علوم و فنون نظامی

     امروزه جنگ و کشمکش به صورت خواسته یا ناخواسته با زندگی و حیات جوامع بشری آمیخته شده است و در بسیاری از موارد به نظر می رسد که هیچ راه گریزی از آن وجود ندارد. در عین حال روش ها، قواعد و اصول جنگ با توجه به ا مکانات و توانمندی ها و دانش موجود در هر جامعه و عوامل موثر دیگر دچار تغییر و تحول اساسی گردیده است. در شرایط کنونی پدافند غیرعامل جزء اصول جدایی ناپذیر جنگ ها محسوب شده به طوری که در جهان امروز، بسیاری از کشورها که در عرصه فناوری نظامی صاحب نام هستند (نمونه کشور سوئیس)، به موازات پیشبرد تحقیقات و تولیدات سامانه های هوشمند و پیشرفته نظامی، توجه ویژه ای به ا قدامات دفاع غیرعامل داشته و تلاش مستمری در اشاعه فرهنگ آن در جامعه داشته اند.با این توصیف اجرای پدافند غیرعامل و توجه به ا صول و اقدامات آن برای کشورهایی که دسترسی به فناوری ساخت جنگ افزارهای مدرن را نیز ندارند، اهمیتی مضاعف دارد. با عنایت به آ نچه که گذشت، «میزان نقش توسعه فرهنگ پدافندغیرعامل در سطح ملی در جامعه ا یران در مقایسه با کشور سوئیس» به عنوان موضوع مقاله تحقیقی حاضر، مورد بررسی و کنکاش قرار گرفت. هدف اصلی در این مقاله تحقیقی، تعیین میزان نقش فرهنگ پدافند غیرعامل در سطح کشور اسلامی ایران بوده و روش اجرایی آن از نوع توصیفی- مقایسه ا ی می باشد. نتیجه حاصل از تجزیه و تحلیل آماری نشان می دهد فرهنگ اجرای اقدامات پدافند غیر عامل و رعایت اصول و اقدامات اساسی آن در سطح کشور جمهوری اسلامی ایران هنوز در مراحل مقدماتی و در ابتدای راه می باشد. 

نوپا بودن دانش آینده پژوهی، به خودی خود، محدودیت های بسیاری را در امر تحقیق پدید می آورد. اما فقدان تحقیقات مقدماتی کافی، که گام های نخستین چنین پژوهشی را تشکیل می دهد، از دیگر مشکلات این گونه تحقیقات است. بنابراین، تحقیق حاضر، بر این نکته تأکید می کند که آیا دانش آینده پژوهی و ابزارها و امکاناتی که در اختیار پژوهشگر قرار می دهد، از توانایی مناسبی برای بهره گیری در حوزه ی مطالعات نظامی، به خصوص آینده پژوهی در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران برخوردار است؟ بررسی چنین موضوعی مستلزم آن است که از یک سو، مبانی این علم و از سوی دیگر، مبانی دینی مرتبط با این مبحث مورد دقت و تأمل قرار گرفته و موارد سازگاری آن ها مشخص گردد تا میزان و شیوه بهره گیری از این دانش را در حوزه مطالعات نظامی روشن شود. بر این اساس تحقیق حاضر برای پاسخ به این سوال که آیا می توان از دانش آینده پژوهی در فرآیند مطلوب مطالعات نظامی بهره گرفت؟ و روش بهینه ای برای آینده پژوهی در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران که مسئولین در پرتو آن بتوانند حداکثر بهره برداری از مبانی آینده پژوهی در راستای تحقق آن داشته باشند کدام است؟ هدف از این تحقیق شناخت و تبیین روش بهینه برای آینده پژوهی در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران می باشد. روش تحقیق؛ توصیفی – تحلیل بوده و با استفاده از بررسی اسناد و مدارک، کتابخانه ی تخصصی اطلاعات لازم جمع آوری شده است. 

از زمانی که ایده ساخت زیردریایی در ذهن بشر جرقه زد، این تفکر نیز با آن همراه بود که چگونه می توان این وسیله را برای مدت بیشتری زیر آب نگه داشت. بعد از اینکه در جنگ جهانی دوم اهمیت و قدرت زیردریایی در عملیات دریایی به اثبات رسید، تمام تفکرات صاحبان صنعت زیردریایی به این سمت سوق پیدا کرد که راه حلی را پیدا کنند تا بتوانند بنیادی ترین نقطه ضعف زیردریایی را که نیاز آمدن به سطح آب برای شارژ باطری ها می باشد، از بین ببرند. پیدایش سامانه رانش مستقل از هوا انقلاب دیگری در تجهیزات دریایی بود که اهمیتش از انقلاب اول یعنی ساخت زیردریایی کمتر نبوده است. هر چند در مسیر پژوهش و آزمایشات، به دلیل پیدایش انرژی هسته ای، کشورهایی مانند انگلیس، آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی به سمت نیروی محرکه هسته ای روی آوردند ولی دیگر کشورهای صنعتی و توسعه یافته و در حال توسعه دارای نیروی دریایی که امکان استفاده از انرژی هسته ای را به دلایل مختلف نداشتند با رویکرد استفاده از سامانه رانش مستقل از هوا در زیردریایی های متعارف خود قدرت ماندگاری این زیردریایی را در زیر آب تا حد زیادی افزایش دادند. این مقاله در نظر دارد ضمن بررسی روند پیدایش و توسعه سامانه رانش مستقل از هوا در زیردریایی های غیرهسته ایی، اهمیت این تحول را در عملیات های دریایی (زیرسطحی و ضدزیرسطحی) مورد بررسی قرار دهد.

مین دریایی مقداری ماده منفجره است که در محفظه ای قرار گرفته و به منظور انهدام یا ایجاد خسارت به شناورها طراحی و ساخته می شود و به سبب آثار تخریبی روحی و روانی، تأثیر به سزایی هم در منفی کردن توان رزمی دشمن دارد.. این سلاح به علت عدم نیاز به نیروی پرتابه به مسافت دور، ارزان بودن (ارزش یک مین از چند صد دلار تا چند هزار دلاراست اما ارزش یک موشک یا اژدر از چند هزار دلار تا چند میلیون دلار می باشد) و قابلیت دسترسی آسان توسط کلیه کشورها، حتی با بودجه نظامی نسبتاً پایین مورد استفاده قرار گرفته است. هوشمندی، غافل گیری، تکرارناپذیری و تکیه بر تجهیزات بومی از اصول نبرد ناهمتراز به شمار می روند و  مین های دریایی با ماهیت انفجاری و قابلیت رها شدن از هواپیما، زیردریایی و شناورهای سطحی با تنوّع تأثیر (صوتی، فشاری، مغناطیسی و ترکیبی) می توانند از ابزارهای این نوع نبرد محسوب گردند.این مقاله که با روش توصیفی و تحلیلی انجام می شود به دنبال بررسی نقش مین در جنگهای نا برابر است.

هدف اصلی این پژوهش تعیین زمینه ها ی تحقق و راهکارهای اجرای نظام آموزشی دانشگاه هوایی شهید ستاری با رویکرد پژوهشی است. به منظورجمع آوری اطلاعات، پرسشنامه ای بر مبنای طیف پنج درجه لیکرت طراحی شده که وضعیت نظام آموزشی آن دانشگاه را در ابعاد چهارگانه مدل پژوهش محوری سنجیده است. جامعه آماری این پژوهش، کلیه اساتید و دانشجویان سال سوم دانشگاه هوایی شهید ستاری است که از بین آنها با روش نمونه گیری تصادفی تعداد 334 نفر انتخاب شده اند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که نظام آموزشی دانشگاه هوایی شهید ستاری آموزش محور بوده و ابعاد آن با مدل مطلوب فاصله دارد.

در این مقاله، ابتدا مقدمه ای در خصوص اهمیت تصمیم گیری و نقش آن در پیروزی و شکست فرماندهان، تغییر فن آوری و روش های جمع آوری و پردازش اطلاعات جهت تصمیم گیری بیان شده و در ادامه مطالبی در زمینه ی تصمیم گیری در سازمان ها و سازمان های نظامی، طرح ریزی، برآورد اطلاعاتی و جنگ ناهمتراز عنوان شده است و در پایان، در نقش افسر اطلاعات نیروی خودی، اطلاعات یک وضعیت فرضی مربوط به مشخصات منطقه عملیات، وضعیت دشمن و خودی با استفاده از چهار روش (لکسیکوگراف، تخصیص خطی، حذف و تاپسیس) از روش های مختلف تصمیم گیری چند شاخصه مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته و محور یا محورهای احتمالی تک دشمن و همچنین ترتیب تقدم آن ها مشخص شده است.

فرماندهی، کنترل، ارتباطات، رایانه ها، اطلاعات، تبادل اطلاعات، مراقبت و شناسایی(C4I2SR)  مفهوم جدیدی است که با بهره گیری از مزایای فناوری اطلاعات (IT)  توسط ارتش کشورهای مختلف دنیا مورد استفاده قرار گرفته است. با استفاده از این مفهوم، ارتش ها به دنبال بهره گیری از تبدیل ماحصل اطلاعاتی از طریق فناوری اطلاعات به مزیت رقابتی به وسیله فناوری برتر هستند تا به کمک شبکه مستحکمی از نیروهای  گسترش یافته بتوانند بهره لازم را ببرند. این مفهوم بر این اساس بنا شده است که قدرت و توان یک نیروی نظامی متناسب است با گستردگی شبکه اطلاعاتی مابین جنگ افزارها، حسگرها و عناصر فرماندهی و کنترل. در عصر اطلاعات، قدرت بطور روزافزونی ناشی از به اشتراک گذاری اطلاعات، دسترسی به اطلاعات و سرعت عمل در این زمینه است که همگی توسط نیروهای شبکه فراهم می گردد. C4I2SR روش فکری نوینی را در ارتباط با چگونگی انجام ماموریت و چگونگی سازماندهی و ارتباطات مابین تمامی سطوح استراتژی ، عملیاتی و تاکتیک جنگ در اختیار می گذارد. این مقاله نیز که با شیوه تحلیلی– توصیفی نقش C4I2SR  جنگهای نوین بخصوص سناریو پاکستان و هند مورد بررسی قرار می دهد