مطالعات ملی

مطالعات ملی

مطالعات ملی سال 13 زمستان 1391 ویژه نامه (آموزش عالی، هویت و همبستگی ملی) (2) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیل پیش فرض ها و گزاره های نظری توسعه علم انسانی و اجتماعی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 219 تعداد دانلود : 334
در ابتدا این مقاله در پاسخ به پرسش های دانشجویان محترم دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران درباره تبیین علل عدم توسعه علوم انسانی در ایران طراحی شده بود. اما محقق بعداً آن را به دغدغه ای آکادمیک تبدیل کرده و در طول سه سال گذشته تا مرداد 1389 از روش شناسی مختلط استفاده کرد تا پاسخی مستند آماده شود. نتایج این پژوهش اینک به عنوان مبانی نظری توسعه علم در ایران ارائه می شود. اگرچه این مسئله از سوی دانشجویان مطرح شد اما حتی در سایر محافل آکادمیک هم به عنوان دغدغه ای آکادمیک در حوزه روشنفکری ایران تبدیل شده است و چنین به نظر می رسد که باید برای این پرسش ها پاسخی فراهم شود. در این مقاله سعی شده تا با تعمیق پژوهشی بخشی از پاسخ ارائه شود. از این نظر، این بحث در این مقاله به شکل مبحثی تحقیقاتی از نوع کیفی و معطوف به نظریه پردازی تجربه محور ارائه می شود. روش شناسی این مطالعه ترکیبی از تجربه پدیدارشناسی و قوم نگاری و داده های آن برگرفته از منابع ثانویه، اسناد، مشاهدات مشارکتی و مصاحبه های تخصصی با برخی از استادان داخلی و خارجی که با روش نمونه گیری هدفمند انجام شده، به دست آمده است. روش تحلیل نتایج نیز گزاره پردازی و تشخیص و تعیین قضایا و مفروضات نظری است که برای تدوین نظریه توسعه علم انسانی در ایران به کار می آید. پرسش های دانشجویان ضمن حفظ مضمون آنها به شرح زیر در اینجا خلاصه شده اند: 1- به نظر شما مشکلات اصلی علوم اجتماعی برای به رسمیت شناخته شدن به عنوان یک علم چیست؟ 2- در حال حاضر عالمان علوم اجتماعی در مقایسه با متخصصین سایر رشته ها تا چه حد توانسته اند به تولید علم بپردازند؟ 3- آیا عالمان علوم اجتماعی به جایی رسیده اند که بتوانند کنش های جمعی نسبت به تحولات و روندها نظیر واکنش اقتصاددانان به مسائل اقتصادی از خود نشان دهند؟ یافته های این پژوهش چند وجهی نشان می دهد که برای پاسخ به پرسش های بالا باید ابتدا قالبی نظری فراهم آید اما این قالب نظری را باید در اینجا ابتدا با تدوین ۲۴ گزاره و پیش شرط و هفت پیشنهاد پیگیری کرد.
۲.

فرهنگ، قدرت و معنا در نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 697 تعداد دانلود : 255
در پس هر نظام آموزشی جریانی از قدرت وجود دارد و این قدرت به دو شکل آشکار و پنهان اعمال می شود؛ در این راستا دولت ها تلاش می کنند تا از نظام آموزشی برای تبلیغ نظام ارزشی خود بهره برده و از این طریق هژمونی خود را بازتولید کنند. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که کانون اصلی قدرت در نظام جمهوری اسلامی ایران در چه حوزه هایی قرار دارد و نظام آموزشی دانشگاه چه نقشی در مشروعیت بخشی به قدرت در نظام جمهوری اسلامی دارد؟ فرضیه اصلی نیز چنین است: «ساختارهای قدرت در نظام جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر مفهوم منتشر شده ای از فرهنگ است که درون تمام ساختارهای سیاسی و اجتماعی حضور دارد. این نوع از فرهنگ با نظام آموزشی و نوع خاصی از تعلیم و تربیت در پیوند است». در این مقاله تلاش بر این است که ابتدا به بررسی رابطه فرهنگ (به عنوان زمینه اصلی صاختار قدرت و نظام آموزشی در جمهوری اسلامی)، قدرت و نظام آموزشی دانشگاه پرداخته شود و سپس نظام معنایی که گفتمان فرهنگ محور جمهوری اسلامی سعی دارد از طریق نظام آموزشی تثبیت کند مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
۳.

سیاست پذیرش دانشجویان بومی از چشم انداز همبستگی ملی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 897 تعداد دانلود : 818
گسترش آموزش عالی یکی از مهم ترین شاخص های عصر کنونی می باشد که مورد بحث بسیاری از دانشمندان قرار گرفته است. انگیزه اصلی تقویت نظام های آموزش عالی در فراهم آوردن کادر آموزش دیده نهفته است. اما از طرف دیگر گسترش آموزش عالی می تواند کارکردهای متنوعی داشته و به همبستگی ملی نیز کمک نماید. در این راستا انتظار می رود که آموزش عالی وسیله برای توسعه و آموزش مهارت ها و نگرش هایی باشد که نسل آتی در اجتماع به طور مناسبی برای شکل گیری ملت و دولت بدان نیازمند است. در این مقاله نقش عناصر مختلف آموزش عالی از جمله شیوه پذیرش و گزینش دانشجو بر همبستگی ملی مورد توجه قرار گرفته است. لذا در این مقاله به بررسی رابطه این نوع شیوه پذیرش دانشجو و تأثیر آن در همبستگی ملی پرداخته شده است. در پژوهش حاضر دو گروه از مدیران آموزش عالی در وزارت علوم و دانشجویان چهار دانشگاه الزهرا، شیراز، هرمزگان و مازندران مورد نظرخواهی قرار گرفتند. براساس یافته های پژوهش، در سال 1388، تعداد پذیرفته شدگان بومی 9/73% بوده که 91/55% آن در دوره روزانه، 74/78% در دوره شبانه، 41/90% در دانشگاه پیام نور و 68/52% از دانشجویان در دوره غیرانتفاعی پذیرفته شدند. به هر جهت از منظر متقاضیان آموزش (دانشجویان) و عرضه کنندگان (مدیران آموزش عالی)، پذیرش دانشجویان بومی، مانعی برای تبادل فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها محسوب می شود؛ و منجر به شناخت کمتر اقوام از یکدیگر شده که این امر به انسجام و همبستگی ملی خدشه وارد خواهد ساخت.
۴.

بررسی موانع نظریه پردازی در حوزه علوم انسانی: دانشگاه بوعلی سینا همدان(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 38 تعداد دانلود : 817
این پژوهش، با هدف بررسی موانع نظریه پردازی در حوزه علوم انسانی از دیدگاه اعضای هیئت علمی رشته های مختلف علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا همدان انجام گرفته است، پژوهش از لحاظ روش تحقیق توصیفی و از نوع پیمایشی است، جامعه آماری پژوهش را تمامی اعضای هیئت علمی دانشکده های ادبیات و علوم انسانی و اقتصاد و علوم اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا همدان در سال تحصیلی 90-89 تشکیل می دهند که تعداد آنها 118 نفر هستند. یافته های تحقیق حاکی از آن است که از دیدگاه اعضای هیئت علمی رشته های مختلف علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا، از بین موانع، موانع فردی به میزان خیلی زیاد، و موانع اجتماعی، ارزش شناسی، روش شناختی و معرفت شناختی، همگی به میزان زیادی مانع نظریه پردازی در حوزه علوم انسانی می شوند. به علاوه یافته های جانبی این پژوهش نشان داد بین دیدگاه اعضای هیئت علمی زن و مرد در مورد موانع نظریه پردازی در حوزه علوم انسانی تفاوت معناداری وجود ندارد. همچنین یافته ها نشان داد بین دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی و دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی در زمینه موانع نظریه پردازی در حوزه علوم انسانی، تفاوت معناداری وجود دارد.
۵.

رابطه میان انسجام ملی و توسعه ملی از منظر مدرسین دانشگاه های پیام نور همدان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 256 تعداد دانلود : 369
این پژوهش به بررسی رابطه میان انسجام ملی با توسعه ملی پرداخته است. زیرا توسعه از آرمان های مهم برای همه جوامع می باشد. چارچوب نظری، با بهره گیری از نظریات اندیشمندان اسلامی و غیراسلامی است. اهداف تحقیق شامل؛ تبیین رابطه معناداری بین مؤلفه های انسجام ملی (اتحاد ملی، معیار وحدت، نظم اجتماعی، محبت و اجرای عدالت اجتماعی) با توسعه ملی می باشد. روش تحقیق ، پیمایشی و شیوه نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای و ابزار گرد آوری داده ها، پرسشنامه است که پایایی آن 78/84 درصد  به دست آمد. یافته ها نشان داد اجرای عدالت اجتماعی (435/0 = R) و اتحاد ملی (324/0= R) بیشترین همبستگی و رابطه معناداری را با توسعه ملی دارند. تحلیل مسیر نشان داد متغیر محبت بیشترین تأثیرگذار و اتحاد ملی بیشترین تأثیر را از سایر متغیرها پذیرفته است. همبستگی بین انسجام ملی با توسعه ملی بسیار شدید به دست آمد (458/0= R).
۶.

اینترنت و هویت دینی دانشجویان؛ مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه مازندران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 102 تعداد دانلود : 704
هویت دینی در زندگی فردی و اجتماعی انسان نقش مهمی دارد و در عصر کنونی، به دلایلی چون گسترش ارتباطات جهانی به ویژه از طریق اینترنت، مخاطراتی آن را تهدید می کند؛ به همین دلیل، به یکی از موضوعات پژوهش جامعه شناختی تبدیل شده است. هدف اساسی مقاله حاضر، بررسی رابطه بین مدت، میزان، نوع استفاده از اینترنت و پایگاه اجتماعی اقتصادی کاربران دانشجو با هویت دینی آنان، به عنوان یکی از قشرهای مهم و غالب ترین مصرف کنندگان اینترنت در ایران است. نتایج یافته های پیمایش در میان دانشجویان دانشگاه مازندران بیانگر میزان بالای هویت دینی در میان آنان است. هم چنین، مدت، میزان، نوع استفاده از اینترنت و پایگاه اجتماعی اقتصادی دانشجویان، رابطه معناداری را با نوع هویت دینی آنان می نمایاند.
۷.

ارجحیت نسبی مؤلفه های هویت ملی در بین دانشجویان دانشگاه ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 927 تعداد دانلود : 436
هویت ملی در هر جامعه ای، از عوامل دوام و بقای آن نظام سیاسی و اجتماعی محسوب می شود. ایران به عنوان کشوری با تنوع فرهنگی، نیازمند تعیین و تعریف مؤلّفه های هویت ساز ملی می باشد. هدف اصلی این مطالعه، بررسی و تبیین مؤلّفه های هویت ملی در بین دانشجویان دانشگاه ارومیه و تعیین ارجحیت نسبی هر یک از این مؤلّفه ها از دیدگاه جامعه مخاطب می باشد؛ از این رو درصدد پاسخ به دو سؤال زیر هستیم: 1) نوع نگرش دانشجویان مورد مطالعه نسبت به هر یک از مؤلّفه های هویت ملی چگونه است؟ 2) ارجحیت نسبی هر یک از این مؤلّفه ها در بین دانشجویان مورد مطالعه چگونه می باشد؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که نگرش دانشجویان مورد مطالعه نسبت به مؤلّفه های هویت ساز جغرافیایی، دینی و سیاسی، فاقد تفاوت معنی دار بوده است. اما در سه مؤلّفه دیگر تاریخی، فرهنگی و اجتماعی، تفاوت معنی دار می باشد. هم چنین ارجحیت نسبی مؤلّفه های هویت ملی در بین دانشجویان آذری به ترتیب شامل مؤلّفه های فرهنگی، دینی، سیاسی، تاریخی، جغرافیایی و اجتماعی و در بین داشجویان کُرد به ترتیب شامل مؤلّفه های جغرافیایی، دینی، اجتماعی، تاریخی، سیاسی و فرهنگی بود.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۹۶