت تحصیلی گردآوری شده است. برای انجام این تحقیق 8 مدرسه موضوعی دخترانه و پسرانه از میان 62 مدرسه مشمول طرح آزمایشی به صورت تصادفی انتخاب شده است. سپس برای فراهم کردن امکان مقایسه آن ها با مدارس عادی، 8 مدرسه راهنمایی غیرمشمول - که با توجه به نظر کارشناسان از نظر فضا و تجهیزات و نیروی انسانی وضعیتی مشابه مدارس موضوعی داشته اند- هم انتخاب شده است. حجم نمونه شامل1350 نفر دانش آموز، 350 نفر معلم، 400 نفر والدین، 16 نفر مدیر و 25 نفر صاحب نظر است. یافته های تحقیق نشان می دهد که، در مجموع، مدارسِ مشمول نسبت به مدارس غیرمشمول از عملکرد بهتری برخوردار بوده و در تحقق اهداف خود موفق بوده اند. در مورد پیشرفت تحصیلی، تفاوت میان معدل نیم سال اول در سال اجرای این تحقیق (سال تحصیلی 90- 89)، معدل سال قبل و همچنین تفاوت نمرات در آزمون های برگزار شده در درس علوم به نفع مدارس مشمول معنادار بوده، اما در آزمون های ریاضیات و ادبیات گرچه نمرات مدارس مشمول بالاتر بوده، اما تفاوت آن ها معنا دار نبوده است. همچنین کم و کیف دوره های آموزشی برگزار شده برای معلمان و مدیران مدارس مشمول نیز، از نظر مخاطبان، مورد قبول نبوده است. در مجموع، این طرح علیرغم داشتن مشکلات متعدد ناشی ازکمبود امکانات با موفقیت اجرا شده است. این موفقیت می تواند ناشی از تحت نظارت و ارزشیابی بودن و ضرورت پاسخ گویی مجریان در قبال مسئولیت خود باشد. بر این اساس، قضاوت در مورد تداوم اجرا و گسترش طرح، مستلزم ارزشیابی های تکوینی و تراکمی در مراحل بعدی اجرای آن است.  

این پژوهش، درصدد پاسخگویی به این پرسش بوده که حدود و ثغور مشارکت دانش آموزان در برنامه درسی از دیدگاه صاحبنظران چگونه است؟ برای پاسخ دادن به این پرسش نخست دیدگاههای صاحبنظران درباره مشارکت دانش آموزان در برنامه درسی با به کارگیری روشهای اسنادی، کتابخانه ای و تحلیل مفهومی، توصیف و طبقه بندی شده است. سپس ضمن نقد دیدگاههای مطرح شده، ابعاد مورد وفاق و مغفول مشارکت دانش آموزان در برنامه درسی از دیدگاه صاحبنظران به تصویر کشیده شده است. آنگاه با بررسی وضع موجود، دیدگاه صاحبنظران در زمینه حد و مرز مشارکت دانش آموزان در برنامه درسی مشخص شده است. مشارکت کنندگان در این پژوهش، سیزده نفر از صاحبنظران و سیاستگذاران حوزه برنامه درسی بودند که با معیار داشتن دیدگاه در زمینه مشارکت دانش آموزان در برنامه درسی، به صورت هدفمند انتخاب شدند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل دیدگاههای صاحبنظران نشان داد که مشارکت دانش آموزان در برنامه درسی در همه ابعاد برنامه درسی قابل اجراست. باوجوداین، هنوز سازوکار نظری و عملی مشارکت واقعی دانش آموزان در برنامه درسی فراهم نشده است. سرانجام با بررسی الگوهای گوناگون، «الگوی برنامه درسی مذاکره ای» به عنوان رهیافت بدیل در زمینه مشارکت دانش آموزان در برنامه درسی تعیین شد که بر اساس آن، تغییر اساسی در نگاه به دانش آموز به عنوان "دانش آموز به مثابه فردی موثر و آگاه" که می تواند در بهبود نظام برنامه درسی مشارکت کند، نشان داده شده است.

پژوهش حاضر با هدف ارائه راهکارهای تسهیل کننده مشارکت دانش آ موزان در فعالیت های پژوهش سراهای دانش آموزی استان سمنان در سال تحصیلی 1400-1401 انجام شده است. روش پژوهش توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری را کلیه دانش آموزان مدارس دولتی متوسطه در دوره های اول و دوم نظری استان سمنان تشکیل داده است. برمبنای جدول مورگان، حجم نمونه تعیین شد و با استفاده از روش تصادفیِ طبقه ای 380 دانش آموز انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته است. سنجش روایی صوری و محتوایی پرسش نامه را اساتید راهنما و مشاور تأیید کردند. همچنین، روایی سازه آن با روش تحلیل عاملی اکتشافی ارزیابی شد. پایایی پرسش نامه با روش آلفای کرونباخ به مقدار 0.961 محاسبه شد و داده های حاصل از پرسش نامه با روش الگو سازی معادلات ساختاری تحلیل شد. نتایج تجزیه وتحلیل داده های حاصل از پرسش نامه ، راهکارهای تسهیل کننده مشارکت دانش آموزان در پژوهش سراهای دانش آموزی استان سمنان را در پنج محور اصلی ارائه می کند: عوامل فردی، ویژگی های معلم، عوامل خانوادگی، عوامل مدرسه ای و عملکرد پژوهش سرای دانش آموزی. همچنین وضعیت موجود مشارکت دانش آموزان را خوب نشان می دهد.