مدیریت دانش سازمانی (مدیریت راهبردی دانش سازمانی)

رضایت از ارتباطات شغلی کارکنان سازمان، تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می گیرد. هدف از این پژوهش، بررسی اثر ویژگی های سازمانی، زیرساخت مدیریت دانش و جهت گیری کارآفرینانه بر رضایت از ارتباطات شغلی کارکنان است. این پژوهش با رویکردی کمّی اجرا شده و داده های آن از طریق پرسشنامه ای برخط و آفلاین جمع آوری شدند. بررسی این روابط نیازمند بررسی عمیق یک سازمان با زمینه مرتبط است و به همین دلیل شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران برای این پژوهش انتخاب شد. برای تحلیل داده ها از مدل معادلات ساختاری و نرم افزار SmartPLS استفاده شد. در این راستا 9 فرضیه تدوین شدند که در انتها 6 مورد از آن ها مورد تائید قرار گرفت و 3 فرضیه دیگر رد شدند. نتایج این پژوهش نشان دادند که ویژگی های سازمانی، رابطه معناداری با ابعاد زیرساخت مدیریت دانش (فناوری، ساختار و فرهنگ)، جهت گیری کارآفرینانه و رضایت از ارتباطات شغلی دارد و فرهنگ نیز خود به عنوان یکی از زیرساخت های مدیریت دانش، رابطه معناداری با رضایت از ارتباطات شغلی دارد، اما فناوری، ساختار و جهت گیری کارآفرینانه، رابطه معناداری با رضایت از ارتباطات شغلی ندارند. این یافته ها به درک بهتر رضایت از ارتباطات شغلی کارمندان سازمان و افزایش آن از طریق بهبود و اصلاح زیرساخت مدیریت دانش در سازمان ها کمک می کند.

این پژوهش با هدف طراحی مدل مدیریت دانش بر مبنای عوامل بومی مؤثر بر مدیریت دانش با رویکرد تئوری داده بنیاد انجام شده است. نوع مطالعه از طیف مطالعات کیفی و به روش نظریه داده بنیاد انجام گرفته است. جامعه آماری شامل همه افراد آگاه در حوزه مدیریت دانش سازمان بسیج استان آذربایجان شرقی می باشد. نمونه گیری به روش هدفمند بوده و حجم نمونه با استفاده از این روش و رسیدن به حد اشباع نظری 31نفر تعیین گردیده است. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه عمیق و نیمه ساختمند است. تجزیه و تحلیل داده ها با رهیافت نظام مند نظریه داده بنیاد به کمک نرم افزار MAX-QDA انجام شده است. مطابق این رویکرد در مرحله کدگذاری باز، عبارات مستخرج از مصاحبه ها که مختص فضای سازمان بسیج و برگرفته از فرهنگ وتفکر بسیجی می باشند که در 230 کد اصلی و 70 مقوله خلاصه شده و در کدگذاری محوری 27 طبقه شناسایی گردیده است. در مرحله نمایش بصری، مدل مورد نظر مطابق الگوی پاردایمی با دسته بندی کدهای کلیدی در شش دسته طراحی شده است. اعتبارسنجی پژوهش با استفاده از چهار معیار اعتبارپذیری، انتقال پذیری، قابلیت اطمینان و تأییدپذیری، انجام شده است. بر اساس نتایج پژوهش، مفاهیم طرح شده در شرایط علّی باعث ایجاد و توسعه پدیده یا مقوله محوری یعنی مشارکت عموم اعضای بسیج در فرآیندهای مدیریت دانش می شود. از طرفی شرایط زمینه ای و مداخله گر مکشوف با تأثیرگذاری بر کنش ها و تعاملات، منجر به اجرای صحیح راهبردهای فرآیند مدیریت دانش در سازمان بسیج و در نتیجه ظهور پیامدها و تحقق ارزش آفرینی یعنی معرفت الهی و رشد معنوی، تبدیل شدن به سازمان پیشرو و دانش آفرین، افزایش بهره وری، ارتقاء روحیه جهاد علمی، ارتقاء روحیه مردم یاری، افزایش اعتماد عمومی به بسیج و نیز غرور ملّی و یأس دشمنان می گردد.

بحران کووید-19 بسیاری از بخش های جوامع بشری و از جمله سازمان ها را به دلیل اینکه محل تجمع و مراوده افرادی زیادی هستند، تحت تأثیر قرار داده است. به دلیل نوپدید بودن این بحران، دسترسی به دانش صحیح و اطلاعات درست، می تواند منجر به مواجهه اصولی و ایمن با این شرایط شود. از سویی، مبادله و به اشتراک گذاری اطلاعات در چنین شرایطی می تواند به کیفیت ارتباطات و تعاملات افراد در سازمان، بستگی داشته باشد. بر همین اساس، هدف این پژوهش بررسی نقش میانجی تسهیم دانش در رابطه بین سرمایه اجتماعی و تاب آوری سازمانیِ مرتبط با بحران کروناویروس بوده است. روش تحقیق از حیث هدف، کاربردی و از حیث شیوه جمع آوری داده ها، توصیفی - همبستگی می باشد. جامعه آماریِ تحقیق، شامل کلیه کارکنان شهرداری زاهدان بوده است. حجم نمونه معادل196 نفر تعیین شد. ابزار جمع آوری داده های این تحقیق، پرسشنامه سرمایه اجتماعی ناهاپیت و گوشال و پرسشنامه تسهیم دانش سازمانی چانگ و همکاران و پرسشنامه تاب آوری سازمانی مک مانوس بود. آلفای کرونباخ برای همه متغیرها در دامنه قابل قبول قرار داشتند. روایی و پایایی پرسشنامه ها نیز از طریق تحلیل عاملی تأییدی احراز شد. شاخص GOF، .6350 به دست آمد که بیان گر مطلوبیت خوب مدل ساختاری است. فرضیه های تحقیق با استفاده از نرم افزار PLS آزمون شد. نتایج پژوهش نشان داد سرمایه اجتماعی بر تسهیم دانش مرتبط با بحران کووید-19 تأثیر مثبت داشته و از طریق تسهیم دانش، بر تاب آوری کارکنان اثر مثبت دارد. لذا لزوم توجه به تاب آوری کارکنان در شرایط بحران با رویکرد تسهیم دانش از طریق ارتقای سرمایه اجتماعی مشخص می شود.

در عصر دانایی محوری کسب مزیت رقابتی پایدار برای سازمان ها نیازمند فراهم ساختن پیش نیازهایی است که اعضای سازمان بتوانند دانش خود را به گونه ای اثربخش به اشتراک بگذارند. در این راستا پژوهش حاضر با هدف به ترکیب کمّی و یکپارچه سازی مطالعات کمّی انجام شده در خصوص عوامل تسهیل گر تسهیم دانش در سازمان های ایرانی انجام شده است. این پژوهش کاربردی، از نوع کمّی است و ماهیتی توصیفی دارد. منابع اطلاعاتی آن را پژوهش های کمّی منتشرشده در نشریات علمی پژوهشی کشور در ده سال اخیر تشکیل می دهند که عوامل مؤثر بر تسهیم دانش را بررسی کرده اند. نمونه گیری بر اساس معیارهای مورد نیاز برای ورود به فرایند فراتحلیل انجام شد و بر این اساس 21 مورد انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز با روش فراتحلیل و با کمک نرم افزار جامع فراتحلیل انجام شده است. یافته های پژوهش نشان داد همه 25 پیش نیاز مورد مطالعه برای تسهیل تسهیم دانش از اندازه اثر معنادار برخوردار بودند و در سه طبقه دارای اندازه اثر زیاد، متوسط و کم دسته بندی شدند. در این میان، عوامل سرمایه اجتماعی، رهبری تحول آفرین، بدبینی سازمانی و سرمایه روان شناختی به ترتیب از بیشترین اندازه اثر برخوردار بودند. بر این اساس فراهم ساختن پیش نیازهای انجام مؤثر تسهیم دانش در سازمان نیازمند دیدگاهی همه جانبه است که در آن به عوامل سخت و نرم به طور هم زمان توجه شود. در تلاش برای بهسازی وضعیت این پیشایندها نیز اولویت بندی بر اساس میزان نقش و تأثیر آن ها دستاورد بیشتری را حاصل خواهد کرد.

در سال های اخیر تغییرات محیطی موجب ظهور قابلیت های مدیریت دانش متکی بر فناوری اطلاعات شده است. هدف این پژوهش بررسی تأثیر متغیرهای نوآوری فناورانه و تعهد منابع بر قابلیت مدیریت دانش به منظور افزایش مزیت در شرکت های دانش بنیان استان یزد است. این پژوهش از نظر هدف ، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی است. جامعه آماری پژوهش را اعضای شرکت های دانش بنیان استان یزد تشکیل می دهند. برای جمع آوری داده های پژوهش از پرسش نامه  استاندارد، استفاده شده است که شامل 26 سؤال می باشد. با توجه به اینکه حجم جامعه 355 نفر بوده، حجم نمونه با توجه به رابطه کوکران 185 برآورد گردید. در این پژوهش از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است. روایی پرسش نامه  پژوهش به وسیله روایی محتوا و متوسط واریانس استخراج شده (AVE) و پایایی آن به وسیله روش آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی مورد بررسی قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از روش حداقل مربعات جزئی (PLS) استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که متغیرهای تعهد منابع، منافع درک شده و پیچیدگی بر قابلیت مدیریت دانش تأثیر معنی داری دارند و باعث افزایش مزیت می شوند. به علاوه، یافته ها نشان داد که سازگاری بر قابلیت مدیریت دانش تأثیر معنی داری ندارد.

 با توجه به آنکه دانش به عنوان قدرت درونی هر سازمان و توانمند سازهای مدیریت دانش به مثابه پل ارتباطی این قدرت میان کارکنان از جایگاه ویژه ای برخوردار است و سبک های تصمیم گیری شهودی و عقلایی مدیران سازمان برای تفسیر و پاسخ به موقعیت های متفاوت می تواند تأثیر بسیاری بر بهبود عملکرد سازمانی داشته باشد و پژوهشی نیز تاکنون به این مسأله نپرداخته است، لذا در این مقاله تأثیر توانمندسازهای مدیریت دانش بر عملکرد سازمانی با در نظر گرفتن نقش میانجی فرایند ایجاد دانش و نقش تعدیلگر سبک های تصمیم گیری بررسی می شود. روش تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی و جامعه آماری کلیه کارکنان سازمان امور مالیاتی کشور شامل 315 نفر می باشد که حجم نمونه آن بر اساس فرمول کوکران، 173 نفر تعیین و نرمال بودن توزیع داده ها از طریق آزمون کولموگروف-اسمیرنف در سطح خطای 5% تأیید شده است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد می باشد که پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ و روایی صوری و محتوایی آن  با شاخص CVI و CVR بررسی شد. تجزیه وتحلیل داده های مربوط به ضرایب مسیر از روش معادلات ساختاری در نرم افزار Smart PLS  نشان داد که توانمندسازهای مدیریت دانش بر عملکرد سازمانی با در نظر گرفتن نقش میانجی فرایند ایجاد دانش تأثیر دارد و متغیر سبک های تصمیم گیری شهودی و عقلایی رابطه فرایند ایجاد دانش و عملکرد سازمانی را به شکل معناداری تعدیل می کند.