پژوهشنامه بازرگانی

امروزه تغییرات مداوم محیطی و گستردگی رقابت سبب شده است تا پایداری در این محیط پرتلاطم برای مدیران امری حیاتی باشد. تحقیقات نشان داده اند که موفقیت سازمان ها در این امر تنها محدود به عوامل ملموس نبوده، بلکه عوامل ناملموسی مانند؛ اخلاق حرفه ای تأثیرات قابل ملاحظه ای بر عملکرد پایدار بنگاه های تجاری دارند. در همین راستا پژوهش حاضر، در دو مطالعه کیفی و کمی (آمیخته-دوفازی زنجیره ای)، به بررسی تأثیر اخلاق حرفه ای بر عملکرد پایدار پرداخته است. بر این اساس ابتدا، با استفاده از طرح پژوهش تحلیل محتوا (بررسی مبانی نظری و نظر 8 خبره حوزه مدیریت و اخلاق)، ابعاد و شاخص های اخلاق حرفه ای با استفاده از نرم افزار MAXQDA تبیین شده و سپس با توزیع پرسشنامه میان 163 تن از مدیران و سرپرستان شرکت های کوچک و متوسط تولیدی مواد غذایی تهران، الگوی مفهومی پژوهش با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار Smart PLS 2 مورد برازش و آزمون قرار گرفت. بر این اساس ضمن دسته بندی شاخص های اخلاق حرفه ای در دو بعد؛ فردی و سازمانی، مشخص گردید که تمامی فرضیه ها، مبنی بر تأثیر هر یک از ابعاد فردی و سازمانی اخلاق حرفه ای بر هر یک از ابعاد عملکرد پایدار (پایداری محیطی، پایداری اقتصادی و پایداری اجتماعی) در سطح معناداری 95 درصد مورد تائید قرار گرفتند.

کارآفرینی در صنایع کوچک و متوسط همواره از اهمیت زیادی برخوردار بوده است چرا که علاوه بر داشتن نقش اساسی در اشتغال یک کشور موجب رشد اقتصادی و افزایش تولید ناخالص ملی نیز خواهد شد. هدف از تحقیق حاضر بررسی عواملی است که می تواند موجب موفقیت کارآفرینی در بخش صنایع کوچک و متوسط شده و راهی نشان دهد تا از این پس کارآفرینان صنعتی با آگاهی بیشتری پای در این عرصه مهم اقتصادی بگذارند. این تحقیق، یک مطالعه موردی است از کارآفرینان بخش صنعت در کشور ایران که در حد فاصل سال های 1390 تا 1393 اقدام به اخذ مجوز اولیه جهت تاسیس کارخانه (جواز تاسیس) نموده و برخی از آنان موفق به بهره برداری از کارخانه (پیشرفت فیزیکی صددرصد) شده و برخی دیگر از این امر ناکام مانده اند. برای این تحقیق داده های خام 4580 مورد از جوازتاسیس سرمایه گذاران مورد بررسی قرار گرفت. جهت تعیین الگوهای موجود و تعیین کننده در موفقیت کارآفرینی ، با استفاده از مفاهیم داده کاوی، اطلاعات موجود برای تحلیل های بعدی پیش پردازش شده و با کاهش برخی متغیرهایی که تاثیر کمتری در نتایج داشتند در نهایت طی تحلیل های تخصصی با استفاده از شبکه های عصبی پرسپترون چند لایه، درخت تصمیم گیر والگوریتم رافست ،بهترین قوانین ، استخراج شده و دقت نتایج در هریک تحلیل گردید. براساس نتایج بدست آمده عواملی چون داشتن سابقه صنعتی ، تحصیلات مرتبط با صنعت مورد نظر و بومی بودن سرمایه گذار می تواند نقش مهمی در موفقیت این نوع کارآفرینی داشته باشد.

هدف این پژوهش، شناسایی ابعاد مختلف اثر گذار بر عملکرد کانال توزیع بنگاه های تولید کننده/وارد کننده محصولات تند گردش در ایران و ارائه ی مدلی جهت تبیین عملکرد آن بوسیله ی این ابعاد شناسایی شده است. پس از استخراج مضامین مبتنی بر ادبیات موضوع، مصاحبه ی باز با 19 تن از خبرگان حوزه ی بازاریابی، فروش و لجستیک جهت تکمیل و تایید مضامین انجام گرفته است. پس از پاسخگویی به سوالات، توسط فرایند کدگذاری، فاکتورهای مد نظر از پاسخها استخراج گردیده و سپس هر یک از این فاکتورها به یک مضمون تخصیص داده شده است و در مجموع مضامین 1) ملاحظات سازمانی، 2) ملاحظات محوری کانال توزیع، 3) راهبرد طراحی و نگهداشت کانال، 4) ملاحظات محیط کلان، 5) ملاحظات محیط خرد و 6)نتایج عملکردی تخصیص داده شده است و الگوی مفهومی در قالب ترسیم شبکه مضامین طراحی گردیده است. در مرحله ی ارزیابی کمی الگو، از مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شده و پرسشنامه ای شامل 81 سوال طراحی شده و با استفاده از نرم افزار پرس لاین و با استفاده از ایمیل و شبکه های اجتماعی در اختیار خبرگان حوزه ی بازاریابی و زنجیره تامین قرار گرفته است. در مجموع 67 پرسشنامه عودت داده شده است. مطابق با نتایج بدست آمده رابطه ی میان بعد ملاحظات سازمانی، ملاحظات محوری کانال توزیع، راهبرد طراحی و نگهداشت کانال، راهبرد طراحی و نگهداشت کانال، ملاحظات محیط کلان و در نهایت ملاحظات محیط خرد با نتایج عملکردی معنادار می باشد.

گروه شرکتها به مجموعه ای از شرکتها گفته می شود که با یکدیگر رابطه سهامداری دارند و تحت مدیریت یک شرکت واحد موسوم به شرکت مادر، فعالیت می کنند. در این رابطه، تملک اکثریت دارایی شرکتهای فرعی توسط شرکت مادر، منجر به نفوذ قابل ملاحظه شرکت اخیر بر شرکت های تحت کنترل می شود و می تواند منجر به اثرگذاری های گوناگون در عرصه های مختلف حقوقی اعم از ماهوی نظیر مسئولیت و شکلی نظیر صلاحیت شود. سوال مقاله این است که در فرضی که فعالیت شرکت فرعی منجر به ورود زیان به اشخاص ثالث می شود، زیان دیده برای طرح دعوا علیه اعضای گروه، علیه چه فرد یا افرادی می تواند طرح دعوا نماید؟ و در فرضی که اعضای گروه در حوزه های قضایی مختلف فعالیت می کنند، برای دادخواهی باید به کدام حوزه قضایی رجوع کند؟ نگارندگان در این مقاله طی یک مطالعه تطبیقی به این نتیجه می رسند که شرکت مادر علی رغم اینکه شخصیت حقوقی جداگانه داشته و به عنوان سهامدار شرکت فرعی مسئولیت محدود دارد، می تواند در صورت نقض وظیفه مراقبت در اعمال کنترل، مسئولیت نامحدود داشته باشد و مورد تعقیب قرار گیرد. علاوه بر این، احراز صلاحیت قضایی نسبت به احد از خواندگان در گروه می تواند منجر به احراز صلاحیت قضایی نسبت به سایر اعضای گروه و اثبات شایستگی دادگاه برای تعقیب همه آنها شود، ادعایی که در نظام های حقوقی عمدتا مبتنی بر دکترین بنگاه اقتصادی واحد است.

هرچند اعتبارات اسنادی به عنوان مهم ترین روش پرداخت در تجارت خارجی به نحو قابل توجهی توانسته ریسک انجام معاملات را برای خریداران یا همان متقاضیان گشایش اعتبار پوشش دهد، با این وجود نتوانسته پروسه پرداخت ثمن کالاها را در قراردادهای تجاری بین المللی عاری از هرگونه ریسکی سازد. عملکرد اعتبارات اسنادی در تجارت خارجی که در پرتو اصول حقوقی حاکم بر اعتبارات اسنادی که مهمترین آنها اصل استقلال تعهدات اعتبارنامه اسنادی از معامله پایه و اصل پذیرش مطلق اسناد است، تحقق می یابد، ریسک های متعددی را می تواند متوجه خریداران نماید که در صورت تحقق آنها، به نحوه قابل توجهی منافع شان را تحت تأثیر قرار خواهد داد. از این جهت در این مقاله نویسندگان ضمن تحلیل انواع ریسک های موجود در اعتبارات اسنادی برای فروشندگان و بررسی چگونگی تحقق آنها، راهکار های جلوگیری یا حداقل کاهش امکان تحقق آنها را با ملاحضه اصول حاکم بر اعتبارات اسنادی تبیین کرده اند. مطالب ارائه شده در این مقاله نشان می دهد که خریداران می بایستی به ریسک هایی که می تواند به طور جدی منافع معاملاتی آنها را در پروسه پرداخت بر مبنای اعتبارنامه تحت تأثیر قرار دهد، توجه نمایند و راهکارهای اجرایی متعددی را در جهت حفظ منافع قراردادی شان مدنظر قرار دهند.

با توجه به محیط فعالیت به شدت رقابتی امروزه توسعه محصولات جدید در پاسخ به نیاز مشتریان و تلاش جهت کاهش آلایندگی های زیست محیطی به عنوان مزیت رقابتی شرکت ها محسوب می گردد. توسعه یک محصول جدید منجر به پیکره بندی مجدد زنجیره تأمین می گردد بنابراین نیازمند اتخاذ تصمیمات استراتژیکی ، فنی و عملیاتی مناسب می باشد. تصمیمات فوق عبارت اند از تخصیص کارخانه به محصول، انتخاب تأمین کنندگان مناسب، میزان تولید محصول و ذخیره مواد اولیه، میزان حمل ونقل و میزان خرید مواد اولیه. علاوه بر این توسعه محصول جدید همراه با ریسک های زیادی است که استفاده از استراتژی های مناسب جهت کاهش انها می تواند منجر به افزایش شانس موفقیت معرفی محصول در بازار گردد. مقاله حاضر به بررسی تولید یک محصول جدید در یک زنجیره تأمین سبز چندلایه ، چند منبعی می پردازد. پس از شناسایی ریسک های مختلف توسعه محصول جدید با استفاده از یک مدل ریاضی بهینه سازی ، به شناسایی بهترین استراتژی های پاسخگویی به ریسک های شناسایی شده و نیز اتخاذ تصمیمات فنی،استراتژیکی و عملیاتی بهینه می پردازیم. مسئله پیشنهادی متشکل است از سه تابع هدف که عبارت اند از تابع هدف اقتصادی، تابع هدف کاهش آلایندگی و تابع هدف کاهش ریسک. مسئله به صورت یک مدل ریاضی برنامه ریزی خطی عدد صحیح مختلط با پارامترهای قطعی فرموله شده است. اعتبار سنجی مدل پیشنهادی توسط یک مسئله نمونه در صنعت محصولات مصرفی پر گردش صورت پذیرفته است. نتایج حاصل از اجرای مدل بیانگر اثرگذاری حضور یک محصول جدید و انتخاب استراتژی های کاهنده ریسک بر روی پیکره بندی مجدد زنجیره تأمین سبز می باشد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل حساسیت نشان دهنده کارایی مدل پیشنهادی می باشد

صنعت زیتون یکی از صنایع مهم در ایران می باشد. در سال های اخیر جهت توسعه این صنعت در بخش های مختلف زنجیره تامین از کشاورزی و کاشت درخت زیتون تا صنایع تبدیلی برنامه ریزی های خوبی صورت گرفته است. برای توسعه این صنعت نیاز به برآورد صحیح رفتار عرضه و تقاضا در کل زنجیره تامین در افق بلندمدت از طریق درک پویایی های این صنعت می باشد. لذا در این مقاله با استفاده از رویکرد پویایی شناسی سیستم ها به تحلیل پویایی های صنعت زیتون در ایران پرداخته شده است. زنجیره تامین صنعت زیتون دارای 4 قسمت اصلی شامل کشت و برداشت زیتون؛ فرآوری، تولید، توزیع و مصرف روغن زیتون؛ فرآوری، تولید، توزیع و مصرف کنسرو زیتون؛ و قیمت روغن و کنسرو زیتون می باشد. نتایج مدلسازی نشان داد که در حالت عادی برای کاهش واردات برای کنسرو زیتون حدود 25 سال و برای روغن زیتون 40 سال زمان لازم بوده و نیاز به 600 هزار هکتار زمین زیر کشت، 20 شرکت فرآوری می باشد. همچنین رفتار مدل تحت سناریوهای مختلف نشان داد که برای افزایش مصرف فرآورده های زیتون نیاز است که سیاست های تشویقی در مصرف با سیاست های توسعه ایی تولید همراه باشد چراکه مصرف تابعی از قیمت و قیمت تابعی از تولید است. همچنین مشخص شد که با تقویت تکنولوژی کاشت و برداشت نیاز به سرمایه گذاری در زمین کمتر می شود. همچنین مدل نشان داد که بدلیل آسیب دیدگی زیتون می بایست با واردات زیتون آن را جبران کرد لذا نیاز به اصلاح قانون ممنوعیت واردات زیتون است.

با توجه به اهمیت تجارت بین الملل و شناخت روابط تجاری در پیشرفت اقتصادی کشورها، بررسی موانع و مشوق ها از جمله نقش تکنولوژی در شکل دهی الگوهای تجارت حائز اهمیت است. با توجه به حجم بالای تجارت بین ایران و چین، ارزیابی الگوی تجاری بین این دو کشور حائز اهمیت است. در این پژوهش برای مطالعه الگوی تجاری ما بین ایران و چین و بررسی عوامل مؤثر بر آن به ویژه نقش شکاف تکنولوژیک ابتدا شاخص تجارت درون صنعت (IIT) با استفاده از معیار گروبل و لوید (GL) بر اساس کدهای دورقمی (HS) محاسبه شده و سپس الگوی رگرسیونی با بهره گیری از رهیافت جاذبه و روش حداقل مربعات پویا (DOLS) برای دوره زمانی 2017-1995 برآورد می شود. مطابق با نتایج تجربی متغیرهای شکاف تکنولوژی و نوسان نرخ ارز بر تجارت درون صنعتی ایران و چین اثر منفی داشته در حالی که برجام اثر مثبت و به لحاظ آماری معنادار داشته است. همچنین نتایج تجربی حاکی از آن است که تجارت ایران و چین از نوع تجارت درون صنعت نیست و بیشتر تجارت این دو کشور بر مبنای تجارت بین صنعتی است که وجود شکاف تکنولوژیک و موانع تجارت مانند تحریم های اقتصادی از جمله مهمترین دلایل این نقصان است.

با توجه به رقابت موجود در دستیابی به اهداف عملکردی و نیز تصویب و اعمال قوانین مرتبط با پایداری - که از آگاهی اجتماعی نشأت می گیرند، انتخاب تامین کنندگان مناسب که اجابت کننده هر دو هدف در یک بعد استراتژیک باشند، بسیار حیاتی است. در واقع، همترازسازی معیارهای عملکرد با اهداف پایداری – که نشان دهنده مسئولیت اجتماعی شرکت ها هستند – شالوده عملیات در محیط امروز محسوب می شود. در این راستا، این مقاله یک رویکرد استراتژیک سه دوره ای مبتنی بر مراحل معرفی، رشد و بلوغ محصول قابل عرضه به بازار را معرفی می کند که متفاوت از مطالعات قبلی است. بدین منظور، یک سیاست مخروط شنی تغییریافته که بیانگر درجه اهمیت های متمایز و تجمعی معیارها در دوره های مختلف است، به کارگرفته می شود. در همین حال، حداقل سطوح دست یابی برای هر دو هدف پایداری و عملکرد به ترتیب توسط یک سازمان دولتی و یک تولیدکننده تعیین می شوند. به علاوه، با هدف نیل به بهبود تجمعی، همترازی پایدار و شناسایی دسته های تأمین کنندگان، یک الگوریتم جدید مبتی بر امتیازدهی چندمرحله ای در هر دوره مورد استفاده قرار می گیرد. این متدولوژی مکانیسمی را فراهم می کند که به واسطه آن، تأمین کنندگان هم بر اساس وضعیت فعلی و هم بر اساس سوابق عملکردیشان مورد ارزیابی قرار می گیرند. نتایج مطالعه عددی انجام شده نشان می دهد که استفاده از الگوریتم مورد بحث می تواند در توسعه روابط بلندمدت با تأمین کنندگان شایسته و باثبات بسیار مثمرثمر باشد.

مطابق با ماده 79 قانون تجارت الکترونیکی مصوب سال 1382، وزارت صنعت، معدن و تجارت متولی پیاده سازی ابزارهای مرتبط با حوزه تجارت الکترونیکی در ایران است. جدیترین نوع ابزارهای الکترونیکی مورد استفاده در جهان قراردادهای هوشمند هستند که از سال 2016 وارد نظام حقوقی آمریکا و پس از آن در دیگر کشور های توسعه یافته به کارگرفته شده اند. قراردادهای هوشمند قراردادهایی هستند که در یک بستر عمومی نامتمرکز منعقد، سپس مالکیت عوضین در آنها به صورت خودکار به طرفین معامله منتقل و در نهایت در بستر بلاک چین ثبت و عرضه می شوند. احراز اهلیت متعاملین در قراردادهای هوشمند نسبت به اشخاص حقیقی و حقوقی در دو مرحله پیش از معامله و هنگام آن مطرح می گردد. افراد برای انعقاد این عقد باید نسبت به اخذ مجوز استفاده از امضای دیجیتالی و تملک ارزهای مجازی اقدام نمایند. مجوزهای بیان شده در صورتی به آنان تعلق می گیرد که اهلیت آنها برای معامله از سوی مراجع صالح تایید گردد به گونه ای که اگر فردی فاقد اهلیت بوده یا اهلیت وی بعدها زایل شود، چنین مجوزی به وی تعلق نگرفته یا باطل می شود. این شرایط در صورتی که شخصی حقیقی یا حقوقی معاملات خود را توسط سازمان های مستقل نامتمرکز منعقد نماید نیز باید رعایت گردد. در شرایط خاص امکان کشف اهلیت طرف معامله از طریق اوراکل ها نیز موجود است. این تحقیق با بررسی مکانیسم انعقاد و عملکرد قراردادهای هوشمند به دنبال بیان چگونگی احراز اهلیت این قراردادها در نظام حقوقی ایران می باشد.