جغرافیا (انجمن جغرافیایی ایران)

جغرافیا (انجمن جغرافیایی ایران)

جغرافیا سال هفدهم زمستان 1398 شماره 63 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

روابط متقابل سیاست و فضای شهر با تأکید برگونه شناسی اقلیمی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جغرافیای سیاسی شهر کوهستانی معتدل بیابانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 773 تعداد دانلود : 425
برای بررسی روابط متقابل سیاست و فضا در شهر، درک شرایط جغرافیای طبیعی شهرها در تدوین و اجرای سیاستگذاری ها و مدیریت توسعه شهری، حائز اهمیت است. گوناگونی های شهری متأثر از مؤلفه های جغرافیای طبیعی هستند که بیشترین تأکید ما بر اقلیم و نقش آن در پدید آوردن شهرهای مختلف است. به عنوان مثال، برخی ویژگی ها و گوناگونی هایی که در اثر شرایط طبیعی برای شهرها می توان برشمرد: توزیع فضایی جمعیت، عقب ماندگی یا پیشرفت در ابعاد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، تقسیمات درون کشوری، چشم اندازهای فرهنگی، تمرکز یا عدم تمرکز قدرت، نابرابری های ناحیه ای، نظام معیشتی، ارتباطات، مسائل امنیتی. این تحقیق بنیادی با روش توصیفی-تحلیلی، به مطالعه و بررسی شرایط اقلیمی شهرهای بیابانی، کوهستانی، ساحلی و تأثیرات آن بر حوزه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی و به طور کلی بر تصمیمات صاحبان قدرت می پردازد. ما بدنبال پاسخ این سؤال هستیم که« چگونه اقلیم در نوع و روش سیاست ها و سیاستگذاری مدیران شهری مؤثر است؟» فرضیه مطروحه در پاسخ به این سؤال عبارت است از اینکه «شرایط جغرافیایی طبیعی به وبژه آب و هوا در نوع و روش سیاست ها و سیاستگذاری مدیران شهری مؤثر است». نتایج تحقیق نشان می دهد که اهمیت شناخت وضعیت موجود شهرها و فضای جغرافیایی(طبیعی) آنها به منظور برنامه ریزی مطلوب برای آینده ازیک سو، و اهمیت مقیاس در رسیدن به توسعه با توجه به اهمیت و ضرورت سیاستگذاری از سوی دیگر، مبین آن است که توسعه فضای جغرافیایی و سیاستگذاری در ارتباط تنگاتنگ باهم قرار دارند».
۲.

فرایند دگرگونی بافت روستایی در روند تحول نظام کاربری اراضی، با ارجاع به روستاهای ناحیه اردبیل (1395-1355)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظام فضایی بافت روستایی کاربری زمین راهبرد پویش ساختاری - کارکردی ناحیه اردبیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 134 تعداد دانلود : 436
مردمان ساکن در کانونهای روستایی از دیرباز، بر بنیاد روابط و مناسبات حاکم بر زندگی و فعالیت خویش، بافتهای سکونتگاهی ویژه ای را پدید آورده اند که چه به لحاظ ساختاری- کالبدی و چه از نظر کارکردهای مختلف اجتماعی- اقتصادی، میراث گرانبهای تاریخی- تمدنی سرزمین بشمار می آیند. شناخت مجموعه نیروهای اثرگذار در برپایی این گونه بافتها و عوامل موثر در تحول و دگرگونی ساختاری – کارکردی آنها، راه را برای بازشناسایی روند تولید و شکل گیری فضاهای اجتماعی می گشاید. از این رو، دریافت علمی این گونه فرایندها و نیز چگونگی شکل پذیری انواع کاربری زمین در روند تحول اجتماعی- اقتصادی، از وظایف بنیادین پژوهشگران نظامهای فضایی، بویژه جغرافیدانان است. این مقاله، به عنوان مطالعه ای موردی کوشش دارد، با تکیه بر راهبرد پویش ساختاری- کارکردی، ضمن شناخت عوامل و نیروهای اثربخش در شکل گیری انواع بافتهای روستاهای ناحیه اردبیل، روند تغییرات کاربریهای زمین و نقش آنها را در دگرگونی بافتهای روستایی در گذر زمان، بررسی و ارزیابی نماید. روش تحقیق در این بررسی، از نوع تشریحی- تحلیلی، مبتنی بر گردآوری داده ها و اطلاعات کتابخانه ای و میدانی (مشاهده و مصاحبه) بوده است. نتایج نشان می دهد، تحول بافت از طریق تغییر جنبه ها و ابعاد انواع کاربری زمین در این روستاها، با توجه به شرایط حاکم بر کل سرزمین، در راستای دگرگونی فضاها و نوعی همسویی با فضاهای شهری است. آشکار است که این گونه دگرگونی ها، پیوسته با جنبه های مثبت و منفی همراه بوده است.
۳.

پیش نیازهای جنسیتی توسعه کارآفرینی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: بخش پاپی شهرستان خرم آباد)(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 582 تعداد دانلود : 560
توسعه کارافرینی ضمن ایجاد اشتغال و ایجاد درآمد، می تواند کاهش بیکاری روستاییان را به دنبال داشته باشد. با این حال تقریبا در اکثر کشورهای جهان عوامل و پیش نیازهای موثر بر فعالیت های کارآفرینی بین مردان و زنان به خصوص در مناطق روستایی متفاوت است. لذا در این تحقیق به بررسی پیش نیازهای جنسیتی موثر بر توسعه کارآفرینی در مناطق روستایی پرداخته شد. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی است. ابزار گردآوری داده ها و اطلاعات پرسش نامه و مصاحبه بوده است. جامعه آماری زنان و مردان روستایی بخش پاپی شهرستان خرم آباد می باشد (8775N=). با استفاده از فرمول کوکران 330 نمونه (172 مرد و 158 زن) انتخاب شد. برای رسیدن به سوالات پژوهش، از آزمون های تحلیل واریانس، آزمون های تعقیبی (Post-Hoc) و مدل رگرسیون لجستیک باینری (روش LM- نیوتن- مارکارد- رافسون) استفاده شد. نتایج نشان داد که تفاوت قابل توجهی بین عوامل و پیش نیازهای موثر بر توسعه کارآفرینی زنان و مردان روستایی وجود دارد. پیش نیازهای توسعه کارآفرینی از نظر مردان روستایی (علاوه بر عامل اقتصادی که بین زنان و مردان مهم ترین پیش-نیاز توسعه کارآفرینی بوده) تحت تأثیر عوامل زیرساختی و ساختاری- نهادی می باشد؛ در حالی که عوامل خانوادگی و اجتماعی- فرهنگی مهم ترین پیش نیازهای توسعه کارآفرینی زنان روستایی بوده است. با توجه به نتایج و برای توسعه کارآفرینی و به ویژه در مناطق روستایی لازم است به عامل جنسیت کارآفرینان توجه ویژه ای داشت و برای رفع موانع کارآفرینی با توجه به جنسیت کارآفرینان استراتژی و الگوی متناسب اتخاذ گردد.
۴.

تحلیل همدیدی – ماهواره ای وقوع برف سنگین استان گیلان (مطالعه موردی روز 13 ژانویه 2008)(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 427 تعداد دانلود : 314
در این پژوهش تلاش شده است تا به تحلیل همدیدی – ماهواره ای وقوع برف سنگین استان گیلان(مطالعه موردی روز13 ژانویه2008 ) پرداخته شود.به منظور شناسایی الگوهای بارش برف استان، آمار بارندگی،عمق برف و دمای روزانه ایستگاه سینوپتیک استان، طی دوره ی آمار(2017–1986) از سازمان هواشناسی تهیه شده وبر اساس شاخص صدک 99ام روزهای با عمق برف بالا انتخاب شدند. با استفاده از روش تحلیل عاملی(واریمکس)الگوی بارش برف 13 ژانویه 2008برای روزهای برفی استان گیلان تعیین شد. سپس نقشه های ترکیبی این الگو از لحاظ همدیدی و نقشه دمای سطح زمین ونمودار شاخص NDSI و پوشش برف آن از لحاظ ماهواری ترسیم و تحلیل گردید. نتایج تحقیق حاکی از آن است که عامل اصلی اغتشاشات جوی و تشدید جریانات بالا سودر استان گیلان در این الگوی بارشی غلبه نسیم دریا و چینش قائم شدید و شکل گیری شرایط سلونیدالی در لایه زیرین وردسپهر است.رطوبت مورد نیاز این سامانه از طریق جریانات شمال شرقی و شرقی واز روی دریای مازندران تامین شده است.علت ماندگاری سامانه در این الگو وجود یک پشته عمیق با راستای جنوب غربی _شمال شرقی از روی آفریقا تا شمال دریای مازندران و تشکیل یک بلوکینگ از نوع امگایی بر روی دریای سیاه و اروپای شرقی می باشد.بنابراین در این الگو عامل اصلی بارش برف سنگین بر روی استان گیلان یک پدیده بزرگ مقیاس نمی باشد بلکه عامل اصلی این بارش سنگین تشدید نسیم دریا و اغتشاشات محلی ناشی از تشدید شرایط سلونیدالی و چینش قائم شدید می باشد.
۵.

ارتباط عدالت فضای شهری با رفاه حال سالمندان در فضاهای مختلف شهری (مطالعه موردی: منطقه سه تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 802 تعداد دانلود : 923
تأمین تنوع نیازها با تغییر ساختار جمعیتی شهرها توسط روشهای ساده گذشته امکان پذیر نیست. در یک دهه اخیر افزایش جمعیت سالمند در شهر تهران، ما را با پیدایش نیازهای جدید به خدمات، در حوزه های مختلف محیط شهری علی الخصوص مناسب سازی فضای شهری با شاخص هایی چون ایمنی، امنیت، دسترسی، سرزندگی، ارتباطات، مشارکت اجتماعی و نهایتأ حمل و نقل برای سالمند مواجه کرده است که باید تمهیداتی توسط برنامه ریزان و مدیران شهری در این زمینه اندیشه شود. در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات مربوط به متغیرها روش پیمایشی بکاربرده شده است و جهت تجزیه و تحلیل داده ها، نرم افزارهای SPSSwin20 و LISREL8.5 مورد استفاده قرار گرفته اند. جامعه آماری، شهروندان سالمند منطقه سه تهران به تعداد 71،199 نفر می باشند که حدودأ 22 درصد ساکنین این منطقه را تشکیل می دهند. در این مقاله به دنبال یافتن جواب این سوأل هستیم که با ایجاد عدالت فضای شهری رفاه حال سالمندان مهیا خواهد گردید؟ در این خصوص پیرو بررسی های بعمل آمده نتایج حاصل نشان می دهد با توجه به اینکه مقدار همبستگی از 0.6 بیشتر و برابر 1.00 شده است باید گفت رابطه دو متغیر مستقیم است، به عبارت دیگر هر چقدر عدالت فضایی شهری از طریق کشف و تحلیل راهبردهای مناسب شهری برای سالمندان، ارتقا یابد و وضعیت بهتری داشته باشد میزان رفاه حال سالمندان نیز با سرعت و شدت بالا افزایش می یابد و برعکس.
۶.

عوامل مؤثر بر ارتقاء سطوح تقسیمات کشوری (نمونه موردی: شهرهای استان چهار محال و بختیاری)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضا سازماندهی سیاسی فضا تقسیمات کشوری ایران چهارمحال و بختیاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 825 تعداد دانلود : 490
تقسیمات کشوری به فرایند تقسیم کشور به واحدهای کوچک تر، به منظور تسهیل در امر اداره ی آن، توزیع امکانات و خدمات عمومی، کنترول بر فضای سرزمین و تسهیل در زمینه ی اعمال حاکمیت دولت اطلاق می شود. به عبارت دیگر هر حکومتی برای اداره ی قلمرو سرزمینی خود و بهره برداری بیشتر ازآن، شکوفاسازی استعدادها و توانایی های مناطق، ایجاد شرایط مساعد برای بهبود اوضاع اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و... کشور و تأمین امنیت در کشور ناگزیر است که کشور را به واحدهای کوچک تر تقسیم کند. بر این مبنا، پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا، پیمایشی است. روش گرداوری اطلاعات در این تحقیق روش کتابخانه ای اینترنتی و میدانی است و از لحاظ چگونگی پردازش و تفسیر یافته ها و متناسب با راهبرد کیفی، از روش پیمایش «توصیفی- تحلیلی» بهره گرفته شده است. بر این اساس پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که عوامل مؤثر بر ارتقاء سطوح تقسیمات کشوری در شهرهای استان چهارمحال و بختیاری کدامند؟ نتایج نشان از آن دارد، در استان چهارمحال و بختیاری عواملی نظیر محرومیت و توسعه نیافته بودن منطقه، موقعیت جغرافیایی و وضعیت طبیعی استان، دور افتادگی و دسترسی نامناسب روستاییان به مراکز خدماتی و... در تقسیمات کشوری نقش مؤثر داشته اند.
۷.

اثر تغییرات کاربری و کاهش فضای سبز شهری برتشدید جزیره گرمایی و آلودگی شهر تهران (مطالعه موردی: منطقه یک)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تغییر کاربری زمین جزیره گرمایی آلودگی هوا منطقه 1 تهران دمای سطحی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 16 تعداد دانلود : 836
این مقاله به بررسی نقش میکروکلیمایی ساخت وسازهای بی رویه در یک دهه اخیر بر افزایش دمای سطحی و تشدید جزیره گرمایی در منطقه یک تهران می پردازد. از داده های ایستگاه شمیرانات و داده های سنجش آلودگی هوای اقدسیه در دوره آماری 12 ساله استفاده شد. برای آشکارسازی نقش کاهش پوشش گیاهی بر دمای سطحی از تصاویر ماهواره لندست 8 استفاده گردید. نتایج نشان داد که در منطقه 1 به دلیل ساخت وسازهای غیراصولی و بدون ضابطه در چند دهه اخیر، پوشش گیاهی از بین رفته، درختان منطقه قطع شده یا در توسعه فضای سبز استاندارد لازم رعایت نشده است. دو ناحیه گرم یا همان جزیره گرمایی با دمای سطحی بالا در حال شکل گیری و توسعه بر روی سایر بخش های هم جوار است. نیمه شرقی منطقه 1 بخصوص بخش جنوب شرقی آن به عنوان یک بخش بسیار گرم در تمام فصول خودنمایی می کند. در فصول گرم دمای سطحی در این ناحیه بسیار افزایش می یابد. درصورتی که بخش میانی که هنوز توانسته تا حدود زیادی فضای سبز خود را حفظ کند از شرایط بهتری برخوردار است. بااین همه به دلیل رشد لجام گسیخته ساخت وسازها در یک دهه اخیر دماهای حداقل (صبحگاهی) بخصوص در فصول سرد به سرعت و با شیب زیادی در حال افزایش است. همچنین، مقادیر ریز گردها بخصوص PM10 و PM2 در منطقه یک در حال افزایش است. تشدید جزیره گرمایی سبب شده است بادهای جنوب غرب تا جنوب و جنوب شرقی در تمام ماه های سال تشدید شده و ریزگردها از بخش های جنوبی شهر تهران و پهنه های بایر اطراف بر روی این منطقه منتقل شده و این منطقه را بخصوص در ماه های سرد سال جزء مناطق آلوده تهران قرار داده است. هدف این پژوهش بررسی نقش تغییر در کاربری اراضی و قطع درختان و از بین رفتن پوشش گیاهی در تغییر در دمای سطحی و جزیره گرمایی منطقه یک شهری تهران است.  
۸.

عوامل تاثیرگذار بر عدم همگرایی شیعیان در جنوب غرب آسیا(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 440 تعداد دانلود : 232
تشیع از مذاهب اصلی دین اسلام به شمار می رود؛ کمتر رویدادی را می توان در جنوب غرب آسیا مورد مطالعه قرار داد که یک سر آن به شیعیان مربوط نشود.گاه شیعیان خود عامل و کارگزار رویدادها هستند و گاه موضوع حوادث و کنشهای سیاسی-اجتماعی قرار می گیرند.شیعیان در عصر حاضر علی رغم تشابهات مذهبی و فرهنگی و داشتن منافع مشترک از مولفه هایی رنج می برند که به عنوان یک معضل، روند عدم همگرایی را در جوامع شیعی تشدید کرده و از انسجام باز می دارد.از این رو با توجه به اهمیت موضوع، نگارنده در این مقاله با بهره گیری از روش تحلیلی،استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی با فرض : " مولفه های سیاسی- امنیتی و فرهنگی – اجتماعی منطقه می تواند بر عدم همگرایی شیعیان تاثیر گذار باشد " درصدد تحلیل عوامل تاثیرگذار بر عدم همگرایی شیعیان در منطقه جنوب غرب آسیا بر آمده است. یافته های میدانی پژوهش حاکی از آن است اتخاذ سیاست شیعه هراسی توسط قدرت های منطقه ای،سلفی گری و فرقه گرایی،اقدامات و سیاست های قدرت های منطقه ای،نابرابری های اقتصادی و اجتماعی،پراکندگی جغرافیایی،اختلافات سرزمینی،تعارضات مذهبی و ایدئولوژیک، و حمایت جریان شیعه افراطی از اقدامات تفرقه افکنانه از مهمترین عوامل عدم همگرایی شیعیان در منطقه جنوب غرب آسیا می باشد.
۹.

نقش توپوگرافی در بزرگسازی شدت زلزله در شهر کلات نادری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ویژگی های مورفولوژیکی روش پسینا پهنه بندی خطر زمین لرزه شهر کلات GIS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 539 تعداد دانلود : 837
سالانه براثر بلایای طبیعی به طور متوسط بیش از یک هزار میلیارد ریال خسارت به کشور وارد می شود. به عقیده کارشناسان، کشور ایران از مناطق مستعد وقوع زلزله بوده و بر پایه آمارهای رسمی در 15 سال گذشته 6 درصد تلفات جانی کشورناشی از زلزله بوده است. در این راستا ارزیابی آسیب پذیری زمین لرزه ای مناطق مختلف کشور با هدف کاهش آسیب پذیری جوامع شهری باید دراولویت برنامه ریزی ها قرار گیرد. هدف از این پژوهش بررسی نقش توپوگرافی در بزرگسازی اثرات لرزه ای در محدوده شهر کلات نادری، در استان خراسان رضوی با استفاده از روش پسینا و همکاران است. به این منظور در ابتدا با استفاده ازمدل رقومی ارتفاع سایت های مستعد برای بزرگ سازی اثر ژئومورفولوژی مورد بررسی قرار گرفت. این عوارض شامل: خط الراس ها، قله ها، تپه ها، دره ها همراه با ویژگی هایی از جمله شکل دامنه و نیز شیب و اختلاف ارتفاع بودند. همچنین از توابع GIS برای طبقه بندی محدوده های بحرانی استفاده گردید. نقشه های حاصل در این روش می توانند برای ارزیابی مناطق دارای ریسک و خطر زمین لرزه مرتبط با توپوگرافی در مقیاس وسیع مورد استفاده قرار گیرند. با توجه به نتایج تحقیق ازکل مساحت محدوده مطالعاتی 71/74 درصد در محدوده اثرات بزرگسازی کم،12/21 درصد در طبقه زیاد و 15/4 در طبقه خیلی زیاد قرار گرفته است.  
۱۰.

اثر تغییر اقلیم بر رواناب رودخانه کارواندر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تغییر اقلیم رواناب ریزمقیاس نمایی مدلSDSM CORDEX مدل WEAP حوضه کارواندر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 669 تعداد دانلود : 38
پدیده تغییر اقلیم در چند دهه اخیر در نتیجه افزایش گازهای گلخانه ای و گرم تر شدن دمای کلی زمین بوقوع پیوسته است. به طوری که منجر به تغییرات قابل توجه در عناصر هواشناسی و در نتیجه وضعیت منابع آب در مناطق شده است. خشکسالی های پی در پی، سیلاب های بزرگ، هاریکن های دریایی و ... از جمله پیامدهای تغییر اقلیم است. هدف از این تحقیق بررسی اثر تغییر اقلیم بر رواناب رودخانه کارواندر است. در این تحقیق از داده های CORDEX مدل REMO تحت دو سناریو RCP4.5 و RCP8.5 در بازه زمانی پایه (1384-1365) و بازه زمانی آینده (1400-1434) استفاده شد. طی این تحقیق از مدل SDSM و Linear Scaling برای ریزمقیاس سازی داده های اقلیمی استفاده گردید. نتایج بدست آمده مدل SDSM نشان داد که بین رواناب رودخانه کارواندر و 26 پارامتر بزرگ مقیاس اقلیمی (NCEP) همبستگی قابل قبولی وجود ندارد. سپس با روش Linear Scaling همبستگی بالایی بین بارش و رواناب مشاهده شد و مدل اقلیمی REMO در شبیه سازی پارامترهای اقلیمی عملکرد مناسبی نشان داد. پارامترهای اقلیمی برای دوره زمانی آینده (1400-1434) شبیه سازی و با دوره مشاهداتی (1365-1384) مقایسه شد. طبق نتایج حاصل از این پژوهش می توان گفت که رواناب کل حوضه در سری زمانی آینده و تحت هر دو سناریوRCP4.5 و RCP8.5 افزایش داشته است. جهت بررسی اثر تغییر اقلیم بر روی تخصیص آب از مدل ارزیابی و برنامه ریزی آب (WEAP) استفاده شد. نتایج مدل WEAP برای سه سناریو افزایش سطح کشاورزی، پیشرفت صنعتی و افزایش جمعیت نشان دهنده، افزایش نیاز آب در حوضه آبریز و افزایش نیاز تامین نشده برای کشاورزی، شرب و صنعت در منطقه است.  
۱۱.

مسکن اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در تأمین مسکن گروههای کم درآمد (نمونه موردی: اسلامشهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسکن اجتماعی ساخت داخلی امنیت شرایط زیست محیطی خدمات شهری رضایتمندی شهرستان اسلامشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 552 تعداد دانلود : 873
در دهه های اخیر بدنبال تغییرات عمده سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، شهرها گسترش یافته و پیامدهایی همچون کمبود مسکن و زمین مناسب توسعه شهری را به همراه داشته است. از این رو دولت ها همواره به پروژه های مسکن توجه دارند. یکی از این پروژه ها؛ مسکن اجتماعی است که توسط دولت برای اقشار کم درآمد طراحی شده است. بدین منظور تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت مسکن اجتماعی در شهرستان اسلامشهر و عوامل مؤثر بر آن با استفاده از ابزار پرسشنامه وبا کاربرد آزمون t تک نمونه ای و مدل سازی معادلات ساختاری انجام شده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که سیاست مسکن اجتماعی نتوانسته است مشکل مسکن گروه کم درآمد در شهرستان اسلامشهر را بهبود بخشد و میزان رضایتمندی افراد از دریافت مسکن اجتماعی پایین می باشد. یافته های حاصل از تحقیق نشان می دهد که مساکن اجتماعی در شهرستان اسلامشهر شرایط مناسبی ندارند و در هر چهارشاخص ویژگیهای ساخت داخلی، امنیت، شرایط زیست محیطی و دسترسی به خدمات شهری شرایط مطلوبی در این مساکن وجود ندارد که می توان با گروه و طیف بندی دقیق قشرهای کم درآمد، تخصیص اعتبارات کافی و لازم، مطالعه دقیق در انتخاب مکان ساخت این مساکن، طراحی مناسب فضای داخلی مساکن، بهبود وضعیت خدمات رسانی و توجه به ابعاد زیست محیطی این نوع مساکن، گامی مهم برای بهبود و رفع مشکل مسکن گروه های کم درآمد در شهرستان اسلامشهر برداشت.  
۱۲.

علل ناکارآمدی مدیریت روستایی از دیدگاه مردم محلی شهرستان سامان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت روستایی ناکارآمدی توسعه روستایی جامعه محلی شهرستان سامان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 618 تعداد دانلود : 946
مدیریت روستایی را می توان برنامه ریزی برای روستا، سازمان دهی، اقدام توسعه ای و هماهنگی و نظارت بر کارهای انجام شده دانست. بررسی و شناخت نیازها، کمبودها و نارسایی های روستاییان، اقدام برای مشارکت مردم در انجام امور اجتماعی، اقتصادی، عمرانی و ... نیز بر عهده مدیران روستایی است. شهرستان سامان با وجود توانمندی های گسترده (طبیعی و انسانی) اما با مشکلات عدیده توسعه نیافتگی روستایی مواجه است و شاید بتوان آن را در شیوه مدیریت یافت. بنابراین هدف پژوهش، بررسی و شناخت عوامل تأثیرگذار بر ناکارآمدی مدیریت روستایی از دیدگاه مردم محلی است. پژوهش از نوع کاربردی و روش آن توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر پیمایش است. جامعه آماری شامل روستائیان شهرستان سامان بوده و برای تعیین حجم نمونه ابتدا به روش نمونه گیری خوشه ای پنج روستا انتخاب و با استفاده از فرمول کوکران 368 نفر از اهالی این روستاها جهت تکمیل پرسشنامه به روش تصادفی ساده انتخاب و تکمیل پرسشنامه صورت پذیرفت. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss24 تجزیه وتحلیل شده اند. نتایج آزمون رگرسیون خطی نشان داد که عامل اقتصادی به تنهایی47 % ناکارآمدی مدیریت روستایی را تبیین می کند. نتایج آزمون T نیز نشان داد بُعد اجتماعی- فرهنگی(با میانگین 21/3)، بُعد اقتصادی(با میانگین 18/3) و بُعد محیطی–کالبدی (با میانگین 16/3) «تأثیرزیاد» بر ناکارآمدی مدیران روستایی داشته اند. همچنین نتایج نشان داد مهم ترین عامل در بُعد اقتصادی مشکلات بودجه ای در سطح کلان، در بُعد اجتماعی – فرهنگی، عامل قومیت گرایی و اشکالات ساختاری انتخابات و در بُعد محیطی عدم توجه به محیط زیست و ناآگاهی به مسائل مربوطه بوده اند. بعلاوه نتایج نشان از تفاوت های مکانی در ابعاد مورد بررسی دارد.  
۱۳.

ارزیابی تغییرات پیوندهای شهر و روستا در نظام توسعه پایدار ناحیه ای (مطالعه موردی شهرستان ری و حوزه نفوذ)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیوند تبدیل شهر و روستا توسعه پایدار ناحیه ای شهرستان ری حوزه نفوذ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 12 تعداد دانلود : 859
دردهه های اخیر تحولات مهمی در راستای تقویت و بهبود ارتباط بین شهر و روستا و پیوند آن به عنوان مهمترین ابزار توسعه در نظام توسعه پایدار ناحیه ای رخ داده است. و این ارتباط و پیوند یکی از عملی ترین سیاست های ارتقاء در شاخص های مختلف محیطی، اجتماعی، اقتصادی و سلسله مراتب سکونتگاهی، تغییرات کمی وکیفی در بافت شهر و روستا بوده است. اگرچه شهرستان ری به عنوان یکی از شهرهای قدیمی، تاریخی، مذهبی، گردشگری و با شرایط خاص جغرافیایی می باشد و این خصوصیات، موجبات رشد پیرامونی و تبدیل پنج روستا به شهر طی سه دهه اخیرگردیده و زمینه تحولات گوناگون در ناحیه مورد نظر و حریم کلانشهر تهران شده است در این مقاله ضمن ارزیابی تغییرات و بررسی مناسبات در ساختار ناحیه ای شهرستان ری و تجزیه و تحلیل داده ها و برداشت های میدانی و استفاده از نتایج طرح ها و سندهای توسعه استان تهران و شهرستان ری و همچنین حریم تهران می توان یافته های پژوهش را اینگونه مطرح نمود که تفاوت بین شاخص های اداری، سیاسی، طبیعی، اقتصادی، جمعیتی، سبک زندگی و الگوهای رفتاری ساکنین در مطالبه نوع امکانات در روستاها تبدیل شده به شهر مشهود بوده و عدم وجود پیوند و ارتباط یکسان بین شهر و روستا و اینکه با یک نگاه و بدون شناخت دقیق از محیط های پیرامونی نمی توانیم زمینه تحقق طرح های فرادست را فراهم آورد، لزوم وضع قوانین با رویکرد و اهداف جدید در ایجاد مدیریت یکپارچه در اینگونه نواحی که با شرایط خاص رشد نموده اند ، بویژه قرار گرفتن در کنار پایتخت جهت رسیدن به توسعه پایدار ضروری به نظر می رسد.
۱۴.

ارزیابی تاب آوری ناحیه خوزستان در برابر سیل با رویکرد مدیریت بحران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاب آوری سیل مدیریت بحران بحران خوزستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 940 تعداد دانلود : 456
ارزیابی و برنامه ریزی مدیریت بحران با رویکرد سوانح طبیعی سیل مولفه های زیادی را در بر می گیرد. در این راستا یکی از ارکان اساسی مدیریت بحران براساس تاب آوری می باشد. با این دیدگاه توجه به الویت های برنامه ریزی و پژوهشی حال و آینده کشورمان نشان می دهد که مدیریت بحران در نواحی سیل خیز یکی از مهمترین اولویت های مطالعات و برنامه ریزی توسعه پایدار در کشور مطرح می باشد. ناحیه خوزستان به خاطر ویژگی های بارز سیل خیزی از جایگاه ویژه ای برخوردار است برسی روند وضع موجود نشان می دهد که علیرغم تلاشهای زیادی که در حال انجام است. شرایط اقلیمی ومحیطی رودخانه ها، سکونتگاه های حوضه نفوذ، فضاهای موجود و ساخت وسازهای انجام گرفته ومکانیابی نادرست زیر ساختها بیانگرچالشهای زیادی درساماندهی وضع موجود در مولفه های مختلف مدیریت بحران می باشد در این راستا جهت گیری اصلی این مقاله ارزیابی تاب آوری ناحیه خوزستان در برابر سیل با رویکرد مدیریت بحران می باشد. نوع تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش و ماهیت توصیفی- تحلیلی و اکتشافی می باشد که در این تحقیق ضمن تحلیل علل وقوع سیل و پهنه بندی سیل و خسارتهای ناشی از سیل راهبردهای کاربردی ارائه شده است. نوع تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش و ماهیت توصیفی- تحلیلی و اکتشافی می باشد. که در این تحقیق با استفاده از تصاویر ماهواره ای و سیستم GIS و برداشت های میدانی علل وقوع سیل برسی و تحلیل شده و پس از پهنه بندی مناطق سیل زده و خسارتهای ناشی از سیل راهبردهای کاربردی در افزایش تاب آوری در برابر سیل ارائه شده است.  

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۵