روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی

روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی سال شانزدهم تابستان 1399 شماره 64 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

نقش واسطه ای هویت اخلاقی در رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده و شادکامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الگوهای ارتباطی خانواده شادکامی نمادسازی هویت اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 420 تعداد دانلود : 684
هدف این پژوهش، تعیین نقش واسطهای هویت اخلاقی (با دو بعد درونیسازی و نمادسازی) در رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده (با دو الگوی گفتوشنود و همنوایی) و شادکامی بود. شرکتکنندگان 308 نفر از دانشجویان کارشناسی دانشگاه شیراز (125 زن و 183 مرد) بودند که با روش خوشهای تصادفی چندمرحلهای انتخاب شدند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامه بازنگریشده الگوهای ارتباطی خانواده (کوئرنر و فیتزپاتریک، 2002ب)، مقیاس هویت اخلاقی (آکینو و رید، 2002) و پرسشنامه شادکامی آکسفورد (آرگیل، 2001) استفاده شد. یافتهها نشان داد که جهتگیری همنوایی بهصورت منفی معنادار و جهتگیری گفتوشنود بهطور مثبت معنادار شادکامی را پیشبینی میکنند و بعد نمادسازی هویت اخلاقی بهصورت مثبت معنادار پیشبین شادکامی است. همچنین از بین دو بعد هویت اخلاقی، فقط بعد نمادسازی اخلاقی با برقراری رابطه مثبت بین دو متغیر الگوهای ارتباطی خانواده و شادکامی، نقش واسطهای داشت. جهتگیری گفتوشنود نیز بهصورت غیرمستقیم با واسطهگری نمادسازی هویت اخلاقی، پیشبینیکننده مثبت معنادار شادکامی بود. بر اساس یافتههای این پژوهش میتوان نتیجه گرفتکه افزایش جهتگیری گفتوشنود خانواده منجر به نمادسازی هویت اخلاقی و شادکامی بیشتر فرزندان میشود.
۲.

طراحی برنامه تعمیم مهارت های اجتماعی در نوجوانان دارای درخودماندگی با کنش وری بالا: کاربرد مدل شناختی پردازش اطلاعات اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نوجوانان دارای درخودماندگی با کنش وری بالا مهارت های اجتماعی پردازش اطلاعات اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 253 تعداد دانلود : 323
هدف این پژوهش، تدوین و تعیین اثربخشی برنامه ای مبتنی بر مدل پردازش اطلاعات بر مهارت های اجتماعی افراد دارای درخودماندگی با کنش وری بالا بود. این پژوهش از نوع شبه تجربی با طرح پیش آزمون پس آزمون و پیگیری با گروه گواه و جامعه آن شامل همه نوجوانان دارای درخودماندگی با کنش وری بالا در شهر سیرجان بود که از بین افراد مراجعه کننده به مرکز اتیسم مهرک، ابتدا 12 نفر به صورت هدفمند انتخاب و سپس به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش (6n=) و گواه (6n=) تقسیم شدند. در مرحله پیش آزمون، مقیاس درجه بندی مهارت های اجتماعی گرشام و الیوت نسخه والد و معلم (1990) و نیز مصاحبه نیمه ساختاریافته با والدین و نوجوان روی گروه نمونه اجرا شد. برنامه آموزشی طی 12 جلسه دوساعته به صورت هفته ای دو بار روی گروه آزمایش اجرا شد و گروه گواه آموزشی دریافت نکرد. 60 روز پس از پایان جلسه ها، گروه ها به لحاظ وضعیت مهارت های اجتماعی بار دیگر ارزیابی شدند تا ماندگاری نتایج، مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان داد، آموزش مهارت های اجتماعی برمبنای این مدل به بهبود، تعمیم (مصاحبه با والدین و نوجوان) و ماندگاری مهارت های اجتماعی منجر شده است. بنابراین آموزش مهارت های اجتماعی متکی بر اصول مدل پردازش اطلاعات اجتماعی باعث بهبود، تعمیم و ماندگاری مهارت های اجتماعی در نوجوانان درخودمانده می شود.
۳.

فراتحلیل اثربخشی مداخلات روان شناختی بر خودپنداشت دانش آموزان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خودپنداشت دانش آموزان فراتحلیل مداخلات روان شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 176 تعداد دانلود : 325
این پژوهش با هدف بررسی میزان اثربخشی مداخلات روان شناختی بر خودپنداشت دانش آموزان بر اساس پژوهش های انجام شده در ایران بین سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ صورت گرفت. روش این پژوهش، فراتحلیل و جامعه آماری آن، شامل تمام بررسی های انجام شده در کشور بین سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ بود که در پایگاه های اطلاعاتی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، مجلات تخصصی نور، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، بانک اطلاعات نشریات کشور، و مرکز اسناد و مدارک علمی ایران دردسترس بودند. به منظور جمع آوری اطلاعات لازم از فهرست استفاده شد. پس از جمع آوری اطلاعات و بررسی ملاک های ورود و خروج، 20 اندازه اثر از 18 پژوهش که دارای شرایط لازم بودند، به دست آمد. از نمودار قیفی، روش رگرسیون خطی ایگر و Nایمن از خطای روزنتال و آزمون Q برای بررسی مفروضات فراتحلیل استفاده شد. اندازه اثر ترکیبی حاصل از بررسی تحت مدل اثرات تصادفی برابر با 526/1 به دست آمد که نشان دهنده اثربخشی مثبت مداخلات بود؛ بنابراین از یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که مداخلات روان شناختی بر خودپنداشت دانش آموزان اثربخشی مطلوبی دارد.
۴.

رابطه تعارض والد نوجوان و سازگاری تحصیلی در نوجوانان: نقش واسطه ای راهبردهای حل تعارض(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تعارض والد نوجوان سازگاری تحصیلی راهبردهای حل تعارض

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 178 تعداد دانلود : 639
این پژوهش با هدف تعیین نقش واسطه ای راهبردهای حل تعارض بین فردی در رابطه تعارض والد نوجوان و سازگاری تحصیلی دانش آموزان پسر انجام شد. در یک طرح همبستگی، 248 دانش آموز پسر به فرم نوجوان پرسشنامه سنجش تعارض والد نوجوانان (اسدی یونسی، مظاهری، شهیدی، طهماسیان و فیاض بخش، 1390)، سیاهه سبک حل تعارض (کاردک، 1994) و سیاهه سازگاری دانش آموزان (سینها و سینگ، 1993) پاسخ دادند. به منظور آزمون روابط ساختاری در مدل پیشنهادی از روش آماری مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد که مدل واسطه ای نسبی راهبردهای انطباقی و غیرانطباقی حل تعارض بین فردی در رابطه بین تعارض والد نوجوان و سازگاری تحصیلی در دانش آموزان پسر با داده ها برازش مطلوبی دارد. افزون بر آن، نتایج نشان داد که در مدل مفروض، تمامی وزن های رگرسیونی از لحاظ آماری معنادار بودند و متغیرهای پیش بینِ تعارض والد نوجوان و راهبردهای حل تعارض، 65 درصد از واریانس نمرات متغیر سازگاری تحصیلی را تبیین کردند. نتایج با تأکید بر نقش کیفیت تعامل های درون فردی در بافت خانواده نشان داد که بخشی از پراکندگی بین قلمروهای مفهومی تعارض والد نوجوان و سازگاری تحصیلی از طریق تغییر نمرات راهبردهای حل تعارض های بین فردی قابل تبیین است.
۵.

اثربخشی آموزش خود دلگرمسازی بر لغزش شناختی و ترس از ارزیابی منفی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ترس از ارزیابی منفی خود دلگرم سازی لغزش شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 340 تعداد دانلود : 757
این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی آموزش خود دلگرم سازی بر لغزش شناختی و ترس از ارزیابی منفی دانش آموزان دختر انجام شد. روش پژوهش شبه تجربی با طرح پیش آزمون پس آزمون و گروه گواه و نمونه آن شامل 30 نفر (15 نفر برای هر یک از گروه های آزمایشی و گواه) بود که با استفاده از روش نمونه برداری خوشه ای مرحله ای از بین دانش آموزانی که در پیش آزمون نمره بالاتر از نمره میانگین را به دست آوردند، انتخاب شد. سپس گروه آزمایش به مدت 8 جلسه تحت آموزش خود دلگرم سازی قرار گرفت و گروه گواه نیز هیچ آموزشی دریافت نکرد. ابزارهای این پژوهش شامل مقیاس لغزش شناختی (میرز و رولین، 1985) و پرسشنامه ترس از ارزیابی منفی (واتسون و فرند، 1969) بود. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد آموزش خود دلگرم سازی باعث کاهش لغزش شناختی و ترس از ارزیابی منفی دانش آموزان می شود. با توجه به اثربخشی این آموزش بر کاهش لغزش شناختی و ترس از ارزیابی منفی، ارائه این آموزش برای دانش آموزان سودمند است.
۶.

مهار روان شناختی والدین: پیش بینی مسئولیت پذیری شخصی و سرزندگی تحصیلی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسئولیت پذیری شخصی سرزندگی تحصیلی مهار روان شناختی والدین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 136 تعداد دانلود : 711
هدف این پژوهش تبیین مسئولیت پذیری شخصی و سرزندگی تحصیلی بر اساس مهار روان شناختی والدین بود. 313 دانش آموز دبیرستان دوره اول (پایه نهم) و دوم (پایه یازدهم) شهرستان فیروزآباد در سال تحصیلی 97-1396 با روش نمونه برداری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و به مقیاس های مهار روان شناختی پیشرفت محور و وابسته محور (سوننس و دیگران، 2010)، مسئولیت پذیری شخصی (مرگلر و شیلد، 2016) و سرزندگی تحصیلی (حسین چاری و دهقانی زاده، 1391) پاسخ دادند. نتایج تحلیل رگرسیون هم زمان نشان داد که بعد مهار شناختی و پاسخگویی مسئولیت پذیری توسط توجه مشروط والدین به طور مثبت، توسط مهار پیشرفت محور والدین به طور منفی و بعد مهار رفتاری هیجانی مسئولیت پذیری نیز به طور منفی توسط اتکا به والدین پیش بینی می شود. افزون بر آن، این نتایج نشان داد که مهار پیشرفت محور والدین به صورت منفی پیش بینی کننده سرزندگی تحصیلی است. در مورد نقش تعدیل گری جنس، یافته ها نشان داد که در دختران اتکا به والدین پیش بین منفی هر دو مؤلفه مسئولیت پذیری شخصی است، اما در پسران توجه مشروط والدین پیش بین مثبت مهار شناختی و پاسخگویی است. سرزندگی نیز در دختران توسط مهار پیشرفت محور به صورت منفی و در پسران توسط توجه مشروط والدین به صورت مثبت و توسط اتکا به والدین به صورت منفی پیش بینی می شود. این یافته ها حاکی از آن است که توجه مشروط والدین به دلیل تأکید بر رفتار و پیامدهای آن، افزایش مسئولیت پذیری شخصی دانش آموزان را در پی دارد، اما تأکید بر عملکرد بالاتر از استاندارد در مهار پیشرفت محور، به دلیل آنکه بر توانایی فراتر از تحول شناختی دانش آموز تأکید دارد با کاهش مسئولیت پذیری شخصی همراه است. همچنین، وابستگی به والدین در رفتارها و حل مشکلات، مهار درونی رفتاری هیجانی را تضعیف می کند. افزون بر آن، والدین پیشرفت محور با ایجاد تنیدگی و اضطراب و احساس های منفی، مانند گناه و شرم که در پی عملکرد بالاتر از استاندارد به وجود می آید، موجب کاهش سرزندگی می شوند.
۷.

سرمایه های تحولی درونی و بیرونی و بهزیستی تحصیلی: نقش واسطه ای پایستگی تحصیلی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بهزیستی تحصیلی پایستگی تحصیلی سرمایه های تحولی بیرونی سرمایه های تحولی درونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 980 تعداد دانلود : 16
هدف این پژوهش تعیین رابطه بین سرمایه های تحولی و بهزیستی تحصیلی با نقش واسطه ای پایستگی تحصیلی بود. جامعه آماری آن شامل همه دانش آموزان سال آخر دوره متوسطه شهرستان اهواز بود که در سال تحصیلی 98 -1397 داوطلب ورود به دانشگاه بودند. تعداد 353 نفر با روش نمونه برداری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و به پروفایل سرمایه های تحولی (موسسه پژوهشی مینه سوتا، 2005)، مقیاس پایستگی تحصیلی (مارتین و مارش، 2008) و مقیاس بهزیستی تحصیلی (تومینن سوینی، سالمیلا آرو و نیمیویرتا، 2012)، پاسخ دادند. داده ها با روش مدل یابی معادلات ساختاری تحلیل شد. نتایج نشان داد بین سرمایه های تحولی درونی و بیرونی با پایستگی تحصیلی، رابطه مستقیم معنادار وجود دارد. همچنین پایستگی تحصیلی، رابطه سرمایه های تحولی درونی و بیرونی با بهزیستی تحصیلی را به صورت نسبی واسطه گری می کند. درنتیجه می توان با افزایش سرمایه های تحولی، میزان پایستگی و به واسطه آن، بهزیستی تحصیلی دانش آموزان را بهبود بخشید.
۸.

اثربخشی برنامه یادگیری اجتماعی هیجانی بر انگیزش و خودکارآمدی تحصیلی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انگیزش تحصیلی خودکارآمدی تحصیلی یادگیری اجتماعی هیجانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 997 تعداد دانلود : 58
این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی برنامه یادگیری اجتماعی  هیجانی بر بهبود انگیزش تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان انجام شد. طرح این پژوهش شبه تجربی از نوع پیش آزمون پس آزمون همراه با گروه گواه و جامعه آماری آن شامل همه دانش آموزان پسر دوره دبیرستان در شهر زنجان بود. ابتدا یک مدرسه با روش نمونه برداری دردسترس انتخاب شد، سپس آزمودنی ها با روش نمونه برداری تصادفی، انتخاب (تعداد 44 نفر) و به صورت تصادفی در گروه های آزمایش و گواه قرار گرفتند (تعداد 22 نفر). بسته آموزشی مهارت های اجتماعی هیجانی به مدت دوازده جلسه و هر جلسه به مدت یک ساعت به گروه آزمایشی آموزش داده شد، اما گروه گواه آموزشی دریافت نکرد. ابزارهای مورد استفاده در پژوهش، پرسشنامه خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان (گرین، میلر، کروسن، دوک و آکی، 2004) و پرسشنامه انگیزش تحصیلی هارتر (1981) بود. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش مبتنی بر یادگیری اجتماعی هیجانی بر انگیزش تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی تأثیر مثبت معناداری دارد. همچنین یادگیری اجتماعی هیجانی از عوامل مؤثر بر انگیزش یادگیری و خودکارآمدی تحصیلی است. بر همین مبنا، به کارشناسان آموزش وپرورش پیشنهاد می شود که برای داشتن دانش آموزانی با انگیزش و خودکارآمدی تحصیلی بالا، به نقش یادگیری اجتماعی هیجانی توجه ویژه داشته باشند<span lang="AR-SA"> <span dir="RTL">  

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۷۴