جغرافیا و روابط انسانی

جغرافیا و روابط انسانی

جغرافیا و روابط انسانی دوره 2 بهار 1399 شماره 8

مقالات

۱.

ارزیابی روشهای مختلف درونیابی در پهنه بندی عناصر اقلیمی استان ایلام

نویسنده:

کلید واژه ها: پهنه بندی عناصر اقلیمی ایلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 876 تعداد دانلود : 156
اقلیم یکی از مؤثرترین عوامل ساختاری سیاره زمین است، که بدون شک طبیعت، انسان، محیط و کلیه مظاهر حیات در سطوح گسترده ای متأثر از شرایط اقلیمی می باشد. هدف این مطالعه پهنه بندی عناصر اقلیمی با استفاده از روش درونیابی کریجینگ برای استان ایلام می باشد. داده های مورد بررسی در این پژوهش شامل کلیه عناصر اقلیمی ثبت شده در ایستگاه های هواشناسی سینوپتیک شهرستان های استان ایلام طی سال های 1392- 1382 می باشد. جهت برازش داده ها از نرم افزار Arc Gis استفاده شده است. برای تحلیل داده های اقلیمی و پهنه بندی عناصر از روش درونیابی کریجینگ استفاده شد. این روش در مجموع صحیح ترین نتایج را نسبت به دیگر روش های درونیابی در رابطه با پارامترهای اقلیمی ارائه می دهد. برای این منظور پس از جمع آوری آمار و اطلاعات اقلیمی استان اقدام به تهیه بانک اطلاعاتی پژوهش گردید. در نهایت نقشه نهایی پهنه بندی عناصر اقلمی در استان ایلام مشخص شد. لغات کلیدی: پهنه بندی، عناصر اقلیمی، ایلام.
۲.

بررسی وضعیت شاخص های مسکن شهری مورد مطالعه: مناطق کلانشهر شیراز

کلید واژه ها: مسکن شهری شاخص های مسکن تکنیک VIKOR شهرشیراز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 113 تعداد دانلود : 200
تدوین یک برنامه استراتژیک جامع بخش مسکن لازمه بررسی کامل ابعاد گسترده مسکن و عوامل موثر بر آن می-باشد. در این بین پرداختن به شاخص های مسکن به عنوان کلیدی ترین و مهم ترین ابزار برنامه ریزی است؛ به بیانی می توان گفت شاخص مسکن ابزار سنجش وضع مسکن و روند تحول آن و همچنین ارزیابی میزان موفقیت در تحقیق سیاست های مسکن خواهد بود. پژوهش حاضر بررسی وضعیت شاخص های کمی مسکن می باشد تا تعیین گردد که کدام مناطق شهر شیراز نسبت به مناطق دیگر از بعد شاخص های مسکن در وضعیت مناسب تری قرار گرفته اند. روش پژوهش حاضر کاربردی و توصیفی- تحلیلی می باشد. برای محاسبه وضعیت مسکن پس از تعیین معیارها و فاکتورهای مورد بررسی با روش آنتروپی شانون وزن دهی شده اند سپس برای محاسبه شاخص ها از تکینک تصمیم گیری چند معیاره VIKOR بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد مناطق 4، 3، 2، 1 به ترتیب در شرایط پایدار می باشند؛ همچنین مناطق 5، 6، 7 در شرایط نیمه پایدار و مناطق 8 و 9 در نامساعدترین شرایط قرار گرفته اند. در این بین منطقه 4 با ضریب 011/0 در بالاترین شرایط و منطقه 9 با ضریب 15/0 در بدترین شرایط قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نگاه ویژه مسئولان و مدیران شهری را در جهت بهبود شرایط و شاخص های مسکن بخصوص در مناطق نامساعد شهر شیراز می طلبد.
۳.

پایش میزان فرونشست محدوده شهری پاکدشت با استفاده از روش تداخل سنجی راداری

کلید واژه ها: فرونشست تداخل سنجی راداری SNAP پاکدشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 986 تعداد دانلود : 94
یکی از مخاطراتی که در طی سال های اخیر در بسیار از مناطق رخ داده است، مخاطرات ناشی از فرونشست است. موقعیت جغرافیایی ایران سبب شده است تا بسیاری از مناطق آن در معرض این مخاطره باشد، که از جمله این مناطق دشت پاکدشت در دامنه های جنوبی البرز است. با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق به ارزیابی میزان فرونشست در محدوده شهری پاکدشت پرداخته شده است. در این تحقیق به منظور ارزیابی فرونشست منطقه از روش تداخل سنجی راداری و تصاویر سنتینل ۱ استفاده شده است. به منظور پردازش اطلاعات نیز از نرم افزارهای SNAP و Snaphu استفاده شده و به این صورت میزان جابجایی عمودی محدوده مطالعاتی از تاریخ ۰۸/۰۱/۲۰۱۸ تا ۱۵/۰۱/۲۰۱۹ محاسبه شده است. نتایج حاصله از تحقیق بیانگر این است که محدوده مطالعاتی به دلیل نداشتن موانع ژئومورفولوژی، در طی سال های اخیر با روند توسعه ساخت و سازها و همچنین توسعه فعالیت های صنعتی و کشاورزی مواجه شده و همین امر سبب افزایش بهره برداری و افت شدید آب های زیرزمینی در محدده مطالعاتی شده است. افت آب های زیرزمینی نیز سبب ایجاد فرونشست در منطقه شده است به طوری که بر اساس نتایج حاصله از روش تداخل سنجی راداری، محدود مطالعاتی در طی دوره زمانی ۱ ساله بین ۱۵ تا ۸۵ میلی متر فرونشست داشته است. ارزیابی نقشه جابجایی منطقه بیانگر این است که بیش ترین میزان فرونشست مربوط به مناطق غربی و کم ترین میزان آن نیز مربوط به مناطق جنوب شرقی محدوده شهری پاکدشت بوده است.
۴.

بررسی ارتباط بین ترکیب و غلظت گرد و غبار با سلامتی دانش آموزان در حوضه کارون (مطالعه موردی: اهواز)

کلید واژه ها: پرتو اشعه ایکس غلظت گرد و غبار همبستگی اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 75 تعداد دانلود : 188
در دهه گذشته استان خوزستان با معضل طوفان های گرد و غبار و ریز گردها مواجه بوده اند. شدت یافتن این پدیده در سال های اخیر در شهر اهواز، بر سلامتی دانش آموزان در حوزه آموزش و پرورش تأثیرگذار بوده است. هدف از این کار تحقیقی، تعیین بافت گرد و غبار و بررسی اثرات آن بر سلامتی دانش آموزان دبستان های دخترانه ناحیه 2 اهواز می باشد. تحقیق حاضر در بهمن ماه سال 95 در شهر اهواز انجام شده است. در این بررسی، 10 نمونه از ریزگرد ها در مجموع به وزن 300 گرم، جمع آوری شد. نمونه ها جهت آنالیز، به آزمایشگاه زمین شناسی منتقل و مورد تجزیه قرار گرفت. در آزمایشگاه، از دستگاه پرتو اشعه ایکس جهت تعیین بافت نمونه خاک استفاده گردید. جهت تعیین رابطه بین غلظت گرد و غبار و بیماری دانش آموزان دبستانی ناحیه 2 اهواز، در طی دوره آماری، به روش آزمون همبستگی، از نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد بافت ریزگردهای شهر اهواز بیشتر از نوع رسوبی و ریز دانه (کلسیت و کوارتز) بوده و بین دو متغیر غلظت گرد و غبار با میانگین دانش آموزان بیمار مدارس مورد مطالعه، با داشتن ضرایب پیرسن (**891/0) و کندال (**989/0)، رابطه همبستگی مثبت و قوی تری وجود دارد. یعنی با افزایش غلظت ریزگرد ها، بیماری های ناشی از آن نیز افزایش می یابد. با توجه به سطوح معنی دار به دست آمده در هر دو روش نیز، رابطه این دو متغیر معنادار می باشد. به طور کلی با افزایش میزان غلظت ذرات گرد و غبار و ریزتر بودن نوع ذرات، تعداد دانش-آموزان بیشتری مبتلا به بیماری شده و بیماری مشاهده شده غالب ناشی از ریز گردها در میان دانش آموزان، بیشتر از نوع تنفسی بوده است.
۵.

پتانسیل سنجی توسعه اکوتوریسم منطقه گَوَندره شهرستان قروه با استفاده از مدل تلفیقی AHP-SWOT

نویسنده:

کلید واژه ها: اکوتوریسم SWOT AHP گَوَندره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 905 تعداد دانلود : 566
اکوتوریسم یا طبیعت گردی یکی از شاخه های گردشگری است که مبتنی بر جاذبه های طبیعی می باشد و با توجه به اهمیتی که در توسعه اقتصادی مناطق دارد، در طی سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته شده است. یکی از عوامل اصلی جهت توسعه اکوتوریسم، مساعد بودن شرایط طبیعی است. در این میان، منطقه گَوَندره یکی از مناطقی است که شرایط مناسبی جهت توسعه اکوتوریسم دارد و به همین دلیل در این تحقیق به پتانسیل سنجی توسعه اکوتوریسم در این منطقه پرداخته شده است. این تحقیق بر مبنای روش های توصیفی-تحلیلی می باشد. اطلاعات مورد نیاز تحقیق بر مبنای مطالعاتی کتابخانه ای و پایش های میدانی بدست آمده است و مدل های مورد استفاده در تحقیق شامل مدل SWOT و AHP می باشد. در این تحقیق به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر ابتدا به شناسایی نقاط قوت داخلی (S)، نقاط ضعف داخلی (W)، فرصت های خارجی (O) و تهدیدات خارجی (T) محدوده مطالعاتی پرداخته شده است. سپس با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به هر کدام از معیارها و زیرمعیارها وزن داده شده است و در نهایت مهم ترین عوامل داخلی و خارجی موثر در توسعه اکوتوریسم منطقه شناسایی شده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که در بین زیرمعیارهای (عوامل موثر) داخلی و خارجی شناسایی شده، زیرمعیارهای ایجاد اشتغال به صورت مستقیم و غیرمستقیم (O2)، دسترسی به منابع آب (S2)، شاخص شدن در سطح استان و منطقه (O1)، توسعه و بهسازی زیرساخت ها (O5) و همچنین دسترسی آسان (S1) به عنوان مهم ترین معیارهای موثر در توسعه اکوتوریسم منطقه شناسایی شده است.
۶.

تاثیر ویژگیهای شخصیتی کارکنان کمیته امداد شهرستان خرم آباد بر عمکرد شغلی آنها

کلید واژه ها: ویژگی های شخصیتی عملکرد شغلی کمیته امداد شهرستان خرم آباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 467 تعداد دانلود : 88
تاثیر ویژگیهای شخصیتی کارکنان کمیته امداد شهرستان خرم آباد بر عمکرد شغلی آنها حسین آقا باباخانی(کارشناس ارشد مدیریت آموزشی و مددکار اجتماعی کمیته امداد شهرستان خرم آباد) پژوهش حاضر با هدف، بررسی تاثیر ویژگیهای شخصیتی کارکنان کمیته امداد شهرستان خرم آباد بر عملکرد آنها تدوین شده است. روش تحقیق توصیفی است. جامعه آماری 118نفر از کارکنان کمیته امداد شهرستان خرم آباد می باشند. حجم نمونه با توجه به جدول کرجسی و مورگان (70 مرد و 48 زن) نفر انتخاب شد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه ویژگی های شخصیتی پنج عاملی NEO که شامل مولفه های روان نژندی، برون گرایی، انعطاف پذیری، دلپذیر بودن، مسئولیت پذیری و با وجدان بودن و شامل 60 گویه است؛ و پرسشنامه استاندارد عملکرد شغلی که از 15 گویه تشکیل شده است که به منظور سنجش عملکرد شغلی کارکنان بکار می رود، استفاده شد. یافته ها نشان داد، بین بین ویژگی روان رنجوری و برون گرایی، سازگاری ،توافق پذیری، و وجدانی بودن با عملکرد شغلی کارکنان کمیته امداد شهرستان خرم آباد رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد. واژگان کلیدی: ویژگی های شخصیتی، عملکرد شغلی، کمیته امداد شهرستان خرم آباد
۷.

آنالیز بافت گرد و غبار و اثرات آن بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان دبیرستان های دخترانه ناحیه (1) شهر اهواز

کلید واژه ها: گرد و غبار دانش آموزان اهواز پرتو اشعه ایکس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 187 تعداد دانلود : 897
پدیده گرد و غبار در ایران زندگی ساکنان غرب کشور از جمله استان خوزستان را تحت تأثیر خود قرار داده و به محیط زیست، سلامتی و اقتصاد مردم در این مناطق، خسارت های فراوانی وارد ساخته است. اثرات این پدیده بر روی سلامتی مردم و به خصوص کودکان و دانش آموزان استان خوزستان و شهر اهواز، کاملا مشهود و محسوس است. هدف از این تحقیق بررسی بافت و اثرات ریزگرد ها بر وضعیت و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دبیرستان های دخترانه ناحیه یک شهر اهواز می باشد. ابتدا داده های روزانه گردوغبار از سازمان هواشناسی و آمار درصد قبولی دبیرستان های دخترانه ناحیه یک شهر اهواز، از اداره آموزش و پرورش خوزستان اخذ گردید. بین داده های گردوغبار با درصد قبولی دانش آموزان از همبستگی پیرسن و جهت تجزیه و تحلیل روند داده ها، از نرم افزارهای، SPSS، و Excel استفاده گردید. همچنین نمونه های ریزگردها جمع آوری شده جهت آنالیز و تعیین بافت، به آزمایشگاه زمین شناسی، انتقال و از روش پرتو اشعه ایکس استفاده شد. نتایج نشان داد طی این دوره، درصد قبولی این دبیرستانها، دارای ضریب روند 28/0 بوده است. دبیرستانهای رضوان و فردوسی به ترتیب با ضریب روند 63/0 و 50/0 دارای بیشترین درصد قبولی و دبیرستانهای فروغ و مهر به ترتیب با ضریب روند 004/0- و 03/0 دارای کمترین درصد قبولی در میان دبیرستانهای دخترانه ناحیه (1) شهر اهواز بوده اند. همچنین دبیرستانهای دخترانه فرزانگان و حضرت معصومه به ترتیب با ضرایب (703/0-) و (634/0-) همبستگی منفی بالایی با افزایش تعداد روزهای گردوغبار و با ضرایب (562/0- ) و (546/0- ) همبستگی منفی خوبی با افزایش تداوم گرد و غبار را نشان می دهند. بافت کانی های تشکیل دهنده نمونه های ریزگرد، بیشتر کلسیت، دولومیت، کوارتز می باشد و حضور کلسیت به عنوان کانی اصلی است.
۸.

همبستگی فراوانی روزهای گرد و غبار با تعداد دانش آموزان بیمار مقطع ابتدایی با استفاده از ضرایب آماری. مورد مطالعه: دبستانهای ناحیه 4 شهر اهواز

کلید واژه ها: ضریب همبستگی گرد و غبار دانش آموزان اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 383 تعداد دانلود : 319
ریز گردها عامل خطرناکی برای حیات گیاهان، حیوانات و انسان محسوب می شوند. این پدیده، در ایران زندگی ساکنان غرب کشور، از جمله استان خوزستان را تحت تأثیر خود قرار داده و به محیط زیست، سلامتی و اقتصاد مردم در این مناطق، خسارت های فراوانی وارد ساخته است. اثرات این پدیده بر روی سلامتی مردم و به خصوص کودکان و دانش آموزان استان خوزستان و شهر اهواز، بیش از سایر حوزه ها و بخش ها، قابل تأمل و بررسی است. منطقه مورد مطالعه (اهواز) در جنوب غرب ایران واقع شده است. مختصات این محدوده، بین 31 درجه تا 25-31 دقیقه عرض-شمالی و بین 30-48 و 50-48 درجه طول شرقی می باشد. هدف از این تحقیق، تحلیل فراوانی روز های وقوع ریزگرد ها و همبستگی آنها با بیماری های دانش آموزان مقطع ابتدایی ناحیه 4 شهرستان اهواز می باشد. داده های ریزگردها، از اداره کل هواشناسی استان خوزستان اخذ و آمار دانش آموزان مبتلا به عوارض و بیماریهای ناشی از گردو غبار از طریق توزیع پرسشنامه و تکمیل آن توسط اولیای دبستانهای منتخب، گردآوری گردید. داده ها از پرسشنامه ها استخراج و در محیط اکسل وارد شد. بین متغیر های فراوانی روزهای گرد و غبار با تعداد دانش اموزان بیمار، از همبستگی اسپیرمن و پیرسن استفاده گردید و از نرم افزارهای، اس پی اس اس نیز برای پردازش و محاسبات و تحلیل روند داده ها، رسم نمودار و تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد فراوانی روزهای گردوغبار بر افزایش مبتلایان به عوارض ناشی از گردوغبار موثراند و این فراوانی با ضرایب 650/0 پیرسون و *721/0 اسپیرمن، همبستگی مثبت و معنی داری با افزایش دانش آموزان بیمار در سال 95-94 داشته است.
۹.

بررسی وضعیت لیتولوژی و مورفولوژی زیرحوضه های کشف رود

نویسنده:

کلید واژه ها: لیتولوژی مورفولوژی شبکه زهکشی کشف رود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 914 تعداد دانلود : 936
الگوی شبکه زهکشی متاثر از عوامل زمین شناسی است و با توجه به تاثیری که در وضعیت سیل خیزی مناطق دارند، توجه به آن ها بسیار حائز اهمیت خواهد بود. با توجه به موارد مذکور، در این تحقیق به بررسی وضعیت لیتولوژی و مورفولوژی حوضه کشف رود پرداخته شده است. این تحقیق بر مبنای روش های توصیفی - تحلیلی می باشد و در ۲ مرحله انجام شده است. در مرحله اول با استفاده وضعیت لیتولوژی، زیرحوضه ها ارزیابی شده و الگوی زهکشی هرکدام از زیرحوضه ها در رابطه با لیتولوژی آن تحلیل شده و در نهایت میزان پراکنش خطوط گسل اصلی و فرعی هر زیرحوضه نیز محاسبه شده است. در مرحله دوم نیز به محاسبه و مقایسه پارامترهای خطی شبکه زهکشی و پارامترهای هندسی زیرحوضه ها پرداخته شده است. در ادامه پس از محاسبه پارامترهای مذکور، زیرحوضه های واقع در دو زون بینالود و کپه داغ با هم مقایسه شده اند. نتایج تحقیق بیانگر این است که لیتولوژی متفاوت باعث الگوی زهکشی متفاوت در زیرحوضه های دو زون بینالود و کپه داغ شده است. همچنین نتایج حاصل از بررسی پارمترهای خطی آبراهه ها و پارامترها هندسی حوضه ها بیانگر تفاوت آن ها در دو زون بینالود و کپه داغ هستند. در بررسی میانگین ویژگی خطی ضریب انشعاب ، مقادیر بدست آمده در دو زون تفاوت بارزی را نشان ندادند ولی مقدار کم تر این پارامتر در زیر حوضه های کپه داغ نشانگر افزایش رده بندی بوده است که با دندریتی بودن و بررسی رتبه بندی این مسأله مشهود است. همچنین در بررسی میانگین ضرایب گراویلیوس و فاکتور شکل در زیر حوضه ها می توان یک نمای کلی از منطقه بدست آورد، بدین ترتیب که حوضه-های واقع در زون بینالود از کشیدگی بیش تری برخوردار هستند که این مسأله می تواند در بررسی موضوعاتی همچون سیلاب مورد توجه قرار گیرد.
۱۰.

ارزیابی حکمروایی خوب شهری در عملکرد مدیریت شهر اسلامشهر با استفاده از مدل راهبردی Swot

کلید واژه ها: حکمروایی خوب شهری مدیریت شهری اسلامشهر مدلSWOT

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 21 تعداد دانلود : 196
جمعیت شهری به مرحله انفجار رسیده است و در کشورهای کمتر توسعه یافته رو به افزایش است. در سال1800میلادی معادل 29 میلیون نفر درشهرها زندگی می کردند اما با گذشت200سال جمعیت شهرنشین نزدیک به 3میلیارد نفر رسیده است این رقم یک آمار نیست بلکه ضرورت و نقش مدیریت شهری را به دوچندان رسانده است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی حکمروایی خوب شهری در عملکرد مدیریت شهر اسلامشهر با استفاده از مدل Swot می باشد، برای رسیدن به این هدف ابتدا به سطح حکمروایی خوب در ایران، میان کشورهای جهان از لحاظ شاخص های تعین شده بانک جهانی برای حکمروایی خوب پرداخته شد و سپس با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به مصاحبه با شهروندان و مسئولین شهر اسلامشهر پرداخته شد و فهرستی از مهمترین نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت های فراروی مدیریت شهر اسلامشهر شناسایی شد و در انتها با سنجش اهمیت هریک از عوامل اولویت دارترین راهبردهای حکمروایی خوب شهری در اسلامشهر شناسایی و ارائه شد، یافته های پژوهش نشان می دهد که شهر اسلامشهر در گرداب مدیریت بخشی و سلولی و نگرش از بالا به پائین گرفتار گردیده است و از مدیریت ناکارآمد، ضعف ساختاری و نهادی در اداره امور شهر رنج می برد و مسئولان و سازمان های درگیر در اداره امور شهر جهت بهبود این وضعیت و برون رفت از وضعیت فعلی می بایست با به حداقل رساندن و کاهش نقاط ضعف در امر مدیریت و کنار گذاشتن تعصبات طایفه ای و در نهایت مشارکت گرایی شهری، زمینه حکمروایی خوب شهری را در اسلامشهر فراهم آورند.
۱۱.

بررسی اثرات خشک شدن دریاچه ارومیه بر روی شاخص های اقتصادی توسعه پایدار(مطالعه موردی: روستاهای دهستان دیزجرود غربی شهرستان عجب شیر)

کلید واژه ها: خشکسالی خشک شدن دریاچه ارومیه شاخص های اقتصادی دهستان دیزجرود غربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 346 تعداد دانلود : 54
دریاچه ها و تالاب ها با توجه به کارکردهایی که دارند نقش مهم و اساسی در زندگی انسان ها ایفا می کنند. که این امر وابستگی انسان ها را به این منابع آبی خاطر نشان می سازد، در حالی که در طی سالیان اخیر با روند خشک شدن این منابع عظیم زندگی انسان ها هم دچار اختلال گشته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی بررسی اثرات خشک شدن دریاچه ارومیه بر روی شاخص های اقتصادی توسعه پایدار(مطالعه موردی: روستاهای دهستان دیزجرود غربی شهرستان عجب شیر) است. این تحقیق از نوع توصیفی– تحلیلی که با استفاده از روش پیمایشی و کتابخانه ای استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش، شامل روستاییان ساکن در مناطق روستایی دهستان دیزجرود غربی شهرستان عجب شیر است. بر اساس سرشماری سال 1395، دارای 12654 نفر جمعیت و 2503 خانوار است. در جامعه آماری مورد مطالعه از فرمول کوکران استفاده و حجم نمونه برابر با 272/71 برای دقت بیشتر حجم نمونه 273 انتخاب شد. برای تعیین پایایی کمی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ، استفاده شد. مقدار آلفا برای قسمت های مختلف پرسش نامه 0/70 تا 0/86 محاسبه شد. به منظور به دست آوردن دیدگاه ساکنان در خصوص مولفه های ذکر شده از آزمون های آماری میانگین پاسخ ها و واریانس و آزمونT تک نمونه ای استفاده شد. نتایج یافته های پژوهش نشان داد که رابطه معناداری بین خشک شدن دریاچه ارومیه و مولفه های اقتصادی پژوهش وجود دارد. بیشترین اثرات خشک شدن دریاچه ارومیه بر مولفه های اقتصادی را، مولفه افزایش فقر با 4/57- و کاهش میزان اشتغال با 3/59-- به خود اختصاص داده اند. نتایج حاصل از آزمون t تک نمونه ای نشان گر تأثیرگذاری مثبت خشک شدن دریاچه ارومیه در شاخص های اقتصادی مناطق روستایی بوده است.
۱۲.

پهنه بندی مناطق مستعد سیل خیزی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهرستان کامیاران)

نویسنده:

کلید واژه ها: پهنه بندی سیل سیستم اطلاعات جغرافیایی مدل AHP

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 178 تعداد دانلود : 943
سیل یکی از مهم ترین و پیچیده ترین بلایای طبیعی می باشد که بیشترین فراوانی را نیز به خود اختصاص داده است. امروزه رشد بی رویه جمعیت، تسطیح زمین و اشغال حریم رودخانه ها و مسیل ها در کنار عوامل اقلیمی و فیزیوگرافی در شهرهای بزرگ سبب گسترش سیلاب های شهری شده است. هدف از این تحقیق پهنه بندی مناطق مستعد سیل خیزی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی برای حوضه شهرستان کامیاران می باشد. برای پهنه بندی خطر سیلاب از 8 معیار تاثیرگذار بنابر توصیه و راهنمایی های کارشناسان اداره منابع طبیعی و هواشناسی شهرستان شامل فاصله از رودخانه ها، فاصله از دریاچه، کاربری اراضی، ارتفاع منطقه، شیب منطقه، بارندگی، دما، فاصله از راه های اصلی استفاده شد. با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) لایه های اطلاعاتی موجود در نرم افزار Expert Choise وزن دهی شده و سپس با استفاده مقایسه زوجی دو به دو مقایسه شدند. در نهایت بعد از تلفیق لایه ها در نرم افزار Arc Map، مدل نهایی پهنه بندی مناطق مستعد سیل خیزی شهرستان در پنج طبقه از مناطق خیلی پرخطر تا مناطق خیلی کم خطر طبقه بندی شدند. نتایج تحقیق نشان داد از کل مساحت شهرستان را حدود 12.7 درصد مناطق خیلی پرخطر و حدود 15.2 درصد مناطق خطرناک در برگرفته است که عمدتا بخش های مرکزی و شمالی شهرستان (حاشیه رودخانه گاوورود) را شامل شد و این مناطق را برای سیل خیزی مهیا و در حالت هشدار قرار داده است.
۱۳.

ارزیابی مناطق مستعد توسعه فیزیکی شهر سقز با استفاده از مدل تلفیقی AHP-Fuzzy

کلید واژه ها: ژئومورفولوژی توسعه فیزیکی سقز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 778 تعداد دانلود : 439
در طی سال های اخیر، شهرها با توسعه فیزیکی قابل توجهی مواجه شده اند. توسعه فیزیکی نواحی سکونتگاهی در بسیاری از شهرها با محدودیت مواجه شده است که ازجمله آن ها شهر سقز می باشد. درواقع، وضعیت ژئومورفولوژی شهر سقز سبب شده است تا این شهر با محدودیت هایی مواجه باشد، به همین دلیل در این تحقیق به شناسایی مناطق مستعد توسعه فیزیکی در محدوده این شهر پرداخته شده است. در این تحقیق به منظور دستیابی به اهداف موردنظر از ۸ پارامتر (شیب، جهت شیب، رودخانه، ارتفاع، لیتولوژی، گسل، راه ارتباطی و کاربری اراضی) و مدل تلفیقی منطق فازی و AHP استفاده شده است. روش کار به این صورت است که پس از تهیه لایه های اطلاعاتی، با استفاده از مدل AHP به این لایه وزن داده شده است و سپس این لایه ها با استفاده از منطق فازی باهم ترکیب شده و در نهایت نقشه میزان تناسب زمین جهت توسعه فیزیکی نواحی سکونتگاهی در ۵ کلاس (خیلی کم تا خیلی زیاد) تهیه شده است. بر اساس نقشه نهایی، مناطقی که دارای پتانسیل کم و خیلی کم هستند شامل واحد پادگانه رودخانه و مناطق با شیب و ارتفاع زیاد می باشد که در مرکز و حاشیه شهر سقز قرار دارند. همچنین مناطقی که دارای پتانسیل زیاد و خیلی زیادی هستند عمدتاً شامل مناطق با شیب و ارتفاع کم و خارج از حریم رودخانه قرار دارند. مجموع نتایج به دست آمده بیانگر این است که محدوده مطالعاتی به دلیل وجود واحد پادگانه رودخانه و واحد کوهستانی با محدودیت های زیادی ازنظر توسعه فیزیکی مواجه می باشد.
۱۴.

الویت بندی راهبردهای استراتژیک منظر شهری در ارتقاء کیفیت منظر خیابان بر اساس دیدهای متوالی با استفاده از روش تاپسیس فازی، نمونه موردی:جداره شمالی خیابان فرخی شهر یزد

کلید واژه ها: دید متوالی ارزش های بصری منظر شهری تاپسیس فازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 206 تعداد دانلود : 691
شهر متشکل از شبکه ای از فضاهای متوالی با کیفیات بصری متفاوت است. این توالی فضایی در مناظرشهری در صورتی به وجود می آید که انسان در طول یک مسیر، فضاهای قابل تمایز از یکدیگر را ادراک کند و آنها را به عنوان فضاهای مرتبط به هم تلقی نماید. در طراحی شهری، منظر خیابان باید تصویری یکپارچه و ساختار بصری تعریف شده و همچنین محیطی دعوت کننده و راحت را برای عابران پیاده ایجاد نماید. در راستای همین مهم، در این مقاله سعی شده نقش جداره های مسیرعابرپیاده در ارتقاء منظر خیابان در راستای دید متوالی به شیوه ی کتابخانه ای و توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش ابتدا با استفاده از مطالعات اسناد و مشاهدات میدانی،استخراج معیارهای مرتبط با مقوله دیدهای متوالی در سایت مورد مطالعه، بدست امده است.در ادامه با استفاده از روشهای سوات و تاپسیس فازی تحلیل صورت گرفته است،بدین صورت که با استفاده از روش سوات ،تعدادی راهبرد تعیین گردیده است،بدنبال ان اولویت بندی راهبردها با استفاده از معیارهای مذکور،طی مراحل تاپسیس فازی بدست امده است.یافته های مقاله نشان می دهد که وجود تباین درعین تنوع و هماهنگی در طول سکانسهای مسیر اولین اقدامی است که باید در سایت مدنظر انجام گردد.تاثیرجداره های شهری بر مردم در بحث منظر شهری، بیش از همه عناصر شهری است. جداره به عنوان کل و چیزی بیش از ارتباط و هماهنگی تک بناها در تعیین فضا نقش مؤثری دارد که در طراحی باید فراتر از پلان و به عنوان یک حجم واجد کیفیت، لحاظ و به واسطه عوامل اقلیمی و فرهنگی هماهنگ شود.
۱۵.

پهنه بندی توسعه کارست به منظور شناسایی منابع آب های کارستی با استفاده از مدل منطق فازی و AHP (حوضه آبریز تکاب)

کلید واژه ها: کارست حوضه تکاب منابع آب و مدل AHP

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 171 تعداد دانلود : 54
با توجه به نقش و اهمیتی که منابع آب کارستیک در تامین منابع آبی و مکان گزینی سکونتگاه ها دارند، یکی از کارهایی که در مناطق کارستی صورت می گیرد پهنه بندی و تأثیر عوامل مؤثر در توسعه یافتگی مناطق کارستی است. بر این اساس در تحقیق حاضر به پهنه بندی کارست پرداخته شده است و هدف شناسایی مناطق مستعد توسعه کارست که نتیجه آن شناسایی منابع آب های زیرزمینی و چشمه های کارستی می باشد. برای این پهنه بندی از8 پارامتر زمین شناسی، بارش، رودخانه، گسل، شیب، جهت شیب،دامنه ارتفاعی و دما استفاده شده است. با توجه به این هدف در این تحقیق از دو روش گامای فازی و AHP جهت پهنه بندی کارست در حوضه ی مورد مطالعه استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که در نهایت با مقایسه کردن این دو روش از نظر بیشترین صحت و درستی نقشه با بازدیدهای میدانی، که نقشه نهایی حاصل از روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) بیشترین تطابق را با واقعیت در منطقه دارد. به طوری که طبقه بسیار توسعه یافته، توسعه یافته و متوسط بیش از نیمی از مساحت حوضه را در برگرفته و از لحاظ جغرافیایی در جنوب و مرکز حوضه قرار گرفته اند که دهستان های چوپلو، قوجه و دورباش و منطقه تخت سلیمان و شهر تکاب را شامل می شود.
۱۶.

شناسایی مناطق مستعد جهت اسکان موقت بعد از وقوع زلزله (مطالعه موردی: شهر سنندج)

کلید واژه ها: زلزله اسکان موقت سنندج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 48 تعداد دانلود : 247
یکی از مهم ترین مخاطرات محیطی که با خسارات زیادی همراه است، زلزله است. با توجه به اینکه بعد از وقوع زلزله، احتمال وقوع پس لرزه زیاد است، بنابراین شناسایی مناطق مناسب جهت اسکان موقت جمعیت بسیار حائز اهمیت است، به همین دلیل در این تحقیق به شناسایی مناطق مستعد جهت اسکان موقت در شهر سنندج پرداخته شده است. این تحقیق بر مبنای روش های توصیفی-تحلیلی می باشد و به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر از ۶ پارامتر (نزدیکی به جاده، نزدیکی به فضای باز، نزدیکی به خطوط ارتباطی، فاصله از خطوط گسل، شیب و ارتفاع) و همچنین مدل تلفیقی منطق فاری و تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شده است. نتایج بدست آمده بیانگر این است که طبقات دارای تناسب خیلی زیاد و زیاد، حدود ۴۱ درصد از محدوده شهری سنندج را شامل می شود، این مناطق به دلیل دسترسی به فضاهای باز، مراکز درمانی و راه ارتباطی و همچنین ارتفاع و شیب کم تر، تناسب لازم جهت اسکان موقت را دارند. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده، طبقات با تناسب خیلی کم و کم حدود ۳۱ درصد از محدوده را دربرگرفته است که این مناطق به دلیل داشتن ارتفاع و شیب زیاد، دور بودن از فضاهای باز، مراکز درمانی و راه ارتباطی، تناسب لازم جهت اسکان موقت را ندارند.
۱۷.

تحلیل تاثیرات حفظ فرهنگ بومی در استان خراسان شمالی

کلید واژه ها: آداب و رسوم بازی های محلی ضرب المثل های محلی لالایی های محلی خراسان شمالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 241 تعداد دانلود : 1000
فرهنگ و هنر از مهم ترین مسائلی است که در عصر ارتباطات یا جهانی شدن مورد توجه قرار گرفته و دیدگاه هایی متفاوت از تهدید جهانی شدن برای فرهنگ های ملی، بومی و محلی و هژمونی فرهنگ های خاص در جهان تا امکان ایفای نقش فعالانه فرهنگ های گوناگون را در برمی گیرد. اما آنچه می تواند فرهنگ های ملی و بومی را در عصر جهانی شدن پویا و بالنده نگه دارد نه تسلیم در برابر فرهنگ های دیگر و نه ایستادگی و دیوارکشی برای ممانعت از ورود جلوه ها و آثار دیگر فرهنگ هاست. فرهنگ قدرتی فوق العاده داردومارابرمی انگیزدکه نشانه هایی از تاریخ و فرهنگ ملتها درآن جستجوکنیم وهمین موضوع عامل وانگیزه اصلی سفراست. اگر فرهنگ راشامل تمامی میراث، اندیشه ها، رفتارها وتجارب انسانی بدانیم، هنگامی که مرزهای کشورها، اختلافات زبانی، فرهنگی و سیاسی رامطرح می کنند، این خود، عاملی باعث افزایش جاذبه های فرهنگی برای گردشگران می شود. و همین تفاوت ها واختلافات فرهنگی است که موجبات جذابیت هرچه بیشتر مقاصد گردشگری را فراهم ساخته است و گردشگران را به سوی خودمی کشانند. خراسان شمالی را می توان "گنجینه فرهنگ ها و اقوام ایرانی" لقب داد. وجود قومیت های گوناگون از جمله فارس، ترک، ترکمن، کرد و اقلیت های بلوچ، حتی عرب، لر و ترک ها با همه ویژگی های فرهنگی خاص خودشان، دلیل برازندگی این لقب برای خراسان شمالی است. قوم های ترکمن، کرد، بلوچ، لر و عرب هر یک دارای ویژگی های فرهنگی، صنایع دستی، لباس های سنتی و موسیقی خاص خود است و همین گوناگونی؛ خراسان شمالی را به گنجینه زیبای فرهنگ ها و جاذبه های فرهنگی تبدیل کرده است. و تحقیق حاضر در پی شناساندن فرهنگ و پتانسیل های استان خراسان شمالی است و راهکارهای را برای حفط اصالت و فرهنگ استان خراسان شمالی از جمله: آداب و رسوم، بازی های محلی، ضرب المثل های محلی و لالایی های محلی ارائه خواهد داد.
۱۸.

تنوع زیستی رویکردی مناسب جهت امنیت و سلامت غذایی

کلید واژه ها: تنوع زیستی امنیت سلامت غذایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 378 تعداد دانلود : 867
امنیت غذایی وضعیتی است که همه مردم در تمام ایام به غذای کافی، سالم و مغذی دسترسی فیزیکی و اقتصادی داشته باشند. امروزه بخش کشاورزی به منظور پاسخگویی به نیاز روزافزون غذا برای جمعی ت رو ب ه رش د کره زمین و فراهم کردن مواد غذایی کافی و مناسب، به میزان زیادی وابس ته ب ه مص رف م واد شیمیایی می باشد. اما همواره این افزایش تولید با مشکلات زیست محیطی متع ددی مانن د آلودگی منابع آب و خاک، بروز آفات و بیماری های جدید گیاهی، سوء تغذی ه و بیم اری در اث ر کاهش کیفیت مواد غذایی روبرو شده است. مفهوم تنوع زیستی نیز در این راستا به عنوان یک هدف مطلوب مطرح می گردد و دلالت بر حفظ تنوع گیاهی و دامی موجود و یا بهبود آن دارد. تنوع زیستی علاوه بر تولید موادغذایی اثرات مثبتی نظیر گردش مواد غذایی، کنترل آفات، بیماری ها و علف های هرز را در بر دارد. تنوع زیستی کشاورزی همچنین در کنترل فرسایش زمین و افزایش کارایی استفاده از نهاده ها نقش دارد. تنوع گونه ای بالا از طریق تفاوت در چرخه مواد غذایی باعث افزایش حاصلخیزی خاک شده که در نهایت می تواند منجر به عملکرد بیشتر گیاهان زراعی نیز بگردد. در این راستا این مقاله که به روش مروری و با مطالعه کتب و منابع تهیه شده در نظر دارد به بررسی مفاهیم تنوع زیستی، نقش و ضرورت آن در امنیت و سلامت غذایی بپردازد و راهکارهای لازم را ارائه نماید.
۱۹.

مطالعه آثار اجتماعی و فرهنگی گردشگری روستایی از منظر جوامع محلی(مطالعه موردی روستاهای طایقان و چشمه علی استان قم)

نویسنده:

کلید واژه ها: گردشگری روستایی آثار اجتماعی و فرهنگی جوامع محلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 83 تعداد دانلود : 886
امروزه صنعت گردشگری در دنیا، یکی از عوامل موثر در تبادلات بین فرهنگی محسوب می شود و به عنوان گسترده ترین صنعت خدماتی جهان جایگاه ویژه ای دارد. گونه های متفاوتی از گردشگری با استقبال فراونی از سوی گردشگران روبرو شده است.گردشگری روستایی، یکی از گونه های گردشگری فرهنگی است.در خصوص مفهوم گردشگری روستایی می توان آن را شامل هر نوع فعالیت تفریحی و گذران فراغت یا دریافت خدماتی از قبیل غذا، محل اقامت و محصولات ساکنین محلی ، در مکانی که از نظر قوانین و مقررات جاری کشور روستا است در نظر گرفت (افتخاری و قادری،1381: 28) این نوع از گردشگری، همانند سایر انواع گردشگری با آثار مختلف اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی روبرو بوده است.آثار زیست محیطی، اجتماعی و فرهنگی گرشگری نقش به سزایی را در جامعه ی میزبان و گردشگر دارند.از سوی دیگر درک افراد از آثار گردشگری در جامعه محلی نقش به سزایی را در توسعه گردشگری دارد.پژوهش حاضر با هدف مطالعه آثار اجتماعی و فرهنگی گردشگری روستایی از منظر جامعه محلی در روستای طایقان و چشمه علی استان قم، با روش کیفی صورت گرفته است.پژوهشگر با حضور در میادین تحقیق به مصاحبه و سپس ثبت و تحلیل مشاهدات خود پرداخته است.روش تحلیل مضمون نیز روش تحلیل داده های پژوهش حاضر است. مصاحبه ی نیمه ساختار یافته ی فردی و مشاهده از فنون گرداوری داده اند.همچنین در این پژوهش از تحلیل زمینه ای برای تحلیل داده های پژوهشی استفاده شده است. جامعه ی پژوهش شامل ساکنین روستای چشمه علی و طایقان -واقع در قم- هستند که از این میان پژوهشگر 30 نفر را به عنوان نمونه ی هدف انتخاب نموده است .نمونه به صورت هدفمند انتخاب شده و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافته است.نتایج تحقیق در قالب مفاهیم متعدد و 6 مقوله ارائه شده است.
۲۰.

سنجش وارزیابی تاب آوری کالبدی روستاهای در معرض خطر وقوع زلزله(نمونه موردی: روستاهای دهستان انجیرلو شهرستان بیله سوار)

کلید واژه ها: تاب آوری تاب آوری کالبدی دهستان انجیرلو زلزله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 743 تعداد دانلود : 593
پهنه ایران به دلیل قرار گیری روی کمربند زلزله همواره در معرض خطر وقوع زلزله بوده است. شکل گیری گسل های بزرگ و وجود میدان های تنش فعال ایران را مستعد وقوع زلزله ها کرده است. هدف از پژوهش حاضر سنجش و ارزیابی تاب آوری کالبدی روستاهای در معرض خطر وقوع زلزله(نمونه موردی: روستاهای دهستان انجیرلو) است. در این تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی و اطلاعات پیمایشی و کتابخانه ای استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، شامل روستاییان روستاهای اَنجیرلو، اکبرداود قشلاقی و قیزقالاسی (1642N=) ، با توجه به مشخص بودن جامعه آماری مورد مطالعه از فرمول کوکران برای استخراج حجم نمونه آماری (311 n=) که مقدار درصد خطا 5% درصد است. برای دقت بیشتر حجم نمونه 320 انتخاب و برای تعیین پایایی کمی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آلفای ذکر شده در پرسش نامه 78/0 تا 83/0 محاسبه شد. برای به دست آوردن سنجش دیدگاه ساکنان در خصوص مؤلفه های ذکر شده از آزمون های آماری T تک نمونه ای استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد تاب آوری کالبدی روستاهای که مولفه میزان دسترسی ها با میانگین 92/2 دارای بیشترین امتیاز و مولفه کیفیت معابر و گذرگاه ها با 16/2 دارای کمترین امتیاز از طرف پاسخ گویان بود
۲۱.

مطالعه ی عوامل شکل دهنده ی تصویر از ایران در گردشگران آلمانی

نویسنده:

کلید واژه ها: تصویر تحقیق کیفی گردشگران خارجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 288 تعداد دانلود : 784
پژوهش حاضر با هدف کشف عوامل شکل دهنده ی تصویر از ایران در گردشگران آلمانی انجام شد ه است . پژوهش از نوع کیفی و اکتشافی و با رویکرد تحلی مضمون انجام گرفته است . نمونه ی پژوهش به صورت هدفمند از بین دانشجویان آلمانی شرکت کننده در مدرسه زمستانه با محوریت آب و توسعه پایدار در تاریخ 24 نوامبر تا 1 دسامبر 2018 است. نتایج پژوهش نشان می دهد عوامل متعددی بر شکل گیری تصویر از ایران در این گردشگران موثر می باشد که شامل عوامل سیاسی، تبلیغات، نگرش به مقصد، جو حاکم، زیرساخت ها، فرهنگ و تاریخ و... بوده است. هر کدام از این عوامل به زیرمقوله هایی تقسیم شده اند که در مجموع شامل عوامل متعددی می شوند. به نظر می رسد برخی از این عوامل می توانند با اقدامات موثری در جهت ایجاد تصویر مثبت در گردشگر عمل نمایند و برخی دیگر نیاز به آموزش های و اقدامات بلندمدتی دارند که بتوانند شکل دهنده تصویر مثبت در دیدگاه گردشگر باشد.
۲۲.

ارزیابی کمی و کیفی شاخص های مسکن و پیش بینی آن برای افق 1405 مطالعه موردی: شهرک شهید باهنر مشهد

کلید واژه ها: برنامه ریزی مسکن توسعه پایدار شاخص های مسکن شهرک شهید باهنر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 137 تعداد دانلود : 545
مسکن یکی از اساسی ترین نیازهای زندگی انسان هاست و لزوم توجه به مسکن و برنامه ریزی آن در راستای تامین و برآورد، به عنوان یکی از مسائل حاد در کشورهای در حال توسعه محسوب می شود. ضعف مدیریت اقتصادی، نداشتن برنامه ریزی مسکن، رشد شتابان جمعیت شهرنشین، نبود آمار و اطلاعات دقیق از وضعیت مسکن موجود، تامین مسکن در کشور ایران را به یک معضل تبدیل کرده است. لذا، هدف از انجام این پژوهش، بررسی وضعیت شاخص های کمی و کیفی مسکن در شهرک شهید باهنر مشهد و پیش بینی زمین و مسکن موردنیاز تا سال 1405 است. روش پژوهش، توصیفی–تحلیلی؛ مبتنی بر منابع کتابخانه ای -اسنادی، آمار و سرشماری نفوس و مسکن و داده های میدانی است. براساس نتایج، میزان مساحت پیشنهادی مورد نیاز در افق 1405 برای شهرک شهید باهنر 6044920.95 مترمربع است که در حدود 95/5240043 مترمربع، کمبود زمین مسکونی وجود دارد. در ادامه به منظور، اتخاذ الگوی مناسب توسعه مسکونی در آینده شهرک باهنر پیشنهاداتی ارائه شده است.
۲۳.

تحلیل ساختار فضایی- کالبدی بافت فرسوده شهری با استفاده از روش تحلیل استراتژیک- سلسله مراتبی(SWOT-AHP)

کلید واژه ها: ساختار فضایی- کالبدی بافت فرسوده شهری روش تحلیل استراتژیک- سلسله مراتبی(SWOT-AHP)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 963 تعداد دانلود : 499
بافت فرسوده، به مفهوم فرسودگی کالبدی و اجتماعی، محصول تاثیر و تاثر متقابل فرایندهای اجتماعی و فضای جغرافیایی است. بدین سبب موضوع بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری، همواره یکی از مسائل و چالش های شهرهای امروزی است، که اندیشمندان حوزه های مختلف و مدیران شهری را به حیطه تلاش در جهت بهسازی و نوسازی آن کشانده است. بر همین اساس هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل ساختار فضایی- کالبدی بافت فرسوده شهری با استفاده از روش تحلیل استراتژیک- سلسله مراتبی در منطقه17 شهرداری تهران می باشد. روش انجام پژوهش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. اطلاعات مورد نیاز آن به صورت کتابخانه ای و میدانی است. در مرحله تحلیل ابتدا مقادیر و داده های(نقاط قوت و ضعف، فرصت و تهدید) و کلیه شاخص ها با مدل(Swot) استخراج شدند سپس بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) به وزن دهی شاخص های مربوطه پرداخته شده است. و در انتها اولویت ترین راهبردهای ساماندهی بافت فرسوده این منطقه شناسایی شد. نتایج حاصله نشانگر آن است که رویکرد مداخله مشارکتی به صورت بهسازی و نوسازی در بافت در اولویت اول مداخله قرار دارد. بدین صورت که قسمت های عمده بافت در حواشی خیابان های اصلی آن با توجه به شاخص های مطرح شده و گستردگی پراکنش آنها و وزن های بدست آمده از نظرات کارشناسان عمدتاً نیازمند مداخله به صورت بهسازی و نوسازی می باشد.
۲۴.

پتانسیل سنجی مناطق مستعد وقوع زمین لغزش در شهرستان پاوه با استفاده از روش منطق Fuzzy

کلید واژه ها: حرکات دامنه ای زمین لغزش شهرستان پاوه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 864 تعداد دانلود : 889
کشور ایران به واسطه شرایط خاص جغرافیایی و اقلیمی از تنوع محیطی و آب و هوایی بالایی برخوردار است. این تنوع در کنار ایجاد مزیت های نسبی فراوان، افزایش پتانسیل مخاطرات طبیعی مختلفی را موجب شده است. زمین لغزش یکی از پدیده های طبیعی است که در بسیاری از نقاط جهان به وقوع می پیوندد و اغلب وقوع آن در مکانهایی که بشر اسکان دارد و به فعالیت میپردازد، خسارات مالی و جانی زیادی به همراه داشته است. ارزیابی پتانسیل وقوع پدیده زمین لغزش در مناطقی که به دلیل وضعیت جغرافیایی و سازه های انسانی مستعد لغزش می باشند ضروری می نماید. این پدیده در مناطق کوهستانی پتانسیل بیش تری برای وقوع دارد به همین دلیل نواحی کوهستانی غرب کشور از نظر وقوع زمین لغزش بسیار مستعد هستند. در این تحقیق سعی بر آن شده است تا با استفاده از مدل منطق فازی مناطق مستعد لغزش در منطقه موردمطالعه شناسایی شوند. به منظور بررسی و پهنه بندی مناطق مساعد برای وقوع زمین لغزش از پارامترهای ژئومورفولوژی، زمین شناسی و انسانی استفاده شده است. روش کار به گونه ای است که ابتدا لایه های اطلاعاتی تهیه و سپس با استفاده از نظر کارشناسان به صورت فازی شده و قابل مقایسه در آمده اند. در نهایت هرکدام از لایه ها در نرم افزار ARC GIS با استفاده از دستور Raster calculator با استفاده از منطق فازی با هم تلفیق شده اند و نقشه نهایی حاصل شده است. نتایج به دست آمده بیانگر این است که شهر پاوه به دلیل وجود خطوط گسلی، شبکه رودخانه، راه ارتباطی و شیب زیاد داری پتانسیل بالایی در جهت وقوع لغزش هستند. همچنین بخش های عمده ای از مناطق جنوب و جنوب غربی شهرستان نیز پتانسیل بالایی جهت حرکات لغزشی دارند. مجموعه-ای از عوامل فوق بیانگر پتانسیل منطقه جهت وقوع حرکات دامنه ای به خصوص لغزش است.
۲۵.

مکان یابی مناطق مستعد توسعه فیزیکی شهری با استفاده از روشهای OWA و ANP (مطالعه موردی: شهر بیجار)

کلید واژه ها: ژئومورفولوژی بیجار توسعه شهری ANP OWA

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 750 تعداد دانلود : 658
امروزه بسیاری از نواحی شهری کشور ما با توجه به گسترش نامحدود و بدون برنامه خود سبب دست اندازی به محیط های طبیعی و از بین بردن آن ها شده اند و این روند موجب حرکت به سمت پیرامون و تغییر کاربری اراضی شده است. توسعه ی فیزیکی شهر، فرآیندی پویا و مداوم است که طی آن محدوده های فیزیکی شهر و فضاهای کالبدی آن در جهت های عمودی و افقی از حیث کمی و کیفی افزایش می یابد. با توجه به قرارگیری شهر بیجار در یک منطقه کوهستانی و وجود نواحی کوهستانی از جمله نقاره کوب و کوه نسار در محدوده شهری این شهر، در تحقیق حاضر سعی بر آن شده است تا نواحی مستعد جهت اهداف توسعه شهری با استفاده از روش های میانگین گیری وزن دار ترتیبی و تحلیل شبکه ای صورت گیرد. به منظور پتانسیل سنجی منطقه موردمطالعه از معیارهای ژئومورفولوژیکی، زمین شناسی و انسانی استفاده شده است. روش کار به این صورت است که پس از تهیه لایه های اطلاعاتی در محیط ARCGIS، لایه های اطلاعاتی وارد نرم افزار IDRISI شده است و کار پهنه بندی در این نرم افزار صورت گرفته است. پس از تهیه لایه های اطلاعاتی از طریق مدل تحلیل شبکه ای (ANP) لایه های اطلاعاتی وزن دهی شده اند و سپس با استفاده از روش میانگین گیری وزن دار ترتیبی (OWA) باهم تلفیق شده اند و در نتیجه مناطق مستعد جهت اهداف توسعه شهری بر مبنای مدل تلفیقی ANP و OWA در سه کلاس طبقه بندی شده اند. طبق نتایج ، کلاس مناسب شامل قسمت های شمال و شمال غربی محدوده مطالعاتی و منطبق بر جاده بیجار-زنجان و همچنین جاده بیجار-سنندج می باشد که به دلیل شیب کم، موقعیت ارتباطی مناسب، کاربری مناسب و فاصله از خط گسل دارای تناسب بالایی جهت اهداف مورد نظر هستند. اما کلاس نامناسب اغلب منطبق بر ارتفاعات و مناطق پرشیب و همچنین حریم رودخانه و خطوط گسل قرار دارند که بخش عمده ای از مناطق جنوبی محدوده مطالعاتی را دربرگرفته است.
۲۶.

پتانسیل سنجی ژئوسایت های مستعد استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از روش کامنسکو

کلید واژه ها: ژئوسایت کامنسکو چهارمحال و بختیاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 442 تعداد دانلود : 60
ژئوتوریسم به عنوان شاخه ای از گردشگری در طی سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته شده است و می تواند به عنوان یکی از ارکان مهم در توسعه مناطق، مورد توجه ویژه قرار گیرد. با توجه به اهمیت موضوع، در تحقیق حاضر به ارزیابی ژئومورفوسایت های استان چهارمحال و بختیاری پرداخته شده است. این تحقیق بر مبنای روش های توصیفی-تحلیلی می باشد و در چند مرحله انجام شده است. در مرحله اول به شناسایی ژئوسایت های استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه و پرسشنامه پرداخته شده است. در مرحله دوم، با استفاده از روش کامنسکو به ارزیابی ژئوسایت ها پرداخته شده است و در نهایت در مرحله سوم بر مبنای نتایج حاصله، ژئوسایت های مستعد استان چهارمحال و بختیاری شناسایی شده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که در بین ژئوسایت های استان چهار محال و بختیاری، ژئوسایت تالاب گندمان با مجموع ۸۳ امتیاز، دارای بالاترین امتیاز است. بعد از این ژئوسایت، ژئوسایت چشمه کوهرنگ با ۸۲، تالاب چغاخور با ۸۱ و دشت لاله های واژگون با ۷۸ امتیاز، دارای بالاترین امتیاز هستند. با توجه به موارد مذکور، ژئوسایت های تالاب گندمان، چشمه کوهرنگ، تالاب چغاخور و دشت لاله های واژگون، به عنوان ژئوسایت-های با ارزش استان چهارمحال و بختیاری انتخاب شده است که نیازمند توجه ویژه ای هستند.
۲۷.

ارزیابی میزان زیست پذیری در فضاهای شهری: مورد پژوهی: بافت قدیم شهر خرم آباد

کلید واژه ها: زیست پذیری شاخص های پایداری بافت قدیم خرم آباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 210 تعداد دانلود : 567
ارزیابی میزان زیست پذیری در فضاهای شهری: مورد پژوهی: بافت قدیم شهر خرم آباد توجه فزآینده ای نسبت به مفاهیم پایداری، زیست پذیری و توسعه پایدار به وجود آمده است. پایداری عموماً به تعادل اهداف زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی اشاره می کند. زیست پذیری نیز زیر مجموعه اهداف پایداری است که به طور مستقیم بر روی افراد اجتماع تأثیر می گذارد و شامل توسعه ی اقتصاد محلی، کیفیت زیست محیطی، عدالت، دسترسی، امنیت و سلامت عمومی و انسجام اجتماعی است. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی میزان زیست پذیری در بافت قدیم شهر خرم آباد با روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر منابع اسنادی- پیمایشی تدوین شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل ویکور و آزمون خی دو بهره گرفته شده است. ابعاد مورد مطالعه در این تحقیق شامل مولفه های اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی بوده است. میزان sigبدست آمده از آزمون خی دو ( رابطه بین متغیرهای تحقیق) برابر با 000/0 می باشد که این میزان به لحاظ اماری معنادار می باشد. واژگان کلیدی: زیست پذیری، شاخص های پایداری، بافت قدیم، خرم آباد
۲۸.

شناسایی موانع توسعه کارآفرینی زنان قالیباف روستایی(موردمطالعه: دهستان جامرود، شهرستان تربت جام)

کلید واژه ها: کارآفرینی موانع کارآفرینی توسعه روستایی زنان روستایی دهستان جامرود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 835 تعداد دانلود : 316
هدف از پژوهش حاضر که از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد، شناسایی موانع توسعه کارآفرینی در بین زنان روستایی است که به صورت موردی در دهستان جامرود شهرستان تربت جام انجام گرفته است. گردآوری اطلاعات به دو شیوه اسنادی و میدانی است که داده های میدانی از طریق سرشماری زنان روستایی که در کلاس های کارآفرینی شرکت داشته اند (150 نفر)، جمع آوری شده است. روایی ابزار تحقیق به صورت صوری با کسب نظرات کارشناسان مربوطه و اساتید دانشگاهی تائید شده و پایایی ابزار تحقیق با توزیع 30 پرسشنامه در خارج از محدوده موردمطالعه، با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (855/0)، تائید گردید. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار و ضریب تغییرات) و آمار استنباطی (آزمون دوجمله ای) استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد متغیرهای محدودیت اجتماعی برای فعالیت زنان در بازار از بعد اجتماعی فرهنگی (23/4)، نداشتن پشتوانه مالی و پس انداز کافی از بعد اقتصادی (33/4)، پایین بودن سطح سواد زنان روستایی از بعد آموزشی و مدیریتی (37/4)، عدم دسترسی به فناوری های جدید از بعد فنی (27/4) و وجود محدودیت های زیاد برای فعالیت های اقتصادی مستقل زنان از بعد موانع سیاست گذاری با میانگین (97/3) مهم ترین موانع توسعه کارآفرینی زنان قالیباف دهستان جامرود می باشد.
۲۹.

سنجش میزان رضایت ساکنان از وضعیت مبلمان شهری با رویکرد هویت بخشی و سرزندگی(مورد مطالعه: شهر کرج)

کلید واژه ها: طرحی شهری مبلمان شهری رضایت شهروندان آرامش شهروندان کرج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 709 تعداد دانلود : 544
با توجه به اینکه سیمای شهر نخستین معرف شهر است و بازتابنده تحول و تاریخ شهر نیز می باشد و مبلمان شهری یکی از اجزای اصلی فضاهای شهری است، که با حضور آن ها در هر فضایی می توان کیفیت و کارایی فضا را افزایش داد و راحتی و آسایش را برای فضا به خوبی فراهم آورد. مبلمان شهری بخش زیادی از فعالیت ها در شهر را سامان می دهد و باعث بالارفتن کیفیت برخورداری شهروندان از محیط پیرامون و افزایش رفاه و لذت آن ها در خیابان، پارک و عرصه های دیگر شهری می شود. بر همین اساس هدف اصلی پژوهش حاضر سنجش میزان رضایت ساکنان از وضعیت مبلمان شهری با رویکرد هویت بخشی و در شهر کرج می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت از نوع توصیفی - تحلیلی و به لحاظ اجرا از نوع پیمایشی و به لحاظ روش جمع آوری داده ها از نوع میدانی می باشد. نتایج حاصل از بررسی داده ها حاکی از آن داشت مبلمان شهری در این شهر از زیبایی و تناسب کاملا مطلوبی برخوردار نیست و جانمایی مبلمان آن باید بازبینی و اصلاح گردد. و می توان گفت عامل مهم دیگر در طراحی عناصر مبلمان شهری در این شهر بحث فرهنگ است. امروزه متأسفانه شهرهای ما رفته رفته شبیه به هم می شوند. شکل معماری فضای شهر و خیابان امروزه در حال تغییرات عمده ای است. طراحی اجزای مبلمان شهری برای هر منطقه کاملاً باید با توجه به فرهنگ آن منطقه صورت پذیرد. نکته دیگری است که در طراحی مبلمان شهری باید مد نظر قرار گیرد. یک عنصر مبلمان شهری در هنگام استفاده نباید کمترین آسیبی برای کاربر خود ایجاد نماید. عدم استفاده از لبه های تیز و پرهیز از کاربرد مواد و رنگ های شیمیایی آسیب رسان، از جمله راهکارهای کلی در این زمینه به شمار می روند.
۳۰.

الزامات مدیریت شهری در توسعه پایدار گردشگری با تأکید بر اقتصاد (مورد مطالعه: شهر میاندوآب)

کلید واژه ها: گردشگری شهری توسعه پایدار گردشگری مدل SWOT شهر میاندوآب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 943 تعداد دانلود : 724
گردشگری شهری یک عامل تغییر دهنده فضا در مکان ها و زمان های شناخته شده برای هر شهر و کلانشهری محسوب می گردد. در واقع توریسم شهری به عنوان استفاده کننده از فضای شهری یا وزن دهی و تمرکز بر بخشی از فضای شهری می تواند به عنوان عامل مهم قابل توجه و بررسی باشد. هر میزان که استفاده گردشگران از این فضا و امکانات، خدمات، تسهیلات و جاذبه های شهری بیشتر باشد، فضا و ساختار فضای شهری به سمت گردشگری بیشتر تمایل دارد. به عبارتی ساختار فضای شهر استوار بر ساختار توریسم شهری است. از بعد دیگر بدون شناخت ساختار و فضای شهری نمی توان به اهمیت و نقش گردشگران شهری پرداخت. در پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی، با بکار گیری فرایند برنامه ریزی راهبردی، ضمن پی جویی توانمندی ها و کارکردهای گردشگری میاندوآب و به منظور توسعه این کارکردها، اقدام به ارائه راهکارها و تعیین راهبردهای کاربردی در جهت توسعه گردشگری پایدار شده است که هدف اصلی آن بررسی الزامات مدیریت شهری در توسعه پایدار گردشگری با تأکید بر اقتصاد در این شهر می باشد. بر این اساس، ابتدا فهرستی از نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت ها شناسایی شد سپس برای مشارکتی کردن برنامه ریزی آتی در شهر مورد مطالعه، از تکمیل پرسشنامه توسط مردم، مسئولان و گردشگران استفاده گردید و سپس به تک تک عوامل وزن داده شد. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که راهبردهای قابل قبول در برنامه ریزی گردشگری پایدار شهر میاندوآب، در اولویت اول راهبردهای محافظه کارانه است و راهبردهای بعدی در اولویت های بعدی برنامه ریزی قرار دارند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۵