فرهنگ یزد

فرهنگ یزد

فرهنگ یزد سال اول بهار 1398 شماره 1

مقالات

۱.

بررسی نگرش مسئولان و اصحاب نشریات به آسیب های مطبوعات محلّی استان یزد

کلید واژه ها: آسیب شناسی مطبوعات اصحاب مطبوعات نشریات محلی یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 39 تعداد دانلود : 181
امروزه با توجه به اهمّیتی که مطبوعات به طور عام و مطبوعات محلّی به طور خاص بر عهده دارند، بررسی آسیب ها و مشکلاتی که مطبوعات با آن رو برو هستند نیز از اهمّیت خاصّی برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نگرش مسئولین و اصحاب نشریات به آسیب های مطبوعات محلّی استان یزد انجام شد. روش این تحقیق، از نوع پیمایشی بود؛ داده ها با ابزار پرسشنامه گردآوری شده است. بر حسب آمار اداره کلّ فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد، 200 نفر در زمینه مطبوعات محلّی استان یزد مشغول فعّالیت اند و با در نظر گرفتن تعداد اندک آن ها، نظرات تمام این افراد سنجیده شد. اعتبار ابزار به صورت محتوایی محرز شده و برای سنجش پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. نتایج نشان داد بین سن، جنس و بهره مندی از فناوری اطّلاعات، با نگرش مسئولین و اصحاب نشریات به آسیب های مطبوعات رابطه معناداری وجود نداشت. سردبیران به طور معنادار نگرش مثبت تری نسبت به خبرنگار و سایر سمت ها به مطبوعات داشتند و پاسخگویانی که ترتیب انتشار نشریاتشان روزنامه بود نسبت به دوهفته نامه ها، نگرش منفی تری به آسیب های مطبوعات داشتند. هرچه تحصیلات پاسخگویان بیشتر بود، نگرش به آسیب ها نیز منفی تر، همچنین با افزایش سابقه فعّالیت، نگرش به آسیب های مطبوعات نیز منفی تر؛ با افزایش پایگاه اجتماعی اقتصادی، نگرش به آسیب های مطبوعات نیز منفی تر و با افزایش رضایت شغلی، نگرش به آسیب های مطبوعات نیز مثبت تر می گردید.
۲.

نقش اوضاع سیاسی اجتماعی قرن یازدهم در سفرهای مرحوم میرصالح

کلید واژه ها: یزد میرصالح علمای یزد قرن 11 صفویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 413 تعداد دانلود : 777
این مقاله بر آن است تا با بررسی اوضاع سیاسی اجتماعی عصر میرصالح اردکانی، - از علمای قرن یازدهم - در ابعاد محلّی (اردکان و یزد)، ملّی (ایران عصر صفوی) و منطقه ای (هند، ازبک ها، عثمانی) به تحلیل سفرهای اصلی در طول زندگی وی بپردازد. آنچه بیش از همه در این مقاله محلّ توجّه است، عبارت است از: 1. مهاجرت پدر و احتمالاً اجداد میرصالح به اردکان، 2. تحصیل در اردکان و یزد، 3. سفر برای تکمیل تحصیلات به حوزه علمیه اصفهان، 4. سفر به هند، 5. بازگشت به ایران و استقرار در یزد. از آنجا که اطّلاع دقیقی از تاریخ ولادت و وفات میرصالح در دسترس نیست و تنها چند عدد مربوط به سال حوادث خاص در حیات ایشان موجود است، این تحلیل و نتایج احتمالی از پشتوانه قطعِ منطقی برخوردار نیست، امّا شواهدی که ارائه شده می تواند تا حدودی زوایای زندگی ایشان را روشن تر کند
۳.

تحلیل ثانویه داده های طرح ارزش ها و نگرش های ایرانیان (موج سوم): استان یزد

کلید واژه ها: ارزش ها نگرش ها ایرانیان یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 915 تعداد دانلود : 957
تغییرات ارزش ها و نگرش ها در همه جوامع یکی از پدیده های اجتماعی مهمّی است که همواره مدّ نظر و رصد مدیران، برنامه ریزان، محقّقان و صاحب نظران مختلف بوده است. طرح ملّی ارزش ها و نگرش های ایرانیان که تاکنون سه «موج» این طرح اجرا و نتایج آن منتشر شده است، حاوی دستاوردهای مهمی است. نوشتار حاضر به تحلیل ثانویه یافته های موج سوم طرح های مزبور در مورد استان یزد پرداخته است، برای درک دقیق تر یافته ها و تغییرات ارزش ها و نگرش ها، در مواردی که اطّلاعات موجود بود با نتایج موج اوّل و دوم کشوری و استانی نیز مقایسه شده است. یافته ها نشان می دهد در حالی که نگرش های دینی مردم یزد تغییر چندانی نکرده است، بدبینی در حوزه اقتصادی و سیاسی افزایش یافته است. به نظر مردم استان یزد، فاصله طبقات فقیر و غنی افزایش یافته است و گردش نخبگان در مقایسه با گذشته مطلوب نیست و سرانجام اینکه هویّت ملّی در بین مردم همچنان پررنگ است.
۴.

گذری بر جریان های اخیر مهاجرت در استان یزد

کلید واژه ها: مهاجرت خالص جریان های مهاجرت مبدأ و مقصد مهاجرت واردشدگان خارج شدگان یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 501 تعداد دانلود : 395
مقاله حاضر، با استفاده از داده های سرشماری سال های 95-1365 کشور به تحلیل جریان های اخیر مهاجرت در استان یزد، با تأکید بر دوره پنج ساله 95-1390 پرداخته است. یافته های مطالعه حاضر، حضور و مشارکت فعّالانه استان یزد در نظام مهاجرتی سه دهه اخیر کشور را روشن می کند. براساس یافته ها، مهاجرت به عنوان یک مؤلّفه مهم، در گذر زمان، سهم فزاینده ای در افزایش جمعیّت استان داشته است. در دوره 95-1390، تعداد تقریبی 39 هزار نفر، در نتیجه خالص مهاجرتی مثبت به حجم جمعیّت استان افزوده شده است. علاوه بر آن، در همین دوره، جمعیّتی حدود 60 هزار نفر از سایر استان ها به استان یزد وارد شده اند. مسیرهای اصلی جریان مهاجرت واردشدگان به یزد، به ترتیب از استان های فارس، کرمان، اصفهان، تهران، سیستان و بلوچستان، خوزستان و خراسان رضوی (در دامنه ای از 5/14 درصد تا 6 درصد) بوده که جمعاً این هفت استان، مبدأ حدود 75 درصد از کلّ واردشدگان به مقصد استان یزد را دربر می گیرند. در نقطه مقابل، حدود 5/23 هزار نفر از مهاجران یزدی از محدوده استان خارج شده و در سایر استان ها سکنا گزیده اند. استان تهران (با سهم 19 درصدی) و سپس به ترتیب استان های فارس و اصفهان، کرمان (بین 11 تا 12 درصد) و خراسان رضوی (8 درصد)، پنج مقصد اصلی برای بیش از 62 درصد از مهاجرین یزدی خارج شده از استان بوده اند. در کنار مقولات فوق، در دوره مذکور، حدود 20 هزار جابجایی در داخل استان اتّفاق افتاده است. همچنین حدود 1800 نفر مهاجر نیز از خارج از کشور به استان یزد وارد شده اند که مبدأ حدود 81 درصد آنها کشور افغانستان بوده         است. بررسی پیامد این حرکات جمعیّتی از جوانب اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیازمند پژوهش های علمی بیشتری است.
۵.

بازتاب عناصر بومی در شعر غلامرضا محمّدی «کویر»

کلید واژه ها: محمدی (کویر) ادبیات اقلیمی عناصر بومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 894 تعداد دانلود : 169
غلامرضا محمّدی «کویر» از شاعران خوش قریحه و توانای خطّه یزد است که در طول حوادث و جریان های مختلف و مناسبت های خاص، کلک چالاک خویش را به حرکت درآورده است و در میدان طبع، اسب بلاغت و فصاحت رانده و گوی تخیّل و عاطفه را به سر منزل مقصود رسانیده است. از تخلّص این شاعر که خود وامگیری از طبیعت خاصّ مناطق گرم و خشک و آب و هوای بیابانی است، این مطلب بر می آید که شاعر از طبیعت پیرامون خویش تأثیر بسزایی پذیرفته است. در این پژوهش به بررسی و تحلیل بازتاب عناصر بومی و چگونگی تأثیر آنها در شعر این شاعر می پردازیم. این مقاله به روش تحلیلی توصیفی با استفاده از منابع کتابخانه ای نوشته شده است.
۶.

بررسی ساختار صوری عقدنامه های باقی مانده عصر قاجار در یزد

کلید واژه ها: عقدنامه های عهد قاجار نکاح نامه قباله های ازدواج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 847 تعداد دانلود : 209
قباله های ازدواج، نکاح نامه هایی هستند که هویّت ملّی و تاریخی هر ملّت را نشان       می دهند. آثار ارزشمندی که به شناخت فرهنگ یا تاریخ ما کمک قابل توجهی می کنند؛ زیرا عقدنامه بیانگر مهمترین رکن زندگی ایرانیان یعنی خانواده و امر ازدواج را جنبه حقوقی   می بخشد. تنوع و زیاد بودن این اسناد به دلیل گستردگی امر ازدواج و محیط مذهبی دوره قاجار، که بر ازدواج به عنوان سنّت الهی و مقدّس و سفارش پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) تأکید داشتند. دین اسلام بر تمام جنبه های حقوقی این عقدنامه ها حاکم بوده است و مسلمانان اعتقاد دارند که ازدواج به عنوان نعمتی خداداد زمینه ساز تکامل انسان است. بررسی این عقدنامه ها در شناخت تاریخ دوره قاجار مؤثر است و تحلیلی درست وآشکار از جنبه های مختلف تاریخ این دوره از نظر فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی ، حقوقی و وجه رایج ایران می دهد. عقدنامه سند حقوقی است و از سنّت های مهمّ ایرانیان بوده که    هنوز در میان ایرانیان رواج دارد. برای پررنگ کردن یا طراحی با استفاده از رنگ و نقش عقدنامه ها می توان به سیر تطوّر هنر تذهیب در عهد قاجار پی برد. در این نکاح نامه ها هنر خطّاطی و نقّاشی و تذهیب و نویسندگی با باورها و اعتقادات دینی و مذهبی مردم عجین شده و با توجّه به وضع مالی خانواده طرفین ازدواج به شکل های متفاوتی تولید می شده است.
۷.

زبانِ از یاد رفته (فرهنگواره تشبیهات در گویش یزدی)

کلید واژه ها: گویش یزدی زبان های محلی فرهنگ مردم (فولکلور) تشبیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 399 تعداد دانلود : 888
واژه ها و زیبایی های ادبی (از جمله تشبیه) که در زبان مردم نواحی مختلف ایران وجود دارد، کم کم جای خود را به واژه های زبان معیار می دهد و آن زیبایی های ادبی نیز برای نسل جدید، به تدریج نامفهوم می گردد تا جایی که ابهام آن باعث می شود تا زیبایی های ادبی آن نیز فراموش شود. در این مقاله تشبیهاتی که در زبان مردم ناحیه یزد وجود دارد بیان شده و هر جا نیاز به توضیحی داشته است آن توضیحات در ادامه ذکر تشبیهات آمده است.