۱.
کلید واژه ها:
شیعیان حرص زهد آرزو آرزوهای کوتاه
این متن شرحی است بر تفسیر اوصاف شیعیان واقعی از منظر امام باقر علیه السلام در توصیه به جابر بن یزید جعفی است. از نظر آن حضرت، یکی از اوصاف شیعیان واقعی این است که باید با پرهیز از حرص، قناعت نموده، شیرینی زهد و زهدورزی را با کوتاه کردن آرزو چشید. در بحث های اخلاقی قناعت در مقابل حرص، زهد در مقابل وابستگی به دنیا و دستیابی به شیرینی زهد، با کوتاه کردن آرزو به دست می آید. اصولاً باید بین دلبستگی به دنیا و تلاش و کوشش در امور دنیایی تفاوت قائل شد. دلبستگی به دنیا و هدف قرار دادن آن در زندگی، حب دنیا است و این امر ریشه بسیاری از بدی ها و پلیدی هاست، اما تلاش و کوشش در امور دنیا، برای کسب درآمد و پیشرفت علمی نکوهیده نیست. یکی از بهترین راه کارهای دل کندن از دنیا این است که انسان بخشی از چیزهایی که دوست دارد، در راه خدا انفاق کند. همچنین، بین آرزوهای طولانی و بلندهمتی، باید تفاوت قائل شد. آرزوهایی که به کمال و قرب الهی منجر می شود، بلندهمتی است و امری پسندیده می باشد.
۲.
کلید واژه ها:
ولایت امامت انسان تربیت قرب الهی
نظام تربیت اسلامی، بر مبنای صراط مستقیم و راهنمای راه، هدایت الهی و آگاهی بخشی نسبت به مقصد و هدف نهایی و عوامل بازدارنده از هدف نهایی، طراحی شده است. در این راستا، بحث ولایت ولی خدا، به عنوان راهنمای راه و به عنوان اسوه و الگوی عملی و پیشرو راه، اهمیت بسیاری دارد. چه اینکه سعادت و کمال و لذت و عزت انسان در جوار قرب الهی است و بدون شناخت ولیّ خدا و پذیرش ولایت او نمی توان راه رسیدن به خدا را کشف کرد. در صورت عدم شناخت حقیقت ولایت و عدم علم به جایگاه آن در تربیت انسان، رکن مهمی از ارکان تربیت نادیده گرفته می شود. روش پژوهش، بررسی تحلیلی معارف عقلی و نقلی در جهت کشف حقیقت ولایت و جایگاه آن در تربیت انسان است. لزوم تمسک به ولایت معصوم برای رسیدن به هدف متعالی، بیانگر اهمیت و جایگاه ولایت است و البته در شرایط غیبت یا عدم دسترسی به معصوم، نوبت می رسد به شبیه ترین فرد به معصوم در علم و عمل. لذا ولایت خدا یعنی دنباله روی از معصوم و دنباله روی از کسی که دنباله رو معصوم است و معصوم هم که مقصدش قرب الهی است پس طی این مسیر مقصدش خداست.
۳.
کلید واژه ها:
حکومت دینی تربیت دینی ماکیاول لیبرالیسم اسلام
بحث وظیفه یا عدم وظیفه حکومت در قبال تربیت دینی از مسائل مهم فلسفه سیاسی حکومت است. هر حکومتی موضعی خاص در برابر تربیت دینی دارد. این پژوهش با هدف بررسی این مسئله، با روش توصیفی تحلیلی ابتدا با بیان دیدگاه ماکیاول، لیبرالیسم و اسلام در این زمینه، به دنبال پاسخ به این سؤال است که آیا حکومت نسبت به تربیت دینی انسان ها وظیفه ای دارد؟ در این زمینه ماکیاول تمام تلاش حکومت را در جهت حفظ قدرت می داند؛ در دیدگاه لیبرالیسم برطرف کردن نیازهای مادی مدنظر بوده است؛ اما اسلام با توجه به نیازهای مادی و معنوی افراد، وظیفه حکومت را فراتر از نیازهای طبیعی و اولیه مردم دانسته و خود را نسبت به تربیت دینی و هدایت افراد به مسیر سعادت، مسئول می داند؛ و همین نکته، تمایز حکومت دینی با حکومت غیردینی را مشخص می کند.
۴.
کلید واژه ها:
ارزش ملاک رتبه بندی رتبه بندی ارزش ها ارزش های اسلامی
اسلام به عنوان دین کامل برای همه ابعاد زندگی ما برنامه دارد و هیچ کدام از ساحت های زندگی انسان خالی از ارزش های اسلامی نیست. تحقیقات زیادی در مورد استقراء ارزش های اسلامی در ساحات مختلف زندگی صورت گرفته است؛ اما مطلبی که کمتر به چشم می خورد، رتبه بندی و بیان سلسله مراتب ارزش هاست. از سوی دیگر، برای بیان جایگاه هر ارزش، لازم است ملاک ارزیابی و رتبه بندی ارزش ها مشخص شود تا براساس آن، ارزش ها در ساحات مختلف مورد مقایسه قرار بگیرند. تحقیق پیش رو با روش توصیفی تحلیلی به بررسی آیات، روایات و ادله عقلی پرداخته، تا ملاک هایی را بیابد که تقدم وجودی یا رتبی یک ارزش را نسبت به ارزش دیگر بیان می کند و در مجموع به ملاک های ذیل دست یافته است: تقدم ارزش های حقوقی نسبت به ارزش های اخلاقی، ارزش های راهنما، رابطه منطقی بین بینش، گرایش و رفتار، تقدم وجودی افعال ارزشی نسبت به صفات ارزشی و برتری ارزش های غایی نسبت به ارزش های زمینه ساز.
۵.
کلید واژه ها:
بندگی اخلاق بندگی حقیقت عبودیت صحیفه سجادیه امام سجاد (ع)
رسیدن به هدفی که خداوند برای خلقت انسان بیان کرده و شناخت عواملی که آدمی را به آن هدف می رساند، از مسائل مهم زندگی هر انسانی است. طبق آیات و روایات، یکی از اهداف ممتاز خلقت انسان عبودیت و بندگی ِ خداوند است. بنابراین برای کسب رضایت الهی و رسیدن به حقیقت عبودیت می بایست شاخصه های عبودیت شناخته شود. با مراجعه به صحیفه سجادیه و استخراج مشتقات واژه عبد و تحلیل فقراتی از دعاهای امام سجاد علیه السلام فهمیده می شود که بندگان حقیقی خداوند دارای شاخصه ها و ویژگی های برجسته ای هستند. طبق فرازهایی از صحیفه سجادیه، بنده واقعی خداوند با شیطان و هوای نفسش مخالفت می ورزد و در مقابل معبودش احساس نیاز می کند، ولی در مقابل غیر خداوند حس بی نیازی دارد. عبد حقیقی هرگز در مقابل معبودش تکبر نمی ورزد و عمرش را در انجام اوامر و ترک نواهی مولایش صرف می کند و در صورت انجام گناه بلافاصله توبه و استغفار کرده و بر انجام معصیت اصرار نمی ورزد و همیشه به بخشش معبودش امیدوار است و در امتحانات الهی نیکوترین عمل را انجام می دهد.
۶.
کلید واژه ها:
حضرت زهرا علیها السلام صبر مصیبت صابره اخلاق
براساس آموزه های اسلامی، صبر یکی از چهار ستون ایمان است و از مهم ترین فضایل اخلاقی به شمار می رود که تکامل معنوی انسان در قوس صعود، به آن وابسته است. بدون تردید سیره عملی معصومان علیهما السلام ازجمله حضرت زهرا علیها السلام بهترین راهنما و الگوی رهروان در مسیر قرب الهی است. محور پژوهش در مقاله حاضر، تحلیل صبر بر مصیبت در سیره حضرت زهرا علیها السلام می باشد که با استفاده از روش کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی تحلیلی تدوین شده است. برخی روایات، صبر را به صبر از معصیت، صبر بر طاعت و صبر بر مصیبت تقسیم نموده اند. دو قسم اول به روشنی در سیره حضرت زهرا علیها السلام ملاحظه می شود، اما ازآن جهت که ممکن است با توجه به برخی گزارش های نقلی و تاریخی در صبر ایشان هنگام مصیبت تردید شود، مقاله حاضر می کوشد با تحلیل مفهومی صبر، تصویری درست و روشن از صبر آن حضرت بر مصیبت را ارائه دهد و حضرت زهرا علیها السلام را الگوی صبر برای جهانیان معرفی کند.
۷.
کلید واژه ها:
هدایت پذیری دینی موانع فردی و اجتماعی هدف گذاری برنامه درسی تربیت دینی
پذیرش و عدم پذیرش هدایت از سوی انسان، مسئله ای است که انبیاء به عنوان مربیانی الهی در مسیر تربیت دینی با آن مواجه بوده اند. با توجه به آیات قران کریم می توان به این موضوع پی برد که عده ای در مراحل اولیه هدایت پذیری ایمان می آوردند؛ اما در سوی دیگر کسانی بودند که در مقابل هدایت گری های انبیاء مقاومت می کردند. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی اقدام به بررسی موانع فردی و اجتماعی هدایت پذیری دینی در قرآن کرده است. نتایج پژوهش نشان داد که موانع فردی ازجمله «قساوت قلب، غفلت، تکبر، طغیان، پیروی از ظن و گمان، دنیاگرایی، تأسی از هوای نفس» و موانع اجتماعی از قبیل «جامعه مشرک، همنشینی با دوستان ناباب و حاکمیت سیره غلط آباء و اجدادی» مهم ترین دلایل هدایت ناپذیری انسان در قرآن معرفی شده اند، که باید به عنوان چالشی جدی در هدف گذاری برنامه درسی تربیت دینی مورد توجه قرار گیرند. البته مواردی مانند «پرورش روح تقوا، دستیابی به ایمان، پرورش حق جویی و حقیقت پذیری و شناساندن فلسفه هجرت فی سبیل الله» می توانند به عنوان اهدافی اختصاصی برای مواجهه منطقی با موانع هدایت پذیری دینی توسط برنامه ریزان در نظر گرفته شوند.
۸.
کلید واژه ها:
تحلیل محتوا کتاب فارسی ارزش ارزش اجتماعی سند تحول بنیادین
پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کیفی کتاب های فارسی دوره ابتدایی از منظر ارزش های اجتماعی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش می باشد. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی، و به صورت توصیفی تحلیلی است و از میان روش های کیفی، این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی صورت می پذیرد. پس از بررسی و تهیه سیاهه ارزش های اجتماعی از سند تحول با پایی 11/94 درصد، اهداف، متن، تصاویر، پرسش و تمارین کتاب های فارسی اول و ششم ابتدایی که به صورت هدفمند از میان کتاب های فارسی به عنوان نمونه انتخاب شده اند. جهت شناسایی و توصیف ارزش های اجتماعی و مفاهیم مرتبط با آنها کتاب های فوق الذکر مورد تحلیل محتوا قرار گرفت؛ تا علاوه بر توصیف برخی از مزایا و کاستی ها در رابطه با ارزش های اجتماعی سند تحول، پیشنهاداتی جهت بهبود این کتاب ها ارائه کنیم. با بررسی کتاب های فارسی، این نتیجه به دست آمد که در این متون درسی به ارزش ایثار و وطن دوستی، توجه شایسته ای شده است و ارزش هایی مانند امانت داری، انصاف در روابط با دیگران، تولی و تبری، خدمت به محرومین، عدالت و کارآمدی اجتماعی به هیچ وجه مورد توجه قرار نگرفته اند و برخلاف انتظار پرداختن به ارزش ها در پایه اول بیش از پایه ششم بوده است.
۹.
کلید واژه ها:
تربیت اقتصادی توزیع مصرف اهداف تربیت اقتصادی اصول تربیت اقتصادی روش های تربیت اقتصادی
پژوهش حاضر به منظور تبیین اهداف، اصول و راهبردهای تأثیرگذار بر تربیت اقتصای در حوزه مصرف با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع دینی تدوین شده است. ازآنجاکه در فرایند فعالیت های اقتصادی، حوزه مصرف نقش مهمی در شکل دهی سبک زندگی و رشد و تحصیل کمالات نفسانی انسان ایفا می کند؛ در این پژوهش موضوع مصرف مورد توجه قرار گرفته است. ازاین رو، در جهت تربیت این بعد به منظور جهت دهی مصرف متربیان در راستای هدف آفرینش، به بایستگی اصلاح باورها، توجه به ارزش های شرعی و تقویت روحیه مسئولیت پذیری همگانی، اشاره شده است. در ادامه با هدف دستیابی به میانه روی در مصرف، بایستگی آشنایی با عوامل اسراف، انواع اسراف و پیامدهای آن مورد توجه قرار گرفته است و در پایان بایستگی آشنایی با راه کارهای مؤثر در حوزه هزینه و مهارت آموزی در کیفیت خرید و موانع سامان بخشی معیشت به عنوان اصول و بایدهای رسیدن به هدف مدیریت اقتصای کارآمد در خانواده مطرح گردیده است.
