پیکره

پیکره

پیکره دوره نهم زمستان 1399 شماره 22 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

درس آموخته هایی از استودیوهای مجازی دیزاین در زمان شیوع COVID- 19(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: درس آموخته ها استودیوی طراحی آموزش مجازی دیزاین روش تحقیق مبتنی بر طراحی ابزارهای کمکی دیجیتال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 57 تعداد دانلود : 140
بیان مسئله: آموزش طراحی متکی به فرآیندهای پویا، مشارکتی و خلاق است. فارغ از در نظر گرفتن تفاوت های ذاتی رشته های علوم انسانی، مهندسی و یا دیگر رشته ها با رشته های هنر و دیزاین، پلتفرم های مناسب کلاس های معلم محور، فاقد توانایی های مناسب برای ایجاد فرآیندهای پویا و خلاق هستند. این چالشی است برای آموزش مجازی درس های عملی، کارگاهی و طراحی که نیاز به فضاهایی استودیویی دارند. هدف: به اشتراک گذاری درس آموخته ها در به کارگیری ابزار و راهکارهای موازی برای بازگرداندن فرآیندهای یادگیری پویا، مشارکتی و خلاق به کلاس های استودیوی طراحی است. روش پژوهش: این پژوهش از نوع کیفی و با روش تحقیق مبتنی بر طراحی (DBR) انجام شده است. این روش تحقیق با دربرگرفتن چرخه های تکرارشونده طراحی، ارزیابی، طراحی مجدد، مناسب تحقیق حاضر شناخته شد. یافته ها: تم های به دست آمده شامل امکان کار گروهی، چندرسانه ای بودن، مدیریت زمان توسط دانشجو با تمرکز و بهره وری، مشاهده فرآیند یادگیری و تفکر با امکان اصلاح و بهبود، و نیاز سواد دیجیتال با کدهای مستخرج از داده ها به عنوان واحد تجزیه و تحلیل در روش کیفی پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. در این مقاله درس آموخته ها از دو استودیوی مجازی طراحی متفاوت، هر دو با استفاده از پلتفرم پدلت مورد مطالعه قرار گرفته اند.
۲.

آسیب شناسی نظام آموزش الکترونیک در رشته های کارگاهی دروس هنری و ارائه راهکارهای مؤثر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آسیب شناسی نظام آموزش الکترونیک(مجازی) برنامه های درسی کارگاهی و عملی رشته های هنری آموزش و یادگیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 989 تعداد دانلود : 397
بیان مسئله: فضای کنونی جامعه، سمت و سوی بسیاری از دروس کارگاهی و آزمایشگاهی در برخی رشته های دانشگاهی و تحصیلی را به سمت آموزش الکترونیکی سوق داده، ولی چالش های بسیاری را با خود در امر آموزش و بخصوص یادگیری وارتباطات مجازی دانش آموزان و دانشجویان همراه داشته است. با توجه به اینکه آموزش الکترونیکی در بسیاری از دروس تئوری در برخی رشته ها و دانشگاه ها از سال های قبل رایج بوده، ولی امروزه ماهیت آموزش الکترونیکی، لزوم بررسی دقیق عوامل مؤثر بر یادگیری و شیوه های آموزشی مؤثر را با تأکید بر سیستم های مدیریت آموزش الکترونیکی، کلاس   های مجازی فعالیت های کلاسی مجازی و غیره، ایجاب می نماید. با این حال مسائل اینچنینی همواره نقدهایی را به آموزش الکترونیکی و مجازی در بسترها و رویکردهای مختلف وارد نموده است. هدف: پژوهش حاضر ضمن معرفی برخی از روش های یادگیری مؤثر در برخی دروس با هدف بررسی نظام آموزش الکترونیکی در رشته های کارگاهی دروس هنری و عوامل مؤثر به رویکردها و نقدهای مختلف در این زمینه پرداخته و با رویکردی آسیب شناسانه در این فضا، چالش های موجود و پیش رو را واکاوی نموده است روش پژوهش: این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و تحلیل محتوای موضوعات مرتبط، با پیش بینی احتمالات آتی در این محور، پرداخته است و از مطالعات اسنادی وکتابخانه ای بهره برده است. یافته ها: در نظام آموزش الکترونیکی بار اصلی بر قسمت یادگیری است نه الکترونیک، این تحلیل می تواند زمینه ساز برنامه ریزی مناسب و متناسب با شیوه آموزشی و یادگیری مؤثر باشد. برخی ظرفیت ها و شیوه های آموزشی پیشنهادی در نحوه امتحان یا شروع کلاس های درس در سطح کشور وجود دارد که در قسمت پیشنهادات ذکر شده است.
۳.

تحلیل SWOT برای ارزیابی یکپارچه سازی آموزش برخط با رویکرد مشارکتی در حوزه هنر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آموزش هنر آموزش برخط تحلیل SWOT مشارکت فعال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 655 تعداد دانلود : 193
بیان مسأله: تحلیل SWOT یکی از راهکارهای برنامه ریزی استراتژیک است که برای ارزیابی وضعیت یک برنامه یا راهبرد استفاده می شود و همانطور که از نام آن پیداست نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدها را مورد تمرکز قرارمی دهد. نقاط قوت  توصیف می کنند که کدام یک از وجوه یک موضوع یا کدام بخش از یک سازمان برتری دارد و چه چیزی آن را از رقبا جدا می کند. نقاط ضعف کارآیی یک راهبرد و استراتژی را در سطح مطلوب خود متوقف می کند. فرصت ها به عوامل خارجی مطلوب اشاره می کنند که می توانند یک مزیت رقابتی به استراتژی مورد هدف بدهند. تهدیدها به عواملی اشاره دارد که احتمال آسیب رساندن به سازمان یا راهبردهای آن را دارند. لازم به یادآوری ست که از این روش علاوه بر برنامه ریزی راهبردی به طور کلی در تحلیل وضعیت نیز استفاده می شود. در واقع این تحلیل را باید ابزاری کارآمد برای شناسایی شرایط محیطی و توانایی درونی یک سیستم دانست.  هدف: پژوهش پیش رو بر اساس تجربیات جمع آوری شده از وضعیت آموزش برخط در حوزه هنر به ویژه با محتوای عملی است که بر اساس شرایط همه گیری کرونا و محدودیت های ناشی از آن، در کنار آموزش حضوری به عنوان راهبرد کارآمد در عرصه آموزش مطرح و بکار بسته شده است. روش پژوهش: این تحقیق با جمع آوری پرسشنامه ، تحلیل داده ها به صورت غیر مستقیم با هدف اجتناب از ورود سلایق به یافته های پژوهش صورت پذیرفته است. همچنین تحلیل  SWOT با استفاده از کاربرگ استاندارد چهارگانه انجام شد. یافته ها: اصلی ترین تمرکز پژوهش بر روی  بکارگیری روش های خلاقانه از سوی مدرس برای القاء روح مشارکت فعال و همکاری جهت افزایش تجربه یادگیری دانشجویان بوده است زیرا آموزش مهارت های عملی بجز از مسیر هم افزایی ناشی از مشارکت فعال میسر نیست. نتایج نشان از اهمیت ارزیابی نقاط ضعف و قوت استراتژی در حصول نتایج مطلوب برای شیوه های نوین دارد.
۴.

مطالعه تحلیلی نقوش هندسی در نگاره خواب دیدن ضحاک در شاهنامه طهماسبی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ن‍ق‍اش‍ی ای‍ران‍ی نقوش هندسی نگاره خواب دیدن ضحاک شاهنامه طهماسبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 345 تعداد دانلود : 490
بیان مسئله: شاهنامه طهماسبی نسخه خطی نفیسی از شاهنامه فردوسی است که متعلق به قرن دهم میلادی است. این نسخه شامل 258 نگاره از افسانه ها، اسطوره ها، اشعاری حماسی و داستان های شاهنامه در 1200 صفحه است که توسط برجسته ترین نقاشان و خوشنویسان عصر صفویه مصور شده است. نگاره های شاهنامه طهماسبی به لحاظ هنری، از ارزش بالایی برخوردارند. نقوش تزئینی بسیاری در این نگاره ها به کار رفته است. نقوش تزئینی هندسی از بارزترین و عمده ترین این نقش ها محسوب می شوند. نگاره خواب دیدن ضحاک یکی از نگاره های شاهنامه طهماسبی است که نقوش هندسی تزئینی بسیار زیادی در ترکیب بندی های متنوع و زیبایی در آن دیده می شود. جایگاه مهم نقوش تزئینی هندسی در تزئینات هنر اسلامی و به ویژه هنر نگارگری ضرورت انجام پژوهش حاضر را ایجاد نموده است. این که بیشترین میزان تکرار نقش های هندسی در این نگاره کدام است؟ سؤالی است که در این تحقیق به آن پاسخ داده می شود. هدف: شناسایی کمی و کیفی نقوش تزئینی و هندسی نگاره خواب دیدن ضحاک  به عنوان سندی از اسناد مهم بصری ایرانی. روش پژوهش: اطلاعات این پژوهش از منابع کتابخانه ای و اسناد تاریخی است که  با رویکرد کیفی و به شیوه توصیفی- تحلیلی ارائه شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که 26 ترکیب هندسی در نگاره خواب دیدن ضحاک، شاهنامه طهماسبی وجود دارد این ترکیب ها از 19 نوع نقش هندسی تشکیل شده اند. در این بین نقوش هندسی، شش ضلعی منتظم و شمسه شش به ترتیب بیشترین میزان تکرار را در نگاره مورد مطالعه داشته اند.
۵.

نمایش عالم مثال و عالم واقع متأثر از نگارگری در نقاشی معاصر ایران (مطالعه موردی آثار محمود فرشچیان، ایران درودی و مهدی حسینی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نگارگری نقاشی معاصر عالم مثال محمود فرشچیان ایران دروردی مهدی حسینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 826 تعداد دانلود : 904
بیان مسئله: نگارگری ایرانی سراسر نمایانگر عالم مثال است. دلیل آن شوق نگارگران گذشته برای کشف و نمایش این عالم ملکوتی از طریق  قوه خیال و با دستمایه هایی مانند داستان ها و روایت هاست. نمایش عالم مثال تنها محدود به دوران گذشته نبوده و در عصر معاصر نیز هنرمندان همچون گذشته در پی نمایش عالم مثال در آثار خود هستند و زمینه مناسبی را برای خلاقیت هنرمندان بوده است. مسئله پژوهش حاضر چگونگی خلق عالم مثال در آثار گذشته و معاصر و نیز تفاوت بازنمایی آن در آثار هنرمندان معاصر چون فرشچیان، درودی و حسینی در قیاس با گذشته نگارگری ایرانی است. هدف:  هدف این پژوهش بررسی و تحلیل چگونگی نمایش عالم مثال در نگارگری گذشته و شناخت چگونگی بروز آن در آثار برخی از نقاشان معاصر ایرانی است. روش پژوهش: یافته های این تحقیق کیفی است و به شیوه توصیفی-تحلیلی ارائه می شود. اطلاعات آن از طریق منابع کتابخانه ای جمع آوری شده است. یافته ها: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در گذشته هنرمندان برای ترسیم عالم مثال به قوه خیال توجه داشتند و هنرمندان معاصر نیز از آن بهره برده اند. با این تفاوت که امروزه هر هنرمند از شیوه بیانی خود را برای بیان قوه خیال را بهره می گیرد، در حالی که در گذشته به طور معمول هنرمندان از شیوه و سبک مشخصی پیروی می کردند. به طور مثال فرشچیان با حذف واقعیت و توجه به قصه و روایات، درودی با به هم ریختن واقعیت و خیال و ایجاد فضاهای ناشناخته و در آخر حسینی با نمایش واقعیت اما به شکلی که هنرمند آن را تصور می کند، قوه خیال خود را نمایش داده اند.
۶.

بازخوانی آثار نقاشان سقاخانه از منظر آشنازدایی شکلوفسکی (منتخب آثار اویسی، قندریز و تبریزی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نقاشی سقاخانه آشنازدایی شکلوفسکی اویسی قندریز تبریزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 103 تعداد دانلود : 616
بیان مسئله: سقاخانه از مهم ترین جنبش های هنری دهه 40 ه.ش، در ایران است که با رویکردی سنت گرا و در عین حال نوجویانه، متناسب با زمانه شکل گرفت. هنرمندان منتسب به این جنبش ضمن ارج نهادن به عناصر تصویری کهن، آثاری پدید آوردند که ضمن وابستگی به گذشته، اما متفاوت از آن باشد. آنچه که نظر این گروه را تا حدی به دیدگاه آشنازدایی شکلوفسکی نزدیک می کند، ارجح دانستن گذشته است، شکلوفسکی معتقدست زندگی روزمره برپایه عادت است و همین عادت هاست که باعث می شود اطرافمان را نبینیم. ضرورت تغییر نگرش نیز ازهمین جا احساس می شود که یکی از راهکارهای آن، آشنایی زداییست. با توجه به آنچه گفته شد، مسئله این است که نظریه آشنازدایی شکلوفسکی تا چه حد قابلیت شرح و بسط در آثار نقاشان سقاخانه است و تأثیر هنرمندان این جنبش بر نقاشی ایران چگونه تداوم یافت؟ هدف: هدف این پژوهش بررسی تفکر و آراء شکلوفسکی و تطبیق آن با رویکرد هنرمندان سقاخانه است. روش پژوهش: جهت دستیابی به نتیجه مطلوب از روش تاریخی-همبستگی استفاده شده است. جمع آوری اطلاعات این پژوهش از طریق خوانش تصویر و مشاهده آثار موجود در کتابخانه ها و پایگاه های اطلاعاتی بوده است. یافته ها: در این پژوهش مشخص شد آثار جنبش هنری سقاخانه را می توان درچارچوب نظریه آشنازدایی شکلوفسکی دانست. مکتب سقاخانه گرچه با پایان کار هنرمندان گروه متوقف شد، لیکن تجربه آنان تأثیر ماندگاری بر نقاشی معاصر ایران گذاشت و در دهه های بعدی این تفکر به شیوه های مختلف دنبال شد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۴