پژوهش های جغرافیایی

پژوهش های جغرافیایی

پژوهش های جغرافیایی 1380 شماره 40 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحول کارست و نقش آن در منابع آب زیر زمینی در ناهمواریهای بیستون – پرآو (کرمانشاه )(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: منابع آب زمین ساخت آب و هوا کارست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 983 تعداد دانلود : 112
منطقه مورد تحقیق در تقسیمات واحدهای زمین شناسی ایران ، در زون زاگرس ( زاگرس رورانده یا مرتفع ) واقع شده است که با توجه به خصوصیات تکتونیکی و زمین شناسی و اقلیم گذشته حاکم بر آن ، اشکال کارستی تکامل یافته و بسیار شاخصی در آنها شکل گرفته است . تکامل اشکال کاردست در منطقه ، همانند عوارضی نظیر غارهای متعدد ، حفره ها و چاههاب ، سراب ها ی زیادی با حجم آبدهی بالا را بوجود آورده است . عوارض کارست سهم مهمی در جذب نزولات جوی و نفوذ آب دارند . شناسائی این اشکال و عوارض بطور یقین در شناسائی پتانسیل منابع آب زیرزمینی و بیلان آب در منطقه بسیار حائز اهمیت است . لذا در این تحقیق ، مطالعه موردی در ناهمواریهای بیستون نشان می دهد که در مکانهائی که تحول کارست پیشرفته است ، پتانسیل قوی در جذب آب و ذخیره آن ایجاد شده که وجود سرابهای متعدد در حاشیه و همچنین ارائه روشهای مناسب در بهره برداری از مخازن کارستی با توجه به شرایط زمین شناسی و اقلیمی حاکم بر این مناطق ، می تواند در رشد و شکوفائی منطقه در احداث پروژه های مختلفی که نیازمند منابع آب بیشتر هستند ، مورد توجه قرار گیرد. علاوه بر این ، شناسائی روند تکوین و یا تخریب این اشکال می تواند کاهش یا افزایش پتانسیل آبهای زیرزمینی منطقه را نیز در دراز مدت پیش بینی نماید .
۲.

بنیانهای بوم شناختی زمین ( ویژگیهای زیست محیطی هیدروسفر )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: اکوسیستم ،اکولوژی دریا یون پلانکتون ساختار مولکولی چرخه آب PH خاک فتوسنتز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 19 تعداد دانلود : 996
آب نیز چون خاک اهمیت خود را گذشته از معروفیت آن به "مایه حیات " با افزایش جمعیت انسانی بیشتر ظاهر می سازد . اشغال 3/2 سطح زمین توسط آبها و کشیده شدن موجودات زنده از دنیای آبها به دنیای خشکیها که خود نشان از نقش بنیادی در ساختار حیات دارد ، اهمیت آنرا بیشتر آشکار می سازد و به این دلیل انسانها خیلی زودتر از خاک به اهمیت آب پی برده و به شناسایی آن همت گماشته و در این راستا و در صد سال گذشته ، است که شاخه علمی هیدرولوژی که یکی از ارکان مطالعات زیست محیطی را تشکیل می دهد ، شکل گرفته و گسترش یافته است. ساختار فیزیکی ویژه آب که در شرایط نسبتاً عادی و با اندک تغییر درجه حرارت به هر سه حالت گاز ، مایع و جامد در می آید و نیز برخلاف تمامی عناصر طبیعت از درجه حرارت خاصی بجای کاهش حجم و افزایش وزن مخصوص ، با افزایش حجم و کاهش وزن مخصوص مواجه می شود ، آن را باز بصورت یک ترکیب استثنایی طبیعت که اساس تشکیل خاک بدان وابسته است ، درآورده است . آب این ویژگیهای ساختاری خود را اعم از فیزیکی و شیمیایی در شرایط خاص جغرافیایی و تحت تأثیر عوامل آن بطور متفاوت ظاهر می سازد که آشنایی با آن فوق العاده حائز اهمیت است. در این مقاله سعی شده تا ویژگیهای مورد اشاره در فوق چه در قالب عناصر اتمسفری و چه در قالب اقلیمی در ارتباط با نظرگاه جغرافیایی تحلیل و تبیین گردد.
۳.

پژوهشی جغرافیایی درباره مسئله ضمانت تهیه غذا در ایران به منظور توسعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: توسعه پایدار جمعیت و توسعه رفا انسانی کشاورزی مکانیزه و تخصصی توسعه پایدارتولید مواد غذایی بازرگانی مواد غذایی پیشرفت مراکز روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 229 تعداد دانلود : 272
این پژوهش مبتنی بر آنست که مسئله ضمانت تهیه غذا در ایران که همراه با هدفمندیهای توسعه و رفاه است ، در مقطعی از زمان یعنی دو دهه گذشته ، مورد بررسی و تحلیلهای جغرافیایی قرار گیرد . با با توجه به مفاهیم نظری و علمی ارائه شده توسط دانشگاههای معتبر جهان جهت تأمین ضمانت کافی و موفق در زمینه تهیه و تولید غذا ، در کشورمان می توان به عناوینی چون انقلاب سبز ، ترویج کشاورزی و روستایی ، نوآوری ، تکنولوژی زیستی و نیز مدلهای توسعه و توسعه پایدار که برخی از کشورهای آسیایی هم ارائه شده اند ، بذل توجه نمود . در هر حال ، با آینده نگری ، مسئله ضمانت تهیه غذا اهمیت بیشتری خواهد یافت . درصد شاغلان در فعالیتهای کشاورزی معادل یا 6/27 می باشد که وضعیتی حد متوسط و خوب از کشورمان را در آسیا نشان می دهد . مسائل مورد مطالعه در این تحقیق مشتمل بر تولید و بازرگانی در محصولات اصلی غذایی گیاهی و تولید و بازرگانی محصولات غذایی دامی می باشند . سنجش و تحلیل مورد نظر درباره اقلام مذکور از لحاظ جنبه های مربوط به میزان تولید و ملاحظات واردات و صادرات مرتبط در مقطع زمانی مورد مطالعه و به ازای هر یک هزار نفر از جمعیت کشور در سال خاص انجام یافته است . کشور ما در آغاز بهره گیری از کاربرد انقلاب سبز در کشاورزی ( زراعی و دامی ) قرار دارد و نیاز به افزایش تولید کافی و تخصصی مواد غذایی دارد . بهره مندیها از سرمایه گذاریهای مالی مملکتی در سطوح ناحیه ای و ملی در ابقاء و توسعه مراکز مهم کشاورزی و روستایی که تولید کننده غذا هستند ، حیاتی محسوب خواهند شد و خودکفایی غذایی ما در آینده بطور قاطعانه تری تضمین خواهند نمود .
۴.

تحلیل سینوپتیکی سیستم های باران زا و امکان افزایش بارش آنها بوسیله باروری ابرها در منطقه کرمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: بارورسازی ابرها مکان گزینی ترمودینامیک سینوپتیک چرخند افزایش بارش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 533 تعداد دانلود : 943
برای مبارزه با پدیده خشکسالی و مشکل کم آبی ، افزایش بارش از طریق بارورسازی ابرها بعنوان یکی از راههای نوین تأمین استحصال منابع آب مطرح گردیده و از طریق شناسایی قابلیتهای سیستم های باران زا در تولید بارش و تحلیل سینوپتیکی آنها به این مقصود می توان نائل شد . پژوهش حاضر که در منطقه کرمان صورت گرفته است با استفاده از اطلاعات جوّ بالای منطقه و توجه به شرایط سینوپتیکی و دینامیکی جو و مطالعه ویژگیهای ترمودینامیکی هوایی که منطقه را تحت تأثیر قرار می دهد ، سه الگوی سینوپتیکی : کم فشارهای سودانی ، سیستم های ترکیبی سودانی – مدیترانه ای و کم فشارهای مدیترانه ای استخراج گردیده است . نتایج مطالعه نشان می دهد که برای اجرای پروژه های باروری ابرها و جبران کم آبی منطقه ، لازم است تا از الگوهای مذکور استفاده شود.
۵.

نقش نواحی صنعتی در توسعه مناطق روستایی ( مطالعه موردی : نواحی صنعتی روستایی استان مرکزی )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: توسعه روستایی صنعتی شدن صنایع روستایی نواحی صنعتی روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 779 تعداد دانلود : 957
استقرار صنعت در روستا و در قالب ایجاد نواحی صنعتی با هدف دستیابی به توسعه پایدار روستایی ، در دهه اخیر مورد توجه برنامه ریزان توسعه روستایی کشور بوده است . به منظور ارزیابی اثرات و پیامدهای ایجاد نواحی صنعتی در مناطق روستایی، با مطالعه موردی استان مرکزی در سطح 5 ناحیه صنعتی و 85 نفر از شاغلین واحدهای تولیدی ، نتایج تحقیق نشان می دهد که ایجاد فرصتهای شغلی برای روستائیان موفقیت آمیز نبوده است ؛ چرا که اکثریت شاغلین نواحی صنعتی روستایی را ساکنان مناطق شهری تشکیل می دهند . استفاده اندک از منابع محلی ، عدم صدور کالاهای تولیدی و فقدان نظام آموزشی از دیگر یافته های تحقیق است . بررسی شاخص های توسعه نزد شاغلین نواحی صنعتی و ساکن در مناطق روستایی در دو دوره قبل و بعد از اشتغال ، بیانگر وجود تفاوت معنادار در الگوی مصرف مواد غذایی و استفاده ازکالاهای مصرفی بادوام است . همچنین مالکیت خصوصی مسکن ، بیمه و تأمین اجتماعی ، مشارکتهای روستایی و ضریب امنیت شغلی در دو دوره قبل و بعد از اشتغال در سطح آلفا 05/0 از تفاوت معناداری برخوردار بوده اند .
۶.

ساماندهی و استقرار بهینه صنایع و کارگاههای مزاحم شهری (مطالعه موردی : بافت مرکزی شهر کرمانشاه )(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ساماندهی مکان مناسب صنایع صنایع و کارگاههای مزاحم شهری صنعت و صنایع مزاحم شهری کنترل صنایع لاینده های زیست محیطی شهر کالبد فیزیکی شهر کاربریهای هماهنگ و ناهماهنگ معیارهای کاربری زمین ساماندهی صنعتی یک شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 171 تعداد دانلود : 456
امروزه شهرهای کشور ما از جمله کرمانشاه بدلی رشد صنایع ، تغییر چشمگیری کرده اند ؛ اما همزمان با این رشد صنعتی ، صنایع در مکانهای مناسب جانمایی نشده اند . برخی از صنایع ، تمامی نواحی پیرامون خود را بلعیده اند ، چنانکه هیچ فضای بازی باقی نمانده است و در عوض مقدار قابل توجهی آلاینده زیست محیطی مثل سرو صدا ، گرد و غبار ، بخارات ناسالم و آبهای آلوده بر جای گذاشته اند . حاکمیت چنین شرایطی در توسعه و تکوین شهرها حاکی از وضعیت ناخوشایندی است که گریبانگیر کالبد شهر شده است ؛ زیرا مقررات و آیین نامه های منطقه بندی و نیز معیارهای کاربری زمین هرگز جدی گرفته نشده است . معابر بسیار شلوغ شده اند و کالبد فیزیکی شهر دچار ناهماهنگی شده است . این بی نظمی ها و رشد خارج از کنترل صنایع ، اثار اجتماعی قابل ملاحظه ای را بر مجموعه پیکره شهر بجای نهاده است . از اینرو دستیابی به رشد صنعتی هماهنگ و منسجم و رسیدن به یک کالبد فیزیکی – فضایی و نیز عملکرد پویا از شهر که همه کاربریها بصورت هماهنگ و کارآرا در آن وجود داشته باشند ، نیاز به برنامه ریزی دقیق و جامع برای همه ابعاد شهر بویژه بعد صنعتی آن دارد .
۷.

کارایی واحدهای ژئومرفولوژی در ارزیابی فرسایش و رسوب ( مطالعه موردی : حوضه آبخیز بوجان )(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارزیابی فرسایش واحدهای ژئوفرمولوژی واحدهای هیدرولوژی حوضه آبخیزبوجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 120 تعداد دانلود : 581
حوضه های آبخیز در ایران از نظر زمین شناسی ، ناهمواری ، اقلیم و سایر عوامل مؤثر در امر فرسایش بسیار متفاوت هستند ؛ بطوریکه ارزیابی فرسایش و اولویت بندی اراضی در روش استفاده از واحدهای هیدرولوژیکی را با مشکل مواجه می سازند . تحقیق حاضر ، شناخت ویژگی واحدهای ژئومرفولوژی را جهت ارزیابی میزان فرسایش و رسوب ضروری می داند ؛ بطوریکه بتوان از آن بعنوان مدل و پلان کار استفاده نمود. دراین روش ، ابتدا با استفاده از ملاکهای جنس سنگ و عوامل توپوگرافی یعنی ارتفاع ، شیب و جهت دامنه ها می توان واحدهای ژئومرفولوژی یک منطقه را تعیین نمود . سپس برای تخمین مقدار فرسایش در این واحدها و طبقه بندی اراضی بر اساس معیارهای کمّی ، با یک دید همه جانبه از کلیه عوامل مؤثر ، از روش پسیاک استفاده نمود . ارزیابی فرسایش با روش مذکور در واحدهای ژئوفرمولوژی ثابت می کند که فرضیات تحقیق درباره سرعت ، دقت عمل بیشتر ، تشخیص مهمترین عوامل فرسایش و بحرانی ترین نواحی از نظر تولید رسوب ، تعیین روابط و نحوه توزیع مکانی فرسایش و بحرانی ترین نواحی از نظر تولید رسوب ، تعیین روابط و نحوه توزیع مکانی فرسایش خاک در سطح منطقه صحیح می باشد .

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۳