سیره پژوهی اهل بیت

سیره پژوهی اهل بیت

سیره پژوهی اهل بیت سال ششم پاایز و زمستان 1399 شماره 11

مقالات

۱.

نقش خاندانِ ابورافع در منصبِ کتابت در دوره امام علی(ع)

کلید واژه ها: امام علی (ع) خاندان ابورافع عبیدالله بن ابی رافع کاتبان کتابت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 851 تعداد دانلود : 955
کتابت از مناصب مهم زمان پیامبر اکرم(ص) بود. این منصب در زمان خلفا به ویژه امام علی(ع) برقرار بوده است. سؤال اصلی پژوهش این است که کتابت در دوره امام علی(ع) چه اهمیتی داشته و خاندان ابورافع در کتابت دوره امام علی(ص) چه جایگاهی داشته اند؟ این نوشتار با استفاده از منابع تاریخی و حدیثی، منصب کتابت و کاتبان دوره امام را بررسی کرده است. در این میان خاندان ابورافع به ویژه نقش عبیدالله بن ابی در کتابت دوره امام علی(ص) مورد بررسی قرار گرفته است. در این بررسی تلاش شده تا با بهره گیری از سخنان حضرت به تبیین وظایف و ویژگی های منصب کتابت پرداخته شود. با توجه به سخنان حضرت به نظر می رسد کتابت در آن دوره جایگاه ویژه ای داشته است. برای نشان دادن این جایگاه، مهم ترین کاتبِ امام یعنی عبید الله بن ابی رافع و خاندان او نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
۲.

تغذیه سالم در سیره امام علی(ع)

کلید واژه ها: بیماری خوراک تغذیه سالم سیره امام علی (ع) طب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 504 تعداد دانلود : 434
تغذیه سالم در سلامت افراد جامعه نقش بسزایی دارد. هدف از غذا خوردن تأمین سلامت جسم و روان نه صرفاَ سیر شدن و لذت بردن از غذا است. در سنت اسلامی به ویژه در سیره امام علی(ع) موارد بسیاری درباره نوع و شیوه تغذیه سالم برای برخورداری از سلامت جسم و روان سفارش شده است. این نوشتار با تحلیل روایات و سیره امام علی(ع) به دنبال پاسخ به این سؤال است که تغذیه سالم بر اساس سیره امام علی(ع) چیست؟ یافته های پژوهش نشان می دهد امام علی(ع) سفارش های بسیاری درباره تغذیه دارد. کم خوردن، تقسیم وعده های غذایی، با آرامش خوردن، رعایت بهداشت فردی، حرف نزدن در هنگام غذا خوردن از مهم ترین اصولی است که امام علی(ع) سفارش کرده اند. امام با توجه به مزاج انسان و ماهیت مواد، غذاهای لطیف مانند مغزی، سبزی ، عسل و گوشت مرغ را بر غذاهای سخت و خشک ترجیح داده اند و مصرف میوه ها مانند سیب، گلابی و انار را موجب جلای قلب و آرامش روان دانسته اند. بر اساس سیره امام تغذیه سالم نیازمند دانستن ماهیت غذاها و رعایت آداب و زمان بندی در مصرف آنهاست. در این صورت تغذیه سالم موجب تعادل مزاج و سلامتی جسم و روان و در نهایت بهبود سبک زندگی خواهد شد.
۳.

جایگاه «زمان و مکان» در سیره امام حسن عسکری(ع) از «منش فرازمانی» تا «سیره عصری»

نویسنده:

کلید واژه ها: امام حسن عسکری (ع) تأثیر زمان و مکان بر سیره رویکرد فرازمانی در سیره سیره عصری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 188 تعداد دانلود : 993
ساخت سامرا و انتقال پایتخت خلافت عباسی از بغداد به سامرا در حدود سال 223، موجب شد تا ترکیب جمعیتی و بافتار فکری آن از دیگر شهرهای جهان اسلام متفاوت شود. حکومت نظامیان ترک تبار، رسمی شدن جریان اهل حدیث و وجود سنت های بنی هاشمی از عوامل اصلی تشکیل دهنده بافتار فکری و فرهنگی شهر سامرا بود. بر این اساس این پرسش مطرح می شود که حضور امام حسن عسکری(ع) در این شهر، چه تأثیری بر سیره سیاسی- اجتماعی ایشان داشت؟ این پژوهش بر اساس نظریه تأثیر زمان و مکان بر سبک زندگی به بررسی سیره آن حضرت پرداخته و نشان داده است که شرایط فکری و فرهنگی سامرا موجب شده تا زندگی امام حسن(ع) در دو بعد «فرازمانی» و «عصری» نمود پیدا کند. در بعد «فرازمانی»، نشان داده شد که امام در اموری مانند سیره عبادی مانند امامان پیشین رفتار کردند اما در بعد «عصری»، رفتار ایشان در اثر عناصر زمان و مکان دچار دگرگونی شده است.
۴.

گمانه های جواز اباحه گری خطابیه و مواجهه امام صادق(ع) با آن

کلید واژه ها: امام شناسی امام صادق (ع) ابوالخطاب اباحه گری خطابیه غالیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 255 تعداد دانلود : 769
ابوالخطاب (متوفای 138) مهم ترین غالیِ باورمندِ به اباحه گری در زمان امام صادق(ع)، رهبر و پایه گذار گروه خطابیه است. این گروه مشهورترین، تأثیرگذارترین و بادوام ترین گروه های غالیانه در دوره حضور امامان: بودند. خطابیه مانند ابوالخطاب، اباحه گر و شریعت گریز بودند. این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته، درصدد پاسخ گویی به این سؤال است که چه گمانه هایی منجر به اباحه گری ابوالخطاب شد و امام صادق(ع) با خطابیه چگونه برخورد کرد؟ در بررسی منابع متقدم تاریخی، حدیثی و فرقه شناختی مشخص شد که ابوالخطاب و پیروانش با این گمانه که معرفتِ امام یا شناخت حق مکلفین را از انجام وظایف دینی بی نیاز می کند و با این تصور که واجبات و محرمات قابل تأویلند، اباحه گر شده اند. امام صادق(ع) گمانه های نادرست آنان را با جدّیت زیر سؤال برد و از هم نشینی و همراهی با آنان نهی کرده است. ایشان در مواردی خطابیه را لعن کرده، از آنان بیزاری جسته است.
۵.

اخبار جعلی سیف بن عمر در مطالعات شیعه شناسی غربی ها

کلید واژه ها: استشراق سیف بن عمر شرق‌شناسی شیعه شناسی عبدالله بن سبا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 782 تعداد دانلود : 632
منبع شناسی تاریخ اسلام و تشیع یکی از موضوعات مورد توجه مستشرقان است. با این حال برخی از مستشرقان با بی توجهی به این کار، با استناد و بزرگ نمایی گزارش های دروغ پردازانی چون سیف بن عمر، تصویری ساختگی و غیر واقعی از تشیع ارائه کرده اند. سؤال اصلی پژوهش این است که گزارش های سیف بن عمر تمیمی در شیعه شناسی غربی ها چه جایگاهی دارد؟ در این نوشتار برخی از تحقیقات مسشترقان و ارجاعات آنها به سیف بن عمر استخراج و مورد ارزیابی قرار گرفته و نشان داده شد که این تحقیقات در استفاده از گزارش های سیف و بررسی عوامل اثرگذار در جهت گیری های تاریخی او دچار تعارض هستند. مستشرقان در استفاده از اخبار سیف یکسان عمل نکرده اند. آنها گاهی دچارتردید، انکار و گاه تأیید اخبار سیف شده اند. با این حال اغلب آنها گزارش های سیف درباره پیدایش تشیع را معتبر دانسته و بر این اساس تشیع را عامل تفرقه و فتنه امت اسلامی دانسته و آن را نتیجه دگراندیشی دینی و متأثر از عوامل محیطی و فرهنگی عراق معرفی کرده اند.
۶.

رویکردهای فرا بشری در کتاب های دلائل نبوی (ص)

کلید واژه ها: ارهاصات اعلام النبوه دلائل النبوه سیره پیامبر (ص) معجزات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 347 تعداد دانلود : 563
بررسی شخصیت حضرت محمد(ص) از مهم ترین موضوعات در تاریخنگاری اسلامی بوده است که در مباحث سیره و مغازی مورد توجه مورخان و محدثان اسلامی قرار گرفته است. این موضوع از نیمه دوم قرن دوم هجری، به صورت مستقل و با عنوان «دلائل النبوه» مورد توجه نویسندگان مسلمان قرار گرفت. در نگارش کتاب های «دلائل النبوه» با هدف دفاع از شخصیت پیامبر(ص) در برابر شبهاتی که بروز کرده بود، به معرفی معجزات و نشانه های پیامبری حضرت محمد(ص) پرداخته می شود. سؤال اصلی پژوهش این است که دلائل نگاری چیست و چه مؤلفه هایی دارد؟ پژوهش حاضر ضمن بررسی جایگاه این آثار در تاریخنگاری اسلامی، با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی چگونگی پیدایش آنها و بررسی محتوای کتب دلائل می پردازد. بر این اساس از مهم ترین نشانه های پیامبری حضرت محمد9 که در آثار دلائل نگاری به آنها اشاره شده می توان به بشارات انبیای گذشته به پیامبری حضرت محمد(ص)، ارهاصات و معجزات آن حضرت اشاره کرد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۴