علوم سیاسی

علوم سیاسی

علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال بیست و دوم زمستان 1398 شماره 88 (مقاله پژوهشی حوزه)

مقالات

۱.

تاثیر مدرنیته بر مبانی اندیشه ی سیاسی ایران در دوران قاجار(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: اندیشه ی سیاسی مدرنیته هستی شناسی معرفت شناسی انسان شناسی عصر قاجاریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 29 تعداد دانلود : 884
هدف پژوهش حاضر ارزیابی تحول مبانی اندیشه ی سیاسی ایران در مواجهه با مدرنیته و سنجش پیامدهای آن در زندگی سیاسی ایرانیان در دوران قاجار بود. سوال اصلی این است که مبانی حاکم بر اندیشه ی سیاسی در ایران، قبل از مواجهه با مدرنیته بر چه گزاره های اساسی معرفتی استوار بوده و پس از مواجهه، این گزاره ها چگونه متحول شده اند؟ در این پژوهش، تاثیر مدرنیته بر حوزه ی هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی اندیشه ی سیاسی ایران در دوران قاجار مورد تحقیق قرار گرفته و میزان تحولات هر یک از این سه بخش و نتایج آن ها بررسی شد. داده های این پژوهش با رویکرد تاریخی و در چارچوب روش تحلیل کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج نشان می دهند که در آغاز، این مواجهه فعالانه بوده و تحول در اندیشه ی سیاسی و ساختارهای آن با حفظ اصول کلی مبانی اندیشه ی سیاسی رخ داده است؛ ازاین رو، به ندرت با مکتوباتی مواجه می شویم که بر نقض مبانی مستقر ناشی از این مواجهه دلالت داشته باشند
۲.

الگوی جامعه سازی اقلیت های شیعه؛ بازخوانی تجربه ی لبنان و نیجریه(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: جامعه سازی اقلیت های شیعه لبنان نیجریه جامعه خودبنیاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 394 تعداد دانلود : 506
هدف پژوهش حاضر مطالعه ی الگوی جامعه سازی اقلیت های شیعه براساس تجربه ی موفق لبنان است به نحوی که بتوان آن را در سیاست گذاری اقلیت های شیعه ی نیجریه به کار گرفت. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات به شیوه ی کتابخانه ای، اسنادی و مصاحبه با متخصصین لبنان و نیجریه گردآوری شده اند. یافته ها نشان می دهند دو نوع جامعه ی پراکنده و جامعه ی خودبنیاد در وضعیت شیعیان لبنان و نیجریه قابل تشخیص می باشند. اقلیت های شیعه در وضعیت پراکنده در چهار نظام فرهنگی، تعاملی- اقتصادی، سیاسی و اجتماعی با بحران های متعددی مواجه هستند که با کنش های شیعیان ارتباط مستقیمی دارند. ارتباط کنش و وضعیت پراکنده دو روی یک سکه می باشند که با یک دیگر هم افزایی دارند. شکستن چرخه ی هم افزایی موجود میان کنش های چهار نظام یادشده در  وضعیت پراکنده، نیازمند تدابیری است که این پژوهش به آن پرداخته است؛ این تدابیر موجب تکامل اقلیت شیعیان نیجریه به جامعه ی خودبنیاد شیعه در این کشور خواهد شد.
۳.

بررسی ساختار و تشکیلات جنبش اسلامی نیجریه و تأثیر آن بر گسترش تشیع در نیجریه(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: غرب آفریقا شیخ ابراهیم زکزاکی جنبش اسلامی نیجریه شیعیان نیجریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 414 تعداد دانلود : 466
هدف پژوهش حاضر بررسی عملکرد جنبش اسلامی نیجریه مبتنی بر ساختار و تشکیلات آن و تاثیر آن بر گسترش تشیع در کشور نیجریه بود. نتایج پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شد، نشان می دهد افزون بر مدیریت کارآمد شیخ زکزاکی، بخش بزرگی از موفقیت جنبش اسلامی مرهون ساختار و تشکیلات منظم و هدفمند آن است. تعبیه نمودن نهادهایی مانند بنیاد شهداء، مدارس فودیه، حراس، مجمع خواهران، مجمع دانش پژوهان، انجمن پزشکان، انجمن شاغلان، واحد تولید فیلم و واحد انتشارات، در ساختار و تشکیلات جنبش اسلامی نیجریه سبب شده است این جنبش در همه ی حوزه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی خدمات قابل توجهی به شیعیان نیجریه ارائه نماید. ارائه ی این خدمات در نشر و گسترش مذهب تشیع بسیار موثر واقع شده اند
۴.

موانع تحقق آزادی در جامعه از منظر قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: آزادی سیاسی آزادی حقوقی هوای نفس تقلید حکومت استبدادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 73 تعداد دانلود : 550
پژوهش حاضر ضمن تمرکز بر تدبّر و تحلیل لوازم تحقق آزادی در جامعه از منظر قرآن - به ویژه آزادی سیاسی و حقوقی - این پرسش را مطرح می کند که موانع تحقق آزادی در نگاه قرآن چیست؟ بنابر فرضیه ی پژوهش مولفه هایی هم چون: پیروی از هوای نفس، تقلید بدون تامل و حکومت استبدادی از عمده ترین موانع آزادی محسوب می شوند. این پژوهش با الگوی «تفسیر موضوعی قرآن» انجام شده و نتایج نشان می دهد که علم و آگاهی، عقل گرایی، تفکر، گسترش فرهنگ نقد و انتقاد عالمانه ی پویا و گفت وگویی تعاملی، کاربردی ترین سازوکارهای پیشنهادی قرآن برای تضمین آزادی های سیاسی و حقوقی شهروندان می باشند.
۵.

سیاست خاورمیانه ای بریتانیا در دوره ی پسابرگزیت مطالعه موردی: روابط بریتانیا و اسرائیل(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: بریتانیا اسرائیل پسابرگزیت خاورمیانه سیاست خارجی روابط بین الملل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 443 تعداد دانلود : 774
هدف پژوهش حاضر، واکاوی سیاست خاورمیانه ای بریتانیا در دوره ی پسابرگزیت با تاکید بر روابط با اسرائیل بود. در این راستا، عوامل موثر بر تداوم روابط دوجانبه دو کشور شامل عوامل اقتصادی، نظامی و امنیت سایبری بررسی شد. نتایج پژوهش که به شیوه ی آینده پژوهی انجام شد، نشان داد، براساس رهیافت آینده پژوهی و با استفاده از روش سناریونویسی، سه دسته سناریوی «مطلوب»، «محتمل» و «ممکن» را می توان برای روابط آنگلو- یهودی طرح نمود؛ از این میان مطلوب ترین سناریو برای بریتانیا، تداوم رابطه ی لندن- تل آویو، هم سویی بیش تر با آمریکا از طریق این رابطه، حمایت از سیاست های اسرائیل در قبال فلسطین، مقابله با ظهور قدرت های ضد بریتانیا و گروه های مقاومت است که بریتانیا در راستای دستیابی به آن ها از هر موقعیتی سود خواهد برد. بنابراین، تداوم رابطه با اسرائیل در زمینه های سیاسی – امنیتی و اقتصادی از مهم ترین اولویت های بریتانیا در دوره ی پسابرگزیت خواهد بود. در سناریوهای محتمل نیز سیاست بی طرفی بریتانیا در قبال اسرائیل، انعقاد قراردادهای تسلیحاتی و نظامی با کشورهای عربی، نزدیکی روابط اسرائیل و روسیه و تداوم حمایت از توافق هسته ای با ایران را می توان متصور بود. تشدید منازعه ی بین اسرائیل و بریتانیا و بی توجهی به فعالیت های موشکی ایران از جمله سناریوی های ممکن در روابط این دو کشور می باشند.
۶.

مقایسه ی شئون و اختیارات فقیه حاکم در اندیشه ی امام خمینی و سید احمد خوانساری(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: امام خمینی سید احمد خوانساری ولایت فقیه فقیه حاکم دولت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 283 تعداد دانلود : 278
هدف پژوهش حاضر مقایسه ی دو مکتب اجتهادی نجف و قم با روش تحلیلی و توصیفی، و از طریق مقایسه ی آرای امام خمینی و سید احمد خوانساری است. امام خمینی ، نماد مکتب فقهی قم است که ادله ی اجتهادی را نظام وار و بر محور مقاصد کلان شریعت می نگرند؛ وجوب تشکیل دولت اسلامی تحت ولایت مطلقه ی فقیه، بنیان اندیشه ی سیاسی ایشان است. سید احمد خوانساری نیز نماد مکتب نجف است که دقت عقلی او در فقاهت بیش از توجه به عرف می باشد، از آن جایی که ایشان ادله ی اجتهادی را به صورت نظام وار و بر محور مقاصد شریعت نمی نگرند، بنابراین، دایره ی ولایت را صرفاً در افتاء، قضاء و حسبیه ی مضیّقه می بیند. دولت و اداره ی جامعه در اندیشه ی خوانسازی مسکوت است. در عین حال، مشروعیت دولت از باب ضرورت و اضطرار و وجوب حفظ نظام اجتماعی که دلیل مشترک دولت عرفی و اسلامی است، از اندیشه ی وی قابل استنباط می باشد
۷.

نسبت سیاست رسانه ای با سیاست خارجی مطالعه موردی: بررسی مقابله ای روزنامه های انگلیسی زبان ایران و آمریکا(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: سیاست خارجی آمریکا ایران سیاست رسانه ای قدرت نرم تحلیل مقابله ای کلام روزنامه های انگلیسی زبان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 429 تعداد دانلود : 484
این پژوهش به منظور بررسی نسبت سیاست رسانه ای با سیاست خارجی دولت های ایران و آمریکا، به مطالعه ی موردی گزارش های خبری چهار روزنامه ی انگلیسی زبان در این دو کشور پرداخته است که وابستگی واضحی به حاکمیت دارند. در این بررسی از روش تحلیل مقابله ای با ابزار تحلیل مقابله ای کلام و ژانر استفاده شد. نتایج نشان دهنده ی تفاوت مهمی در نسبت سنجی موردنظر در دو کشور ایران و آمریکا است. الگوی آمریکایی، مبتنی بر هم سازی خط مشی و سیاست رسانه ای با سیاست خارجی و رویکرد القاء محور آن است؛ درحالی که در ایران چنین رویکردی تقریبا دیده نمی شود. سبک حاکم بر عمده ی گزارش های خبری روزنامه های ایرانی عمدتا هرم وارونه هستند که صرفاً برای اطلاع رسانی و خبر دادن مورد استفاده قرار می گیرند و تاثیر قابل تاملی بر کاهش آزادی عمل سیاست خارجی کشور برجای می گذارند.
۸.

امنیت سیاسی افراد و تحقق آن از منظر قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: امنیت سیاسی آزادی فکر آزادی بیان مشورت آزادی عقیده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 496 تعداد دانلود : 501
هدف پژوهش حاضر واکاوی راه های تحقق امنیت سیاسی افراد است. این پژوهش با روش تفسیر موضوعی انجام شده و آیات مورد نظر براساس چهار محور: «واژگان مستقیم»، «واژگان ضمنی و التزامی»، «مفاهیم مخالف» و «دلالت های سیاقی و معنایی» استخراج شده اند. نتایج نشان داد، قرآن کریم در موارد گوناگونی ضمن اشاره به نمونه های تاریخی، تحقق امنیت سیاسی افراد را نیازمند توجه به دو شاخص «آزادی» و «مشارکت» می داند و برای تامین امنیت در حوزه ی آزادی، به رعایت «آزادی فکر» و «آزادی بیان»؛ و برای تامین امنیت در حوزه ی مشارکت، به «مشورت» و «انتخاب» توصیه می نماید

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۰۱