پژوهشنامه جغرافیای انتظامی

هدف نهایی از برنامه ریزی ها و اقدامات امنیتی برای شهروندان، دستیابی آنان به احساس امنیت است. در این راستا پژوهش-های متعددی از ابعاد مختلف در مورد امنیت شهری صورت گرفته است؛ ولی با توجه به اینکه محله های شهری بستری هستند که جرائم در آن ها به وقوع می پیوندد، بدین منظور بررسی نقش آن ها در ارتقاء امنیت ضرورت می یابد. هدف نهایی این پژوهش شناخت و بررسی رابطه بین متغیرهای مؤثر بر احساس امنیت شهروندان در بین محله های شهری است. این مطالعه از یک زاویه دیگر به بحث پیشگیری از جرائم می پردازد که این امر دستیابی عملیاتی و اجرایی به نتایج پژوهش را آسان تر می کند. این پژوهش به صورت تطبیقی بین محله های (۱۴) گانه شهر چالوس است و برای انجام طرح از روش های اسنادی و پیمایشی استفاده شده است. بدین منظور از طریق فرمول کوکران تعداد (۳۸۷) پرسشنامه انتخاب و به تفکیک محله های شهری و بر اساس تناسب جمعیتی آن ها توزیع شد؛ همچنین برای تکمیل نتایج پژوهش و شناسایی نمونه هایی از فضاهای جرم خیز بر اساس مبانی نظری، از طریق تلفیقی از روش های مشاهدات میدانی، توزیع پرسشنامه در بین شهروندان و مصاحبه با برخی مجرمان اقدام شد. شیوه تجزیه وتحلیل داده ها از نوع توصیفی-تحلیلی است. برای بررسی ابعاد موضوع آزمون هایی چون آزمون یومن ویتنی، همبستگی اسپیرمن و واریانس تک متغیره، با استفاده از نرم افزار تحلیل آماری انجام و همچنین با استفاده از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی به ترسیم نقشه های مربوط به وضعیت میزان احساس امنیت در محله های شهری پرداخته شد. نتایج پژوهش نشان می دهد شهروندان ساکن در محله های (۹)، (۷) و (۱۲) دارای میزان احساس امنیت کمتری هستند. وجود ویلاها در خط ساحلی (محله ۱۴) همگام با ورود گردشگران و شکل گیری فضای بی هویت، زمینه ساز وقوع جرائمی با موضوعات فساد اخلاقی است.

زمینه وهدف:مدیریت انتظامی قاچاق کالا با بهره گیری از سامانه اطلاعات جغرافیایی GIS یکی از حوزه های است که نیازمند مطالعه است.این پژوهش با هدف شناخت نقش این سامانه در مدیریت انتظامی قاچاق کالا در شهرستان کبودراهنگ به منظور ارایه راهکارهای مدیریت انتظامی قاچاق کالا صورت گرفته است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف،کاربردی از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی است. در گام اول بر اساس اطلاعات پرونده های موجود نقشه های جرم قاچاق کالا در محدوده مورد مطالعه تهیه شد. در ادامه با برگزاری"نشست کانونی"، بر اساس نظرات 15 تن از مدیران انتظامی شهرستان کبودراهنگ راهکارهای مدیریت انتظامی قاچاق کالا احصا ومورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها : نتایج حاصله بیانگر این است درصد بالایی از قاچاق کالا در6 منطقه از محدوده مورد مطالعه شناسایی گردید که دارای پتانسیل بالا بوده که می تواند مورد استفاده و انتخاب قاچاقچیان قرار گیرد. این مناطق با توجه به تعدد مسیر های دسترسی و همچنین کمبود های زیر ساختی مبارزه با کالای قاچاق محل های مناسبی برای تردد و اختفای کالای قاچاق است. همچنین با استفاده از نظرات خبرگان انتظامی 16 راهکار در حوزه مدیریت انتظامی قاچاق کالا احصا گردید. نتیجه گیری:برآیند یافته های پژوهش بیانگرمدیریت انتظامی قاچاق کالا در محدوده زمانی و مکانی خاص نیازمند تقویت نیروی انسانی و تجهیزات کوپ، استقرار ایست و بازرسی ثابت، ساماندهی گشت ها و کنترل نظارت می باشد. واژگان کلیدی: سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)،مدیریت انتظامی، قاچاق کالا، شهرستان کبودراهنگ

با توجه به افزایش قیمت مسکن و به تبع مشکلات موجود در زمینه تامین مسکن، بنابراین ضرورت برنامهریزی به منظور تامین مسکن برای کارکنان و پرسنل سازمان های دولتی از جمله نیروی انتظامی به عنوان نهاد تامین کننده نظم و امنیت بیش از پیش احساس میگردد. در ساخت و تامین منازل مسکونی-سازمانی هزینه های مالی زیادی صرف می شود این در حالی است که کمتر به ابعاد کیفیت محیطی و سرزندگی در این شهرک ها توجه شده است. به همین خاطر این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال است که کیفیت محیطی شهرکهای مسکونی – سازمانی ناجا در چه سطحی قرار دارد؟ روش مورد استفاده در این پژوهش مبتنی بر رهیافتی عینی - ذهنی است و به منظور سنجش کیفیت های محیطی از ترکیبی از روش های کمّی و کیفی استفاده شده است. داده های ذهنی با استفاده از ابزار پرسشنامه و مصاحبه ساختاریافته با ساکنین شهرک ها و داده های عینی با استفاده از تحلیل های فضایی شاخص ها و برداشت های میدانی و استانداردهای شهرسازی صورت گرفته است. نتایج ارزیابی ها نشان می دهد که به طور کلی در بعد ذهنی، کیفیت محیطی در شهرک سوم خرداد وضعیت مطلوبتری نسبت به شهرک ثامن و شهرک ثامن نیز وضعیت مطلوب تری نسبت به شهرک شمس دارد. در شهرک سوم خرداد پایین ترین میزان مطلوبیت در شاخص های مربوط به عملکردی – ساختاری و هزینه و نگهداری، در شهرک ثامن پایین ترین میزان مطلوبیت در شاخص های تسهیلات مسکن و کالبدی - فضایی است و شهرک شمس نیز در شاخص های تسهیلات مسکن و هزینه و نگهداری کم ترین میزان مطلوبیت و رضایتمندی را دارد.

یکی از عوامل مهم در افزایش میزان آسیب های اجتماعی وجود مناطق و مکان های جرم خیز است. پژوهش ها نشان می دهد میان میزان ارتکاب جرم و ویژگی های محل وقوع جرم رابطه معناداری وجود دارد. امروزه بافت های فرسوده در مناطق شهری و به ویژه کلان شهرها به محلی برای فسادهای اخلاقی، آسیب های اجتماعی، جرم و جنایت تبدیل شده اند. پژوهش در نواحی (۶) گانه و محله های منطقه (۱۴) شهرداری تهران انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش توصیفی-تحلیلی و موردی است. روش تجزیه وتحلیل اطلاعات با تکنیک سوات است. در این پژوهش جامعه آماری تعداد (۳۰) نفر از خبرگان و متخصصان مدیریت شهری در نظر گرفته شده اند. در اهداف آن مدیریت شهری و شناسایی مؤلفه ها و شاخص هایی مانند نظارت مطلوب در فضاها، نورپردازی، اختلاط مناسب کاربری ها، مسیر حرکتی مناسب، طراحی مناسب، نظارت اجتماعی، حس تعلق و حضور نیروی انتظامی موردبررسی و تحلیل قرار گرفتند. در تجزیه وتحلیل اطلاعات نقاط قوت، بالاترین و با اهمیت ترین عامل، «طراحی مناسب ساختمان ها» با میانگین وزنی (۳٫۸) است و عامل «اتحاد و نبود نزاع و کشمکش بین ساکنین محله» با میانگین وزنی (۳٫۵۶) کمترین اهمیت را داراست. هرچند که خود این عامل نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. در بخش نقاط ضعف، «حضور نیروی انتظامی» بالاترین و با اهمیت ترین عامل تأثیرگذار به دست آمده است. در بخش فرصت ها، عامل «طراحی مناسب جاذبه های محله» با میانگین وزنی (۳٫۷۶) بالاترین عامل در بین فرصت ها تعیین شده است. در بخش تهدیدها، عامل «تجدید ساخت یا حذف فضاهای آسیب پذیر محله» بالاترین میانگین وزنی را به خود اختصاص داده است. میانگین وزنی این عامل (۳٫۹۳) است که به معنای حذف فضاهای آسیب پذیر محله از اولویت های مهم بافت فرسوده محسوب می شود.

جرم پدیده ای ایستا نبوده و در زمان های مختلف بسته به هدف، مکان های مختلفی را درگیر خود می کند. لذا بدین منظور چگونگی حرکت و جابه جایی جرم سرقت از منزل در شهر سمنان در بستر زمان به منظور مدیریت هدفمند نیروهای پلیس و شناسایی عوامل مکانی دخیل در آن به عنوان هدف پژوهش انتخاب گردیده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر تحلیلی توصیفی و داده ها و اطلاعات مورد نیاز پژوهش با دو روش کتابخانه ای و میدانی تهیه شده است. از سامانه اطلاعات جغرافیایی و همچنین نرم افزارهای Excel و SPSS به منظور تحلیل های فضایی مکانی و همچنین زمانی استفاده شده است. در این پژوهش جرایم سرقت از منزل در محدوده قانونی شهر سمنان به عنوان جامعه آماری مورد مطالعه قرار گرفته است. بر اساس یافته های تحقیق سه کانون اصلی جرم سرقت از منزل در شهر سمنان در دو بافت ناکارآمد شهری به نام های محله کدیور و محله جهادیه و یک کانون در محدوده شهرک تعاون قرار گرفته است. همچنین از نظر زمانی وقوع سرقت منزل زمان های تعطیلی و احتمالاً عدم حضور ساکنین در خانه تطابق دارد. نتیجه پژوهش نشان می دهد که هرچند از نظر کلی، جرم سرقت از منزل در شهر سمنان بر سه کانون عمده تمرکز دارد، اما این کانون ها در بستر زمان کاملاً دینامیک بوده و در طی فصول، ایام هفته و ساعات شبانه روز کاملاً جابه جا می شوند.

مرزهای سیاسی طولانی، هم جواری با واحدهای متعدد سیاسی مستقل و نزدیکی به کانون های فرصت و تنش بین المللی از مشخصه های بارز مرزهای استان آذربایجان غربی است که دو مؤلفه توسعه و امنیت، متأثر از چنین موقعیت و فضا هستند. بروز نابسامانی در فضای امنیتی، اقتصادی و اجتماعی مرزهای استان آذربایجان غربی با (۹۶۷) کیلومتر طول مرزی از جمله قاچاق، ناامنی های ناشی از فعالیت جریان های قومی و ترددهای غیرمجاز، دولت و نهادهای نظامی و انتظامی را وادار به اتخاذ تدابیر کنترلی همانند اجرای طرح انسداد مرزی در مرزهای این استان از سال (۱۳۸۶) می کند؛ هرچند به واسطه عدم همراهی و همگامی برنامه های توسعه ای در جوامع مرزی، تحقق تمام اهداف پیش بینی شده در طرح انسداد مرزی را مشکل کرده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل رابطه توسعه یافتگی مناطق و جوامع مرزی استان آذربایجان غربی با پایداری امنیت و روش آن توصیفی و تحلیلی است. مؤلفه ها و شاخص های توسعه از گستردگی بالایی برخوردار هستند؛ اما به دلیل محدودیت در دسترسی به داده های رسمی و کمّی، صرفاً روی شاخص های فیزیکی، اجتماعی و فضایی دارای داده رسمی بسنده شد. جامعه آماری پژوهش شامل ساکنان (۲۱۳۵) روستای واقع در (۹) شهرستان مرزی استان آذربایجان غربی و روش نمونه گیری شامل روش طبقه بندی شده و نمونه گیری تصادفی است. سکونتگاه های (۴) شهرستان مرزی چالدران، ارومیه، پیرانشهر و سردشت به واسطه هم جواری با دو کانون سیاسی ترکیه و عراق به عنوان نمونه تعیین شدند که این (۴) شهرستان مرزی دارای (۱۲۵۹) سکونتگاه روستایی بودند. (۹۶۳) روستا از مجموع (۱۲۵۹) نقطه روستایی، (۴) شهرستان مرزی چالدران، ارومیه، پیرانشهر و سردشت به عنوان نمونه نهایی انتخاب شدند. داده های اصلی پژوهش از آمارنامه های مربوط به سرشماری عمومی نفوس و مسکن دوره (۱۳۸۵ -۱۳۹۰) و (۱۳۹۰ - ۱۳۹۵)، سرشماری کشاورزی (۱۳۹۳)، سالنامه آماری (۱۳۹۵) استان، نتایج تفصیلی خدمات روستایی (۱۳۹۰) به دست آمده است و همچنین داده های مربوط به شاخص های امنیت، از سپاه، نیروی انتظامی و مرزبانی اخذ شده است. بررسی مقدار F در سطح اطمینان (۹۵) درصد بر روی ابعاد فضایی، فیزیکی و اجتماعی نشان می دهد که تفاوت معناداری به لحاظ سطح توسعه در داخل جامعه آماری وجود دارد؛ بنابراین با بررسی میزان ضریب بتا، نمی توان صرفاً با اتکا به ابعاد فضایی، فیزیکی و اجتماعی به امنیت دست یافت. به عبارتی، در جامعه موردمطالعه، اقدامات توسعه ای، تأثیر چندانی در تحقق امنیت پایدار و بلندمدت این مناطق نداشته است. باز کردن فضا و شرایط بیشتر برای مشارکت مستقیم جوامع مرزی و کشورهای هم جوار در کنار اقدامات توسعه ای دولت، بر اشتراک منافع بازیگران ذینفع خواهد افزود و این بازیگران (دولت، جوامع مرزی و کشورهای هم جوار) برای حفظ منافع خود، از هرگونه عامل ناقض و مخل امنیت دوری خواهند جست.