علوم و فنون نظامی

در نشریه ها، بولتن ها و اخبار نظامی منتشره توسط بنگاه های خبری مختلف حرف و حدیث زیادی از تیپ های استرایکر (SBCT)[1] به میان می آورند که مشاهده می گردد در بسیاری از آنها راه اغراق ( با هدف یا بی غرض) پیموده شده است، دراین مقاله تلاش گردیده ضمن ارائه یک سری مطالب معتبر در زمینه این خودرو (خودرو چرخ دار استرایکر) و تیپ هایی که با استفاده از این خودرو تجهیز گردیده اند(تیپ های استرایکر از تاریخچه تشکیل تا مرحله عملیاتی شدن) ، مسائل و مشکلات این یگانها نیز در کنار توانمندی ها مطرح تا علاوه بر کمک به مسوولین نیروهای مسلح در اتخاذ تصمیم درست ، بتواند سطح علمی خوانندگان را ضمن ارتقاء از تهاجم عملیات روانی دشمن نیز بدور سازد. <br clear="all" /> 1- Stryker

اندیشه سفر به فضا و استفاده از آن از دیرباز جزو آرزوهای دیرینه انسان بوده است. از این رو تلاش های بی شماری به صورت های مختلف برای تحقق این آرزو صورت پذیرفت. سرانجام منجر به اختراع بالن، هواپیما، موشک و در نهایت ماهواره ها و سفینه های فضایی گردید. در این راستا ماهواره های گوناگونی با کاربردهای مختلف ساخته شد که مطالبی پیرامون اثرات فناوری هوافضا بر دفاع، انواع ماهواره ها و نقاط ضعف و آسیب پذیری ماهواره های نظامی به نظر علاقمندان می رسد. 

      از نظر زمانی در جهان سه مقطع در رابطه با مفهوم تحولات استراتژیک حائز اهمیت است. پس از جنگ دوم جهانی، فروپاشی شوروی و نظام دوقطبی و هم اینک یکجانبه گرایی آمریکا که ویژگی آن با دو مقطع دیگر بکلی متفاوت است.   بعد از جنگ دوم جهانی نظام ژئوپلتیکی جهان مبتنی بر حاکمیت و استقلال عمل دولت ها در دو سطح داخلی و خارجی بود. و همین پدیده منجر به یک نظام جدید در روابط بین الملل گردید و در بعد استراتژیک بر اساس موازنه قرار داشت و به دو قطب قدرت ختم می شد. آنچه در این فرایند اهمیت داشت، امنیت ملی، منافع ملی، حاکمیت و صلاحیت بود. با پایان جنگ سرد بدلیل فروریزی یکی ازجبهه های ژئواستراتژیک جهان، اصول اساسی نظام ژئوپلیتیکی (دولت محور) دچار چالش جدی شد و نوعی روابط ورای مرزبندی های سنتی و فارغ از حاکمیت دولت های ملی بوجود آمد. همین امر باعث گردید، استراتژیها و حوزه های اقتصادی و فرهنگی اجتماعی در مقایسه با استراتژیهای حوزه های امنیتی نظامی اهمیت بیشتری پیدا نماید. اولین پدیده و تحول، دولت های ملی که بازیگران اصلی در سیاست جهانی بودند و توسط قدرتهای بزرگ نیز پشتیبانی می شدند، به گونه ای جدی در معرض چالش قرار گرفته اند. و مفهوم ژئواکونومی که هدف آن تصرف در استراتژیهای اقتصادی است جایگزین ژئوپولتیک گردید.   در این راستا قلمروهای خاصی در جهان همیشه بعنوان محور تعادل نقش استراتژیک خود را بازی کرده اند. این نگرش جدید باعث تحول ژئواستراتژیک قبلی و تبدیل شدن آن به شش منطقه خاص ژئواکونومیکی با مرزهای جدید شد. مهم ترین و محوری ترین آنها خاور نزدیک بزرگ (خاورمیانه بزرگ) است. کشورهای کلیدی آن در نگرش جدید عبارتند از: عراق و ایران، در این رابطه عراق با داشتن مرزهای لرزان، ساختار حکومتی مستبد و تجاوزگر مورد تایید عامه بیشتری از سایر کشورهای منطقه به عنوان بستر مناسب جهت پیاده کردن الگویی بر مبنای ملت سازی و بر اساس مرزهای جغرافیایی نه ژئوپلتیکی مورد هدف امریکا قرار گرفت . بر مبنای طرح آمریکا برای ایجاد خاورمیانه بزرگ،  عراق اولین کشوری در منطقه است که بر اساس الگوی ملت سازی در حال شکل گیری است. 

   ارتش آمریکا در جنگ اول خلیج فارس و جنگ اخیر از تاکتیک موسوم به شوک و وحشت (shock and awe ) استفاده می نماید . این کشور همواره تلاش نموده با وارد کردن نمونه جدیدی از مهمات به ویژه مهماتی با قدرت تخریب بالا علاوه بر بهره گیری از آنها به منظور نابودی تأسیسات دشمن ، دست به نوعی عملیات روانی گسترده بوسیله آنها زده و با بکارگیری این بمب ها ، روحیه نیروهای مقابل را در صحنه نبرد تضعیف نماید ، دو نمونه این بمب ها ، بمب های 15 هزار پوندی BLU-84 بوده که در جنگ ویتنام و سپس در جنگ دوم خلیج فارس و نیز جنگ افغانستان بکار گرفته شد و نمونه دوم آن نیز بمب های موسوم به " مادر همه بمب ها " بود که در جنگ اخیر علیه عراق آن را به صحنه آورده و تبلیغات زیادی نیز پیرامون آن صورت گرفت . در همین راستا ، نیروی هوایی ارتش آمریکا در صدد توسعه این نسل از بمب ها بوده و سفارش ساخت نوع جدیدی از بمب سنگین را که قدرت تخریبی بیشتری در مقایسه با بمب های MOAB ( Massive Ordnance –Air Blast ) موسوم به " مادر همه بمب ها " داده است . بمب جدید که MOP( Massive Ordnance Penetrator ) نامیده می شود ، با وزن30 هزار پوند حدود 40 درصد بیش از بمب MOAB  با وزن 21 هزار پوند ، وزن دارد با اینحال از مدل قبلی خود تا حدی باریک تر است . مدیر فنی بخش تحقیقات تسلیحات جنگی نیروی هوایی آمریکا دلیل افزایش وزن،  این بمب را نسبت به بمب سنگین قبلی ، افزایش امکان نفوذ آن در هدف ها را بیان کرده است . این بمب برای انفجار در عمق زمین یا تخریب تونل های زیرزمینی ، پناهگاه ها و تخریب ساختمان های بلند طراحی شده در حالی که بمب M OAB فقط در انفجارات در سطح زمین کاربرد داشت .  طی 16 ماه آینده ، مدیریت مهمات پایگاه Panhandle  واقع در ایالت فلوریدا سیستم هدایت این بمب ها را بررسی خواهد کرد . این بمب همانند بمب های MOAB ، مجهز به یک سیستم هدایت داخلی است و علاوه برآن از طریق ماهواره نیز هدایت می شود و می تواند بوسیله بمب افکن های B.2 , B.52 ( استلیث ) پرتاب شود . 

مهاجرت آریایی ها در شش هزار سال قبل از میلاد مسیح (ع) بر اثر سرمای فوق العاده از شمال آسیا و اروپا آغاز شد، یک گروه به سیبری، گروه دیگر به هند و دسته سوم به فلات ایران مهاجرت نمودند.         به طور تقریبی تمام مللی که در ساحل دریای پارس اقامت داشته اند، به فنون دریانوری، دریاشناسی و ساختن لنج و کشتی آشنا بودند و از آن بهره می جستند. ایرانیان خیلی زود به یک قوم دریانورد جسور، جستجوگر و موفق تبدیل شدند، تا آنجا که در جریان تصرف مصر، ساختمان راه بزرگ آبی سوئز را بنا نهادند. بالاخره در جنگ های معروف ترموبیل و سالامین، صاحب ناوگان نیرومندی بودند که همه کشتی های آن توسط خود ایرانی ها ساخته و هدایت می شد. کسب منافع اقتصادی از دریا نیز از انگیزه های مهم ایرانیان برای توسعه دریانوردی بوده است. اگرچه در ایران باستان، اقوام بابلی، کلدانی و فنیقی و پارسی در ساحل دریای پارس اقامت داشته و آنها نیز به کار دریانوردی اشتغال داشته اند، ولی ایرانی ها که به واسطه هوش سرشار خود از راه دریا ثروت فراوان گردآورده  بودند، از سایر ملل در این  زمینه کوشاتر بوده اند.         عصر هخامنشی از جهت جابجایی ناوگان های عظیم جنگی و کارهای اعجاب آور دریایی (از جمله بستن پل های بزرگ و معلق دریایی برای عبور صدها هزار سواره نظام و بار و بنه و وسایل سنگین نبرد و نیز حفر کانال ها و ترعه های طویل و عمیق) از یادگارهای ایرانیان است که همواره موجب حیرت و تعجب جهانیان بوده است. طبق مدارک موجود، هخامنشیان نسبت به ملل دریانوردی که تحت انقیاد و تسلط خود داشتند، مهربان بوده و با آنان خوش رفتاری می کردند. شاید در نتیجه همین رفتار ملایم، نیروی دریایی در عصر هخامنشی آنچنان قدرت یافت که گزنفون ترتیب و آرایش سفاین فنیقی تحت فرمان ایرانیان پارسی را نسبت به سفاین کشور خود برتر و عالی تر شمرده است. هرودت مورخ یونانی نیز می گوید "در نبرد سالامین[1]، پارسی ها بهتر از فنیقی ها و مصری ها جنگیده اند". مهم ترین راه دریایی در دوران هخامنشیان و همچنین در طی بسیاری از قرون و اعصار، راه آبی قابل کشتیرانی بین دریای سرخ و مدیترانه است که افتخار آن برای همیشه از آن ایرانیان خواهد بود. با حفر کانال سوئز کشتی های ایرانیان به جای آنکه سرتاسر قاره آفریقا را بپیمایند تا به مدیترانه برسند، بطور مستقیم از خلیج فارس به دریای سرخ و از راه ترعه سوئز به رود نیل و از آنجا به مدیترانه می رفتند. احداث این راه دریایی به دو منظور صورت گرفت، یکی اینکه نیروی دریایی ایران بتواند به سهولت از کرانه های خلیج فارس، بحر عمان و اقیانوس هند به کرانه های دریای مدیترانه، آسیای صغیر و بحر الجزایر برسد و دیگر اینکه کالای مصر را به سایر کشورهای آن روز حمل کند. بدین ترتیب بود که قدرت دریایی هخامنشیان به دریای مدیترانه راه یافت. ناوگان جنگی خشایارشا به امر خشایارشا فرزند داریوش پل عظیمی از کشتی های جنگی شش پارویی و کشتی های بزرگ پنجاه پارویی که با سکویی از تنه های درخت، خار و خاشاک و برگ درختان زیر سازی شده بود، برفراز دریا کشید و به قول آشیلوس جاده عالی خشایارشا کامل گشت. به موازات این اقدام حیرت آور، مهندسان ایرانی دماغه آتوس[2] را تبدیل به کانال کردند. کانالی چنان عریض که دو کشتی جنگی در کنار هم از آن به سهولت عبور می کردند. برای حفر این ترعه هزاران نفر از اتباع ملل مختلف امپراطوری هخامنشی شرکت داشتند. این کار سه سال به طول انجامید.         لشگرکشی های دریایی در دوران خشایارشا و نبردهای دریایی ماراتن و سالامین بدون توجه به نتیجه جنگ از نظر قوا و تجهیزات و هزاران کشتی جنگی و باری و احداث پل های عظیم و کانال های حیرت آور دریایی، بی شک درخشان ترین دوران شکوفایی دریانوردی ایرانیان باستان را تشکیل می دهد. بعدها در سده چهارم میلادی، اردشیر بابکان بر نیروی دریایی خود در خلیج فارس افزود و پادگانهای ایرانی را در کرانه های شمالی و جنوبی خلیج فارس ایجاد کرد. او ولیعهد خود شاپور را به فرماندهی نیروی دریایی فارس برگزید که مرکز آن بحرین بود. پس از اردشیر، شاپور و خسرو انوشیروان نیز گام های بلندی برای تقویت نیروی دریایی ایران در خلیج فارس و اقیانوس هند برداشتند.

ما ممکن است انگیزه را بر اساس رفتار ظاهری افراد تعریف کنیم مثلاً بگوییم انسان های « با انگیزه» به نسبت انسان های « بی انگیزه» سعی و کوشش بیشتری را برای به انجام رساندن کارها به خرج می دهند.       اما این تعریف، ناقص است و اطلاعات بسیار کمی به ما می دهد. تعریفی از انگیزه با ویژگی توصیفی بیشتر، بیان می دارد که انگیزه، عبارت است از میل و رغبت انسان برای انجام دادن کاری، به شرط اینکه، آن کار بتواند نیازی از وی را ارضا کند. نیاز، در اینجا به معنای حالت درونی است که نتایج معینی به ارمغان می آورد که مطلوب و دلپذیر به نظر می آید. فرایند این انگیزش را می توان در شکل پایین مشاهده کرد. 

کارایی و اثر بخشی هر سازمان تا حد قابل ملاحظه ای بستگی به نحوه مدیریت، کاربرد صحیح و موثر منابع انسانی دارد. طبیعی است که در یک سامانه آموزشی بویژه در مراکز دانشگاهی نظامی این مقوله از اهمیت بالایی برخوردار بوده و در این راستا یکی از اهداف اصلی آموزش ارتقای دانش، مهارت و توانایی بالفعل دانش آموختگان برای شناخت و درک مشکلات واقعی محیط آموزشی در سازمانهای مربوطه خواهد بود. در این رابطه وجود ساز و کار ارزیابی آموزشی در شناخت توان، کارایی و نقاط قوت و ضعف آموزش گیرندگان و در نهایت به بهبود مدیریت سازمان کمک قابل ملاحظه ای می کند.   در این مقاله نقش آموزش و اهمیت ارزیابی آموزشی در قالب طراحی سیستم آموزشی مطرح شده و در ادامه تاکید می گردد که برای کاربردی بودن و اثربخشی در فرایند بهبود مدیریتی یک سازمان از چه فراگردی برخوردار می باشد. در پایان به لزوم استفاده و بکارگیری ارزیابی آموزشی در سازمانهای آموزشی پرداخته می شود.

در جنگ جهانی دوم فرماندهی نظامی در انگلستان از گروهی از دانشمندان دعوتی به عمل آورد تا در مسائل سوق الجیشی و تدابیر جنگی مربوط به دفاع زمینی و هوایی کشور مطالعه نمایند. هدف آنها تعیین مؤثرترین روش استفاده از منابع محدود نظامی بود. از جمله مسائلی که مورد بررسی قرار گرفت مطالعه کارایی بمب افکن های نوع جدید و روش استفاده از راداری بود که به تازگی اختراع شده بود. تشکیل این گروه به عنوان اولین فعالیت رسمی پژوهش عملیاتی (تحقیق در عملیات) به شمار آمده است. نام پژوهش عملیاتی ظاهرا" بدین مناسبت داده شده بود که این گروه به پژوهش در عملیات نظامی پرداخته بود. این رشته جدید تصمیم گیری، از آغاز به عنوان رشته ای شناخته شده است که اطلاعات علمی را از طریق گروهی متخصص در نظام های مختلف، به منظور تعیین بهترین نحوه استفاده از منابع محدود، به کار می گیرد. نتایج امید بخشی که به توسط گروه های تحقیق در عملیات بریتانیا به دست آمده بود فرماندهی نظامی ایالات متحده را بر آن داشت تا فعالیت های مشابهی را شروع نماید. از فعالیت های موفقیت آمیز گروه های آمریکایی می توان مطالعه مسائل پیچیده تدارکات نظامی، ابداع الگوهای جدید پرواز، طرح مین گذاری دریا و استفاده موثر از وسائل الکترونیکی را نام برد. پس از جنگ، موفقیت گروههای نظامی توجه مدیران صنعتی را به خود جلب نمود. اینان در جستجوی راه حل هایی برای مسائل خود بودند که بر اثر وارد شدن تخصص شغلی در تشکیلات تجاری، روز به روز حادتر می شدند. زیرا، با وجود این واقعیت که اصولا مشاغل تخصصی برای خدمت به هدف کلی یک سازمان به وجود می آیند، اهداف فردی این مشاغل ممکن است همواره با مقاصد آن سازمان سازگار نباشند. این وضع منجر به مسائل تصمیم گیری پیچیده ای شده است که در نهایت سازمان های تجاری را مجبور نموده تا در مورد استفاده از مؤثرترین روش های پژوهش عملیاتی بر آیند. اگر چه پیشگامی پژوهش در عملیات به عنوان یک نظام جدید با بریتانیای کبیر بود، چیزی نگذشت که رهبری این رشته به سرعت در حال رشد را ایالات متحده به دست گرفت. اولین روش ریاضی در این رشته که مورد قبول همه قرار گرفت، و روش سیمپلکس برنامه ریزی خطی نامیده شد، در سال 1947 میلادی به توسط ریاضیدان آمریکایی جورج.ب.دانتسک[1]به وجود آمد.  از آن به بعد با تلاش ها و همکاری های علاقمندان در مؤسسات علمی و صنعتی، تکنیک ها و کاربردهای جدیدی پدید آمده اند. پیشرفت مؤثر در پژوهش عملیاتی تا اندازه زیادی مرهون توسعه همزمان رایانه رقمی جدید است، که توانایی عظیمی در سرعت محاسباتی و انبار کردن و بازیابی اطلاعات دارد. در حقیقت، اگر کامپیوتر رقمی ساخته نشده بود، پژوهش عملیاتی با داشتن مسایل محاسباتی در مقیاس بزرگ، موقعیت امید بخش کنونی را در انواع زمینه های عملیاتی کسب نمی کرد. تأثیر پژوهش عملیاتی را امروزه می توان در بسیاری از زمینه ها مشاهده نمود. صحت این امر تعداد زیاد مؤسسات علمی است که دوره هایی در سطوح مختلف در این رشته عرضه  می نمایند. در حال حاضر بسیاری از شرکت های مشاوره در مدیریت، سر گرم فعالیت های پژوهش عملیاتی می باشند. این فعالیت ها از کاربردهای تجاری و نظامی فراتر رفته اکنون بیمارستان ها، مؤسسات مالی، کتابخانه ها، طراحی شهر ها، دستگاه های ترابری و حتی بررسی های کشف جنایت را در بر گرفته اند.

ورود غیر قانونی کالا در تمام کشورهای جهان به عنوان پدیده ضد اجتماعی و  عاملی بازدارنده که سبب رکود و اختلال در سیستم اقتصادی و اجتماعی جوامع می گردد نام برده می شود. پدیده قاچاق کالا یا اقتصاد سیاه که به عنوان عاملی موثر نزد صاحبان قدرت جهت تسلط بر کشورهای غیر وابسته و جلوگیری از روند پیشرفت و محصور نمودن کشورها می باشد.         موضوع قاچاق، امروزه دارای ابعاد وسیعی دارد، این معضل از قاچاق انسان و اندیشه وی و تا امنیت جهانی می تواند طیف بسیار گسترده ای را شامل شود؛ در ایران در گذشته ای نه چندان دور، قاچاق کالا کمابیش در جنوب و شرق کشور بطور محدود انجام می شد، اما به یکباره مرزهای شمالغرب در استان کردستان بطور گسترده ای مورد حمله و هجوم قاچاق کالاهای تجملی، مصرفی و کاذب قرار گرفت، بنحوی که امروز کمتر نقطه ای در سطح استان از آثار زیانبار و مخرب آن در امان است و بخش عمده تلاشها، طرحها و سرمایه های انسانی و مادی را بخود معطوف و اختصاص داده است و دامنه و هجوم آن حتی به خارج از استان کردستان گسترش یافته و زیرساخت ها پایه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و انتظامی در سطح استان در معرض تهدید و خطر جدی قرار داده از این رو همکاری و هماهنگی همه سازمان ها و ارگان ها در امر مبارزه با قاچاق به منظور حفظ سلامت جریان اقتصادی، اجتماعی و ... لازم و ضروری است.