سیاست نامه علم و فناوری

سیاست نامه علم و فناوری

سیاست نامه علم و فناوری دوره ششم پاییز 1395 شماره 3 (پیاپی 16) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیل و بررسی موانع آمایش سرزمین در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 352 تعداد دانلود : 24
سابقۀ برنامه ریزی عمرانی در کشور بیش از شش دهه است. در این مدت، برنامه ریزی در مفهوم عام و آمایش سرزمین در مفهوم خاص، تحت تأثیر شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، همواره با دگرگونی هایی همراه بوده است. این برنامه ها با موانع و چالش هایی رو به رو بوده اند. هدف مقالۀ حاضر تحلیل و ارزیابی این چالش ها و موانع پیش روی اجرای برنامه های توسعه در مفهوم عام و آمایش سرزمین در مفهوم خاص است. روش تحقیق در این مقاله اسنادی است. نتایج نشان می دهد که هرچند تقسیم کار بین مناطق با منابع بالقوۀ آن ها، در تدوین اسناد آمایش سرزمین، در قالب نظر صورت گرفته، اما در عمل توجه چندانی به آن نشده است. این امر منجر به توسعۀ نامتوازن و نامتعادل مناطق کشور شده که خود سبب تشدید نابرابری بین مناطق مختلف کشور شده است. ازجمله موانع این فقدان تقسیم کارِ عملی بین مناطق کشور می توان به ساختار تک ساخت سیاسی، تقسیم بندی نامناسب سیاسی اداری، نبود تعریف مناسب از منطقه در کشور، بی توجهی به مسئلۀ جمعیت و مهاجرت، فقدان طرح یکپارچه و نظام مند، بی توجهی به همۀ ابعاد آمایش سرزمین به یک اندازه، فشارهای سیاسی برای اجرای طرح ها و پروژه های فاقد توجیه اقتصادی و فنی و فقدان مدل مناسب برای آمایش سرزمین در ایران اشاره کرد.
۲.

شناسایی معیارهای توسعه پایدار مؤثر بر انتخاب پروژه ها، با توجه به ارتباطات میان آن ها(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 401 تعداد دانلود : 842
در سازمان های پروژه محور، طرح های متعدد باعث شده که تحولات گوناگونی در روش ها و سیستم و ساختار سازمان ایجاد شود. از این رو، برای استفاده بهینه از فرصت ها و کنترل پیشرفت پروژه ها باید با مدیریتی جامع و یکپارچه پروژه های سازمان را به انجام رساند. در این مقاله، به کمک ترکیبی از روش های کیفی، به شناسایی عوامل موثر پایداری در انتخاب سبد پروژه ها پرداخته شده است. نخست، با به کارگیری تکنیک نظریه داده بنیاد، عوامل شناسایی شده در سه گروه اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی طبقه بندی می شوند، سپس با استفاده از تکنیک دیمتل رابطه میان این عوامل شناسایی می شود. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد اثرپذیرترین عامل مسئولیت پذیری، اثرگذارترین عامل هزینه و مهم ترین عوامل مسئولیت پذیری و هزینه اند. همچنین عوامل ضایعات و ریسک متغیرهای اثرگذار تاثیر بیشتری از سایر عوامل خواهند داشت.
۳.

مروری بر رهیافت های تطوری متأخر در اقتصاد و پرسش های پیشِ روی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 656 تعداد دانلود : 212
رهیافت های تطوری به اقتصاد از زمان کتاب مشهور نلسون و وینتر در سال 1982 جان تازهای گرفت و چشم انداز جدیدی در برابر تئوری پردازی و رهیافت های جدید سیاست گذاری گشود. از آن زمان تاکنون، فرض سادۀ استقراض از مفاهیم بیولوژی در اقتصاد، در برابر نگاه نئوکلاسیکی که وامدار تفکر مکانیک نیوتنی و کاربست آن در اقتصاد بود، مسیری طولانی را پیموده و مباحث آن بسیار تخصصی تر شده است. در این مقاله، با نگاهی به تاریخچۀ اقتصاد تطوری، در برابر رهیافت رقیب آن یعنی اقتصاد نئوکلاسیک، تلاش می شود موضوعات روز و پرسش های پیش روی، با توجه به آخرین دانش روز و از منظر علمی - ترویجی بررسی شود.
۴.

سنجش اثرگذاری تأمین مالی زیرساخت های توسعه فناوری و عمرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 383 تعداد دانلود : 748
در این مقاله به تجربۀ کشورهای استرالیا و هند در مورد تأمین مالی طرح های زیرساختی پرداخته شده است. تأمین مالی طرح های زیرساختی به سرمایه گذاری گسترده ای نیاز دارد؛ از این رو به استفاده از سرمایه گذاری های بخش خصوصی در این حوزه توجه بیشتری شده است. امور زیرساختی به علت هزینه های بسیار بالا و دورۀ بازگشت طولانی مدت سرمایه، ملاحظات خاصی برای تأمین مالی دارند که فقط صندوق های بزرگ قادرند آن ها را برعهده گیرند. دولت نیز ریسک های بخش خصوصی را کم می کند تا بتوانند وارد این عرصه شوند. در استرالیا، افزون بر صندوق های خاصی که به امور زیرساختی مربوط اند، از ظرفیت صندوق های بازنشستگی برای تأمین مالی زیرساخت نیز استفاده می شود. از آنجا که این صندوق ها خود متخصص اجرای پروژه های زیرساختی نیستند، شرکت هایی به نام مدیران تأمین مالی صندوق های زیرساخت این کار را برعهده می گیرند. آمارهای مربوط به حوزۀ زیرساخت هند نیز نشان می دهد روند حرکت این کشور، در تأمین مالی پروژه های زیرساختی، از تأمین مالی دولتی و مالکیت دولتی به سمت تأمین مالی بخش خصوصی یا مالکیت بخش خصوصی رفته است.
۵.

تولیدات فناورانه و علمی ایران و مقایسه آن با برخی از کشورهای منطقه و جهان در فاصله سالهای 2006 تا 2015(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 411 تعداد دانلود : 829
هدف پژوهش حاضر، تحلیل نسبت تولید مقاله به پروانۀ ثبت اختراع در سال های اخیر در ایران و مقایسۀ آن با سایر کشورهاست. در این مقاله از فنون کتاب سنجی استفاده شده است. جامعۀ آماری این پژوهش را ایران و کشورهای پیشرو در تبدیل علم به ثروت و برخی از کشورهای رقیب منطقه تشکیل می دهند. کشور ایران، در سال های 2006 تا 2015، سهم تقریبی 1/4 درصد از تولید علم جهانی را به خود اختصاص داده است و در مقایسه با سایر کشورهای رقیب و پیشرو وضعیت مطلوبی نداشته است. از نظر نسبت تولید علم به پروانۀ ثبت اختراع نیز از همۀ کشورهای مذکور عقب تر بوده است. از این مطالعه نتیجه گیری می شود که میان تولید علم و کاربردی کردن آن در ایران خلأ عمیقی مشاهده می شود. رسیدن به وضعیت مطلوب در زمینۀ تبدیل علم به ثروت و افزایش پروانه های ثبت اختراعات، به منزلۀ عاملی مهم در تبدیل علم به ثروت، نیازمند برنامه ریزی صحیح و تشویق مخترعان به ثبت کارهای فناورانۀ خود در مجامع بین المللی است. 
۶.

الزامات بازار کار مخترعان با رویکرد اقتصاد مقاومتی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 229 تعداد دانلود : 130
توجه به سرمایه های انسانی و محصولات نوآورانۀ به دست آمده از این منابع ارزشمند بسیار مهم است؛ بنابراین با توجه به ظرفیت بالای کشور در حوزۀ منابع انسانی مبتکر و منافع چشمگیر رشد اقتصاد دانش محور در ایران و همچنین ضعف مطالعاتی در حوزۀ راهبردهای بازار کار مخترعان در کشور، هدف این پژوهش شناسایی الزامات بازار کار مخترعان از دیدگاه خود مخترعان برای ورود موفق به بازار است. برای تهیۀ اطلاعات پژوهش پرسشنامه هایی در اختیار مخترعان قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد حدود 69 درصد مخترعان کارآفرینی را شغل خود می دانند و در زمینۀ مهارت های لازم برای ورود به زندگی شغلی و پیشرفت در آن، بیش از هر چیز مهارت، پشتکار و جدی بودن را مهم می دانند و بعد از آن، خلاقیت و ابتکار، روابط عمومی، همکاری و روحیۀ کار تیمی، مدیریت زمان و درنهایت مهارت های عمومی اداری را تأثیرگذار می دانند.
۷.

چرخه های همپایی و تغییرات در رهبری صنعتی: پنجره های فرصت و پاسخ بنگاه ها و کشورها در تکامل نظام های بخشی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 723 تعداد دانلود : 294
هدف این مطالعه ارائه چارچوبی در مورد چرایی پدیده تغییرات پی در پی در رهبری صنعتی (چرخه هم پایی) است که در بخش های گوناگون صنعت اتفاق می افتند. در چرخه های هم پایی، بنگاه ها و کشورهایی که دیرتر وارد صنعت شده اند در مقام رهبرانی بین المللی پدیدار می شوند، در حالی که رهبران کنونی صنعت، موقعیت قبلی خود را از دست می دهند. پس از مدتی، تازه واردان دیگری رهبرانی را که اخیرا به موقعیت رهبری دست یافته اند از این موقعیت برکنار می کنند. این مقاله، برای شناسایی عوامل اساسی موثر بر هم پایی، چارچوب نظام بخشی اتخاذ کرده است و پنجره های فرصتی را که ممکن است در طول تکامل بلندمدت صنعتی پدیدار شوند شناسایی کرده است. این مطالعه سه پنجره ارائه کرده است که هر یک به ابعاد خاصی از نظام بخشی مرتبط است: بعد نخست به تغییرات در دانش و فناوری مربوط است. بعد دوم به تغییرات در تقاضا و بعد سوم به تغییرات در سیاست های عمومی و نهادها مربوط است. ترکیبی از بازشدن پنجره ای به صورت فناورانه یا مبتنی بر تقاضا یا سیاستی - نهادی و نیز پاسخ بنگاه ها و دیگر اجزای نظام بخشی کشورهای تازه وارد و رهبران کنونی صنعت، تعیین کننده تغییرات در رهبری صنعتی و هم پایی اند. بخش ها با توجه به نوع پنجره هایی که ممکن است باز شوند و پاسخ بنگاه ها و دیگر اجزای نظام با هم متفاوت اند. همچنین در این مقاله شواهدی تجربی از چرخه های هم پایی مربوط به شش بخش ارائه شده اند که عبارت اند از: گوشی های موبایل، دوربین، نیمه هادی ها، فولاد، هواپیماهای جت در اندازه متوسط و نوشیدنی ها.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۳