زبان و ادب فارسی (آزاد سنندج)

زبان و ادب فارسی (آزاد سنندج)

زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال دوازدهم بهار 1399 شماره 42 (مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

مقالات

۱.

بررسی وام واژگان فرانسوی و روسی در دیوان ایرج میرزا(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: زبان ایرج میرزا وام واژه فرانسوی روسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 176 تعداد دانلود : 123
زبان موجودی پویا و زنده است که همواره در حال دگرگونی، رشد و گسترش است. یکی از اصلی ترین شاخص های پویایی زبان پذیرفتن وام واژه هایی است که تحت تأثیر روابط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و . . . از زبان های دیگر به آن زبان وارد می گردد. زبان فارسی نیز با وجود توان بالقوه در داشتن واژگان، از این امر مستثنی نبوده و شاهد حضور وام واژگان عربی، انگلیسی، فرانسوی، ترکی و روسی و . . . در آن هستیم. ایرج میرزا، شاعر دوره قاجار، یکی از شاعرانی است که در شعر خویش از وام واژگان فراوانی بهره برده است. وی بیشتر از زبان و فرهنگ عربی تأثیر پذیرفته است . با مطالعه شعر وی می توان به وضوح وام واژگان فرانسوی و روسی را در شعر وی مشاهده نمود. وی از واژگان فرانسوی مانند آژان، ژاندارمری، تلفن، پودر و . . . و نیز وام واژگان روسی مانند: اسکناس، چمدان و اتو و . . .استفاده نموده است. پژوهش حاضر برآنست با روش توصیفی- اسنادی و با بهره گیری از فرهنگ لغت های مختلف و ریشه یابی کلمات، وام واژگان فرانسوی و روسی در شعر وی را برای خوانندگان تبیین و بررسی نمایند.
۲.

هویت یابی واژه ها در غزل های حافظ(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:

کلید واژه ها: زبان استعاره هویت واژه حافظ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 490 تعداد دانلود : 186
زبان به عنوان یک جریان سیال و تاویل پذیر ، از توانش ها ی پنهان و آشکاری بر خورداراست .استمرار حیات واژگان یک زبان عمدتا با عدم تطابق سطوح زبانی آن ارتباط دارد،بنا بر این بعضی از شعرا با توسل به هنر استعاره ، ضمن تحکیم جایگاه واژه ها در زبان ، معنی آن را از هرگونه گمانه زنی های عجولانه دور نگه می دارند. غرض نگارنده ازهویت یابی واژه ها، توجه شاعر به اهمیت وجه کم رنگ سازی و بعضا پنهان سازی معنی قطعی واژه هاست که در پرتو استعاره حاصل می شود. حافظ از جمله شعرایی است ، که نه تنها برخی از واژه ها را از سیاه چاله های گمنامی نجات داد،بلکه با بازنمایی جدیدی از فضای عصر خود و با رویکردی مبتنی بر استمرار؛ مدل فرهنگی و اجتماعی نوی را بنا می نهد. در همین راستا در شعر او به واژه های متعددی از جمله:« وحشی و ضع ، هر جایی ، چشم دریده،دهان گشاده، انگشت نما،خود فروشی ، هرزه گرد، جماش و ....» بر می خوریم که با کم رنگ سازی معنای قاموسی؛ هر یک ازآن ها را بر صدر می نشاند..و بنا به تعبیر خود، قبای حسن فروشی را برازنده آن ها می نماید.لذا این مقاله بر آن است تا نمونه هایی از این جریان هنری را در غزل های حافظ تحلیل نماید.و به این پرسش پاسخ دهد که :چگونه می توان با توسل به هنر استعاره به چنین هویتی در واژه ها دست یافت؟
۳.

بررسی و نقد مؤلفه های ناتورالیستی داستان «دریا هنوز آرام است» از احمد محمود(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:

کلید واژه ها: ناتورالیسم احمد محمود دریا هنوز آرام است جامعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 296 تعداد دانلود : 134
مکتب های ادبی به این دلیل که نشان دهنده مؤلفه های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر دوره هستند، معیارهایی مهم برای درک ویژگی های ادبی ادوار مختلف محسوب می شوند. یکی از این مکتب ها ناتورالیسم است که در آغاز از طریق ترجمه آثار نویسندگان آمریکایی و اروپایی در دوره مشروطه به ادبیات داستانی فارسی راه یافت. احمد محمود به عنوان یکی از نمایندگان برجسته ناتورالیسم، قواعد و مؤلفه های این مکتب را به نیت بازگویی نقدهای اجتماعی و تشریح احوالات مردم در داستان های خود دخالت داده است. بررسی توصیفی- تحلیلی مهم ترین ویژگی های ناتورالیستی «دریا هنوز آرام است» نشان می دهد که با توجه به عناصری همچون «جنبه های فیزیولوژیکی»، «شکستن حرمت کاذب واژگان»، «نفی آزادی و باور به جبر تاریخی و اجتماعی»، «سبک محاوره ای»، «توصیف دقیق و شرح جزئیات»، «محدودیت توانایی های جسمانی»، «خلق شخصیت هایی با خوی حیوانی» و «پایان غم انگیز داستان»، داستان مذکور واکنشی ادبی نسبت به ضعف ها و محرومیت های عمدتاً اقتصادی جامعه ایران در دهه های سی و چهل خورشیدی به شمار می آید. محمود در مواردی با توجه به بافت فرهنگی و دینی گروه هدف، از برخی مؤلفه های ناتورالیسم عدول کرده که «عدم توجه به تأثیر ژنتیک در زندگی افراد»، «بسامد پایین واژگان تابو» و «پرداختن به مسائل ورای طبیعت در سطحی محدود» از آن جمله است.
۴.

نظریه روان شناختی هوش هیجانی و مهارت طنز و شوخ طبعی در بوستان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: بوستان سعدی نقد ادبی و نظریه پردازی تصویرپردازی عاطفی حکایت طنز و شوخ طبعی هوش هیجانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 817 تعداد دانلود : 344
نوشتن مقالات علمی و طرح مباحث میان رشته ای در رابطه با آن ها، از علائق پژوهشگران در سال های اخیر است. یکی از این مباحث، انعکاس علم روانشناسی در آثار ادبی و انطباق آن با تئوری های نوین روانشناسی می باشد. در این مقاله، هوش هیجانی و مهارت طنز و شوخ طبعی در بوستان، بررسی و با علم امروزی روانشناسی تطبیق داده شده است. در بوستان، سعدی روند زندگی را به سمت تکامل اخلاقی و انسانی دنبال می کند و از قالب حکایت برای بیان بهترین روش های زندگی بهره می گیرد و با استفاده از سبک تصویرپردازی، سعی دارد برای بهبود روابط و رفتارهای انسانی، راهکارهایی را ارائه کند. هدف سعدی در بوستان، آموزش بهتر زیستن به تمام افراد جامعه، در هر سن ، مقام و با هر طبقه اجتماعی ، برای دستیابی به شادکامی و زندگی سالم است. روش هایی که امروزه با گذشت قریب به هشت صد سال از تألیف بوستان، با اصطلاح هوش هیجانی(Emotional Intelligence)شناخته شده است؛ روش هایی شامل مهارت های کنارآمدن با پیچیدگی های اجتماعی و تصمیم گیری های شخصی که به نتیجه مثبت می انجامد و وضعیت مطلوب را به وجود می آورد. این پژوهش بیان می کند که سعدی از این مهارت آگاهی داشته و آن ها را با تصویرپردازی عاطفی به مخاطب خود ارائه کرده که امروزه با نظریه ها و مهارت های ارائه شده از جانب روان شناسان عصر حاضر مطابقت دارد.
۵.

بازتاب فرّ در عتبه الکتبه و تاریخ جهانگشا(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: عتبه الکتبه تاریخ جهانگشا شاه آرمانی فره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 376 تعداد دانلود : 174
هدف مقاله ی حاضر، تحلیل و تبیین جلوه های فرّ در دو کتاب عتبه الکتبه و تاریخ جهانگشای جوینی است. این دوکتاب، از جمله آثار مهم و ارزشمند زبان فارسی می باشند که علاوه بر فواید تاریخی، از باب اطلاعات فراوان ادبی و اجتماعی در شمار معتبرترین و سودمندترین کتاب های فارسی به شمار می روند. اسطوره ی فرّ یا فرّه، از مهم ترین ارکان اندیشه ی سیاسی ایران باستان و یکی از مؤلّفه های اصلی مفهوم شاه آرمانی است. فرّ، نشان تأیید الهی است و فروغی است که بر دل هرکس بتابد از همگنان برتری می یابد. به سبب تابش این فروغ است که شخص می تواند به پادشاهی برسد و شایسته ی تاج و تخت گردد. اسطوره فرّ از دوران باستان به بعد، دچار تغییرات و دگرگونی هایی در کیفیّت و کارکرد خود شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد، فرّه باوری در دو کتاب مورد نظر، در جریان رویدادهای کلان مربوط به شاهان و بعضی خصوصیّات و رفتارهای آنان، جلوه می کند. در این تحقیق، پژوهشگر جلوه های فرّ را در چهار زمینه ی استعمال صریح واژه ی فرّ، نمودهای بصری فرّ، خویشکاری فرّ و نمود فرّ به شکل تأیید الهی به شیوه ی تحلیل محتوایی و با استفاده از منابع کتابخانه ای نشان داده است.
۶.

اصلی ترین مختصات شاعری فرخی یزدی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: غزلیات سیاسی سبک فرخی یزدی آزادی خواهی اصطلاحات انقلابی و سوسیالیستی اشارات اساطیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 209 تعداد دانلود : 825
محمد فرّخی یزدی، یکی از چهره های برتر ادبیّات سیاسی و از شاخه شاعران مردمی دوره مشروطیّت و پهلوی اوّل به شمار می رود. وی از قالب های سنّتی برای مفاهیم آزادی، برابری و وطن خواهی بهره می برد. هرچند شهرت اصلی وی در غزلیّات سیاسی است، رباعیّات سیاسی فی البداهه اش نیز قابل توجّه است.شیوه شاعری فرّخی در بیشتر موارد در محدوده سبک بازگشت، یعنی: شیوه مرسوم شاعران تا قرن هشتم، به ویژه سعدی است که گاه با چاشنی ویژگی شعردوره صفوی در می آمیزد. شعر فرّخی از لحاظ بیانی، دو نوع اصطلاحات و ترکیبات دارد: یکی، اصطلاحات و ترکیبات زبانی کلاسیک؛ دوم، اصطلاحات و ترکیبات جدید معنایی. هرچند، شعر دوره مشروطیّت به دلیل ضرورت پیام رسانی، چندان جایی برای صورخیال و آرایه های ادبی باقی نگذاشته بود، با این حال در شعر فرّخی و بعضی دیگر از شاعران برتر این دوره، همچون: بهار و عشقی به طور طبیعی و تحت تأثیر ذوق سرشارآنان آرایه های ادبی و صورخیال زیبایی به کار رفته است. به جز این ها، اصلی ترین ویژگی های شعر فرّخی یزدی عبارت است از:شعر روزنامه ای و قدرت طبع وی در بدیهه سرایی، بیان اندیشه های آزادی خواهی، استبداد ستیزی، ناسیونالیستی، تجدّد طلبی و نوگرایی،جامعه اشتراکی، ادبیّات کارگری، ادبیّات زیر زمینی و مضامین پایداری،کاربرد اشارات اساطیری و باستان گرایی و شعر زندان که موارد یادشده با تجزیه و تحلیل اشعار دیوان و روزنامه های طوفان وی بررسی شده است.
۷.

مسأله لحن در ترجمه آثار ادبی کودک و نوجوان (موردپژوهی: شازده کوچولو با ترجمه های محمد قاضی و احمد شاملو)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:

کلید واژه ها: احمد شاملو ادبیات کودک و نوجوان لحن در ترجمه محمد قاضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 277 تعداد دانلود : 893
بسیاری بر این باورند که ترجمه آثار ادبی کودک و نوجوان، کاری بس سهل است که تنها با جایگزین کردن کلمات و رعایت نسبی ساختار جمله بندی ها می توان ترجمه ا ی خوب از آثار کودک و نوجوان ارائه کرد. اما این امر درست نیست چرا که ترجمه فرآیندی بسیار پیچیده و متاثر از عوامل بسیاری از قبیل نوع و شیوه بیان متن اصلی، قابلیت مترجم در انتقال مفهوم و از همه مهم تر لحن است. از اینرو، در پژوهش حاضر سعی شده است تا با مقایسه ترجمه های کتاب «شازده کوچولو» با قلم محمد قاضی و احمد شاملو، مسأله لحن در ترجمه آثار کودک و نوجوان بررسی شود. نتایج نشان می دهد که مترجمان در انتخابِ لحنِ مناسب برای مخاطبِ کودک و نوجوان، دچار ضعف بوده اند. چرا که در اکثر جمله ها قاضی از جملات بسیار رسمی و مناسب رده سنی بزرگسال استفاده کرده است. از طرف دیگر، شاملو از جملات شکسته و زبان محاوره استفاده کرده است که مناسب رده سنی کودک و نوجوان نیست.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۵۴