کتابداری و اطلاع رسانی

هدف : پژوهش حاضر، با هدف بررسی و شناسایی آداب نشانه گذاری در بین نسخه های خطی تاریخ دار انجام شده است. روش/ رویکرد پژوهشی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی است و به روش پیمایشی _ تحلیلی انجام شده است. با بررسی نسخه های خطی موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی و مشورت با کارشناسان خبره این بخش، تعداد شش نسخه نفیس تاریخ دار مرتبط با دوره و موضوع مورد پژوهش از کتابخانه آستان قدس رضوی و شش نسخه تاریخ دار از سایر کتابخانه های معتبر، به روش هدفمند انتخاب و با مشاهده این نسخه ها، نشانه گذاری های مشترکی استخراج گردید. یافته ها: با بررسی روشمند و طبقه بندی نشانه های به کار رفته در نسخه های خطی منتخب تا عصر تیموری، مشخص شد که نشانه «نقطه بزرگ» و نشانه «حرف ه » هرکدام با 41% «سه نقطه مثلثی و نقطه لوزی» با 34 % استفاده، بیشترین کاربرد را در نشانه های تصویری دارد. در بین نشانه ها با حروف متن بیشترین کاربرد را «کشیدگی حروف» با فراوانی 50%، «فاصله گذاری» و «شنگرف نویسی» با فراوانی 40% بیشترین کاربرد را در نسخه های خطی مورد پژوهش دارد. در 76% نسخه های منتخب از هر دو نوع نشانه ها استفاده شده است. نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان می دهد نشانه گذاری در نسخه های خطی به دو صورت «نشانه های تصویری» و «نشانه ها با حروف متن نسخه» انجام می شده است. کاربرد تمام این نشانه ها، تمایز و جداکنندگی است. در بیشتر نسخه های خطی از هر دو نوع نشانه استفاده شده است.

هدف: هدف این پژوهش، تعیین نقش شبکه اجتماعی موبایلی تلگرام در توسعه خدمات کتابخانه های مرکزی دانشگاهی وزارت علوم بین مدیران و کتابداران است. روش پژوهش: پژوهش توصیفی _ تحلیلی بوده و به روش پیمایشی انجام شده است. در بخش نخست، دو سیاهه وارسی از فعالیت های کتابخانه های مرکزی دانشگاه های وزارت علوم (صنعتی شریف، اصفهان، فردوسی مشهد و شهید چمران اهواز) که بر روی تلگرام خدمات ارائه می دادند و خدمات کتابخانه های دانشگاهی تهیه شد. در بخش دوم، پرسش نامه محقق ساخته در بین 102 نفر از مدیران و کتابداران کتابخانه های مرکزی دانشگاهی وزارت علوم(صنعتی شریف، اصفهان، فردوسی مشهد و شهید چمران اهواز) که در سال 2015-2016 تلگرام راه اندازی کردند، توزیع گردید. تحلیل داده ها در دو بخش انجام شده است: توصیف داده ها و تحلیل استنباطی. یافته ها: سیاهه وارسی نشان داد خدمات اطلاع رسانی در سه کتابخانه مرکزی (صنعتی شریف، فردوسی مشهد و شهید چمران اهواز) و خدمات امانت دهی در کتابخانه مرکزی اصفهان ارائه می شود. پرسش نامه نشان داد، میانگین نگرش مدیران و کتابداران جهت توسعه خدمات کتابخانه ای از جمله امانت دهی با میانگین 50/3، اطلاع رسانی با میانگین 39/3، مرجع با میانگین 29/3، فناوری اطلاعات با میانگین 30/3، آموزش و پژوهش با میانگین 35/3، در حدّ متوسط است. بین متغیرهای تلگرامی و خدمات کتابخانه های دانشگاهی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد بیشتر کتابخانه ها از تلگرام جهت ارائه اخبار و رویدادهای کتابخانه استفاده می کنند. با توجه به اهمیت و کارایی تلگرام در ارائه خدمات امانت دهی، اطلاع رسانی، مرجع، فناوری اطلاعات و آموزشی و پژوهشی، پیشنهاد می شود تدابیری برای استفاده مناسب در توسعه خدمات کتابخانه های دانشگاهی با کمک تلگرام لحاظ شود.

هدف: هدف پژوهش حاضر، مقایسه شاخص ها و معیارهای نظام های رتبه بندی با مفاهیم و الزام های اسناد فرادستی آموزش عالی کشور و بررسی میزان تناسب مدل های رتبه بندی جهت رتبه بندی دانشگاه های ایران است.   روش شناسی: پژوهش از نوع کاربردی و به روش تطبیقی انجام شده است. در این پژوهش با مطالعه شاخص ها و معیارهای 12 نظام رتبه بندی دانشگاه ها، محتوای متنی اسناد فرادستی آموزش عالی کشور به عنوان راهبردهای ابلاغی تحلیل و مفاهیم در قالب کدهای باز و محوری استخراج گردیده است. کدهای باز، از نظر مفهومی، با رویکرد روش گسترش مشخصه های کیفی با شاخص ها و معیارهای مدل های رتبه بندی دانشگاه ها تطابق مفهومی داده شده اند. یافته ها: با تحلیل محتوای متن هفت سند فرادستی آموزش عالی کشور، 241 گزاره الزام آور برای دانشگاه ها و 36 مفهوم اصلی استخراج گردیده است. مفاهیم استخراج شده در قالب کدهای باز  با  26 شاخص اصلی نظام های رتبه بندی دانشگاه ها تطابق داده شده است. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد تنها 69% مفاهیم استخراج شده از اسناد فرادستی، به گونه ای در این مدل ها مورد توجه قرار گرفته و 31% مفاهیم استخراج شده از اسناد، در نظام های رتبه بندی دیده نمی شود. از این رو، لازم است ارزش ها و معیارهای مطلوب مندرج در اسناد فرادستی در رتبه بندی دانشگاه های ایران لحاظ شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل واگرایی در نحوه نگارش نام سازمان ها و مراکز پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و تأثیر آن بر جامعیت نتایج بازیابی شده در پایگاه تامسون رویترز نوشته شده است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش را کلیه مدارک نمایه شده سازمان ها و مراکز پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری طی سال های 2000 تا 2016 میلادی تشکیل می دهند. در مجموع 403 صورت نگارشی برای 25 سازمان بررسی شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد برای هر سازمان یا مرکز پژوهشی به طور میانگین 16 صورت نوشتاری مختلف وجود دارد. همچنین، سرنام، غلط املایی، اختصار، جابه جایی کلمات، فاصله گذاری، تغییر نام سازمان ها و رعایت نکردن الگوی واحد در نگارش، عمده دلایل واگرایی شمرده می شوند. علاوه بر این، در تمامی سازمان ها و مراکز پژوهشی، به استثنای دو مورد، واگرایی در نگارش وابستگی سازمانی بر روی جامعیت نتایج تأثیر منفی گذاشته است. نتیجه گیری: با توجه به آشفتگی و نبود وحدت رویّه مشاهده شده در درج وابستگی سازمانی و تأثیر منفی ای که این عامل بر  بازیابی نام  سازمان ها و مراکز پژوهشی و رتبه بندی آنها در نظام های رتبه بندی بین المللی و موارد جز آن می گذارد، انجام اقدام هایی با هدف یکدست ساختن وابستگی های سازمانی ضروری به نظر می رسد. در این راستا، تعیین وابستگی سازمانی استاندارد توسط سیاست گذاران هر سازمان و الزام پژوهشگران و نویسندگان به استفاده از وابستگی سازمانی ازپیش تعریف شده، مهم ترین راهکار پیشنهادی است.

رساله لوامع یکی از متون ادبی فارسی است که افزون بر مضامین بلند عرفانی، ارزش های ادبی هنری حایز اهمیتی را داراست. این دو ویژگی سبب شده است که از دیرباز مورد توجه عرفا و ادبا قرار گیرد. در گذشته برخی رسالات جامی از قبیل اشعّه اللمعات و فوائد الّضیائیه فی شرح الکافیه جزءِ منابع درسیِ حوزه های علمیه بوده است. وجود نسخه های خطی فراوان از رسائل و اشعار جامی نیز نشان دهنده توجه ویژه عالمان و اندیشمندان به آثار او بوده است. جامی در این رساله  برای تسهیل بهره مندی از نفایس و گنجینه های عرفانی، اشعار فاخر ابن فارض را ترجمه و شرح نموده و اثر خود را «لوامع انوارالکشف والشهود علی قلوب ارباب الذوق و الوجود» نامیده است. هدف: این مقاله علاوه بر معرفی مختصر نسخه های ارزشمند خطی موجود در کتابخانه های ایران، سعی در نمایان ساختن ویژگی های سبکی جامی در نگارش این رساله دارد. روش: شیوه مقابله و مداقه در متن رساله. یافته ها: جامی یکی از نویسندگان تأثیرگذار تاریخ ادب فارسی است که توانایی دخل و تصرف در ساختار جملات را داشته و از این طریق نوشته خود را از دیگر نوشته ها متمایز ساخته است. نتیجه:  لوامع جامی یکی از متون بسیار درخشان در حوزه تفسیرعرفانی است که می تواند الگوی مناسبی برای تفسیرهای امروزی نیز باشد.

هدف: هدف این پژوهش تعیین رابطه توسعه تجربه یادگیری از طریق مشارکت کلاسی با نظم دهی هیجانی و اضطراب و افسردگی دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه رازی است. روش شناسی: پژوهش حاضر از  نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری شامل دانشجویان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه رازی در سال تحصیلی 95-96 است که در مجموع 120 نفر می باشند. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 92 نفر تعیین شد. برای گردآوری داده ها از دو پرسش نامه سنجش توسعه یادگیری از طریق مشارکت و سنجش وضعیت اضطراب و افسردگی و نظم دهی هیجانی، استفاده شده است. همچنین، تجزیه و تحلیل داده های پژوهش با استفاده از آمار توصیفی و آمار استنباطی و با کمک نرم افزار آماری  اس پی اس اس انجام شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد میانگین یادگیری از طریق مشارکت کلاسی و ابعاد آن، از دیدگاه دانشجویان مورد بررسی، بیش از متوسط و در سطح مطلوب است. بیشترین فراوانی مربوط به «طبیعت درس ها و مشارکت کلاسی» (02/4) و کمترین فراوانی مربوط به «موانع مشارکت در کلاس» (84/2) است. به طورکلی نتایج نشان داد بین مؤلفه های یادگیری از طریق مشارکت و اضطراب و افسردگی و نظم دهی هیجانی رابطه معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: یادگیری از طریق مشارکت کلاسی یکی از روش های مؤثر آموزشی است که در بین روش های مختلف آموزش و یادگیری، متخصصان آن را پیشنهاد می کنند. تلاش و مطالعه بیشتر دانشجویان مضطرب و افسرده منجر به بهبود عملکرد تحصیلی و افزایش یادگیری آنها می شود. بنابراین، تبدیل کلاس های درس به گروه های فعّال پرسش وپاسخ به دانشجویان، فرصت مشارکت فعال و توسعه یادگیری در کلاس را خواهد داد.