پژوهش های تاریخی

پژوهش های تاریخی

پژوهش های تاریخی دوره جدید سال یازدهم پاییز 1398 شماره 3 (پیاپی 43) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

لقب سازی های سیاسی فرودستان در دوره قاجاریه، عصر پیشامشروطه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: لقب سازی فرودستان قاجاریه پیشامشروطه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 374 تعداد دانلود : 986
لقب سازی برای نخبگان حاکم یکی از جلوه های منازعه سیاسی بین فرودستان و ارباب قدرت در عصر پیشامشروطه به شمار می رود. توده ها که تلاش می کردند روایت رسمی حکومت را درباره وضعیت کشور،در حوزه های مختلف نفی کرده یا زیر سوال ببرند در واکنش به القاب اغراق آمیزی که حکومت قاجاریه برای اجزا و عناصر خود در نظر می گرفت، لقب های تحقیرآمیزی را منتشر می کردند که ظرافت، طنزآمیزی و بداعتشان مخاطب را به انتقال سریع آن به دیگران تشویق می کرد. این القاب، بخشی از روایت فرودستان از وضعیت کشور و زمامداران بود که در واکنش به روایت رسمی حکومت شکل می گرفت. عامه با ساختن این القاب، ادعای آبادانی کشور و اقتدار حکومت را نفی می کردند؛ اما تاکید بیشتری بر رد برتری ذاتی و سیادت نخبگان حاکم بر فرودستان داشتند و با ساختن القاب سیادت ستیز، سلطه منزلتی فرادستان را به چالش می کشیدند. چهارچوب مفهومی پژوهش، نظریه روایت های نهانی جیمز سی. اسکات است که در نظریه خود به صورت بندی کنش سیاسی توده ها در دوره هایی که به دور از شورش و اعتراض خشونت بار ، قدرت را به صورتی تلویحی نفد می کنند، پرداخته است. پیش از این پژوهشی تحلیلی در این ارتباط انجام نشده است.
۲.

تبیین سبک رهبری معنوی شهید خرازی و ارتباط آن با سلامت سازمانی در لشکر 14 امام حسین(ع) در دوران دفاع مقدس (67-1359)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دفاع مقدس شهید حسین خرازی لشکر 14 امام حسین (ع) سبک رهبری معنوی سلامت سازمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 875 تعداد دانلود : 105
یک شیوه نوین از رهبری ، رهبری به سبک معنوی میباشد که بدنبال پایداری معنوی سازمان خود است و در این راه سلامت روانی کارکنان خود را پرورش میدهد. در این راستا فرماندهان دفاع مقدس با روش های راهبرد خود نقش موثری در پرورش انگیزه در رزمندگان و پیروزی های پی در پی در جنگ تحمیلی داشتند، این روش های مدیریت را می توان در چارچوب معنایی سبک رهبری معنوی مورد ارزیابی قرار داد.این مطالعه از طریق مصاحبه های متوالی و با پرسشنامه بررسی سبک رهبری فرمانده لشکر 14 امام حسین(ع) ، شهید حسین خرازی در میان 210 نفر از بسیجیان شهر کاشان که در ایام دفاع مقدس در لشکر 14 امام حسین (ع) حضور داشتند، مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش صوری میباشد. روایی متغییرهای آن با آلفای کرونباخ ارزیابی گردید. این پژوهش با نرم افزار آماری SPSS مورد سنجش قرار گرفت. در یافته های این پژوهش مشهود است که بین سبک رهبری معنوی شهید خرازی در دفاع مقدس با سلامت سازمانی لشکر 14 امام حسین(ع) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و با افزایش رهبری معنوی ایشان سلامت سازمان افزایش یافته است. یافته های رگرسیون در این تحقیق بیان میکند که 7 بعد، رهبری معنوی توانسته اند 56 % از واریانس سازمان سالم را تبیین کنند.
۳.

برآمدن شاه اسماعیل اول از منظر ونیزیان؛ باز خوانی منابع ترجمه نشده ایتالیایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: صفوی عثمانی منابع ایتالیایی ونیزیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 349 تعداد دانلود : 20
اسماعیل اول(907-930ق.) افزون بر تاسیس حکومتی متمرکز، با رسمیت بخشیدن به مذهب تشیع، تغییرات بنیادینی را در حکومت و جامعه ایران به وجود آورد و بویژه در عرصه مناسبات خارجی دگرگونی جدی را که از دوره آق قوینلوها ایجاد شده بود -بعنوان جانشین فرزندان اوزون حسن آق قویونلو و متحد ونیزیان- تداوم بخشید از اینرو روند قدرت یابی وی با تیزبینی و دقت تمام از جانب سفیران و ماموران ونیزی دنبال گردید. ماموران ونیزی مستقر در قلمرو عثمانی و ممالیک و سایر نقاط، هرگونه اخبار دریافتی از اسماعیل را با دقت فراوان به دولت ونیز ارسال می کردند ، گزارشهای رسمی از ماموران ونیزی به سنا تا گزارش سفیران و سیاحان و تجار از جمله این اسناد است که تاکنون از دید محققین ایرانی به دور مانده است. مساله اصلی این مقاله چگونگی برآمدن اسماعیل از منظر ونیزیان و واکنشهای آنان به فعالیتهای وی، بویژه در موضوع رابطه با عثمانی بر اساس منابع ایتالیایی زبانی است که تا کنون در حوزه مطالعات دوره صفوی راه نداشته است. روایت این منابع از رویدادهای دوره تشکیل حکومت صفوی چشم انداز جدیدی بر این مقطع از تاریخ دارد، بنظر می رسد روایت ونیزیان هر چند آمیخته به تصورات مطلوب آنان است اما نگرش نوینی به ماهیت اعتقادی اسماعیل و چند و چون رابطه با عثمانی و نحوه نگرش به ونیز است.
۴.

تبار شناسی مفهوم«صدر اسلام» در تاریخ نگاری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تاریخ اسلام صدر اسلام تاریخ نگاری اسلامی تبار شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 970 تعداد دانلود : 958
این پژوهش در نظر دارد به به روش توصیفی و تحلیل تاریخی، به تبارشناسی اصطلاح رایج «صدر الاسلام» و چرایی و چگونگی کاربرد آن در ادبیات تاریخنگاریِ یکصد سال اخیر بپردازد. کاربرد این اصطلاح و اصطلاح های مشابهی چون «الصدر الاول»، «الصدر الاول للاسلام» یا «الصدر الاول فی الاسلام» پیشینه درازی در کتابهای تاریخ، تراجم، رجال و حتّی دانش فقه و کلام دارد. منظور از این اصطلاحات، غالباً بازه زمانی دوران بعثت تا عصر تابعین(=دوران پیامبر تا عصر امویان) یا عصر بعثت تا دوره اَتباع تابعین(=دوران بعثت تا عصر اول خلافت عباسی) است. بررسی ها نشان می دهد که در گذشته، از این اصطلاح جز یک یا دو مورد، در «عنوان» هیچ کتاب و رساله ای استفاده نشده و رواج آن در نامگذاری کتابها، رساله ها و مقالاتِ انگلیسی، فارسی و عربی، به بیش از یک قرنِ و نیم اخیر نمی رسد. این اصطلاح به رغم فراوانی اش در آثار جدید، دارای ابهام و گاه تعارض است و در هیچ اثرِ پژوهشی، توضیحی در باره معنیِ آن داده نشده است. به نظر می رسد، مطالعه و بررسی کاربردهایِ مشهور این اصطلاح در متون قدیم، کمک شایانی به رفعِ ابهام و تقارض خواهد کرد و دستاورد مهم این تحقیق، ارائه شناسنامه ای نسبتا روشن از یک اصطلاح و پیشگیری از خطاهای رایج در عنوان گذاری کتابها، پایان نامه، مقالات و رساله های علمی خواهد بود.
۵.

شورای عالی دربار و تغییرات در ساختار سیاسی ایران 1285- 1299ش/1906 تا 1921م(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مجلس عالی تغییر نظام سیاسی مشروطیت مجلس مؤسسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 959 تعداد دانلود : 488
شورای عالی دربار و تغییرات در ساختار سیاسی ایران 1285- 1299ش. چکیده در پی انقلاب مشروطه، بتدریج رأی و اراده شخصی شاه جای خود را به تصمیم گیری های جمعی نخبگان سپرد و رویه های دموکراتیک و استفاده از خِرد نخبگانی در حلّ بحران ها و مسائل کلان کشور جایگزین روش های پیشین شدند. یکی از شناخته ترین رویّه های تصمیم جمعی پس از پیروزی مشروطه تا کودتای 1299 تشکیل «مجلس عالی» یا «شورای عالی دربار» بود که در حقیقت، یک رویه محسوب می شد. مساله این است که شورای عالی دربار چرا و با چه کارکردی و در چه زمان هایی تشکیل می شد؟ این مقاله با روش توصیف و تبیین تاریخی می کوشد به ارزیابی عملکرد دوره های پنجگانه تشکیل شورای عالی دربار بپردازد. مدعای نویسنده این است که شورای عالی دربار به مثابه مجلس مؤسسان عمل می کرد. مقاله سرانجام به این نتیجه می رسد که این شورا مجمعی سیال از سیاستمداران حاکم، نمایندگان مجلس، شخصیت های متنفذ مذهبی و بازاریان بلندپایه کشور بود که در زمان بروز بحران های بزرگ تشکیل می شد و تشکیل آن نشانگر نیاز به تغییرات ساختاری در صحنه سیاسی بود.. از همین رو، به مثابه یک رویه برای تصمیم گیری های کلان سیاسی باقی ماند تا تغییرات ساختاری را ایران قانونی کند. واژگان کلیدی: مجلس عالی، تغییر نظام سیاسی، مشروطیت، مجلس مؤسسان.
۶.

تحلیل تبعید ایلات و عشایر در دوره رضاشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایلات و عشایر تبعید قشقایی گلباغی دوره رضاشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 735 تعداد دانلود : 828
حکومت رضاشاه با هدف کنترل ایلات و عشایر، تعدادی از ایلات متمرد را از مناطق خود به جاهای دیگر تبعید کرد تا آن ها در تبعیدگاه ، شیوه زندگی و معیشت خود را از کوچ روی به کشاورزی و شهری تغییر دهند و جذب زندگی جدید گردند. این سیاست به علل گوناگون با شکست مواجه شد. این پژوهش به دنبال واکاوی این علل است. پرسش اصلی این است که آیا تضاد اقلیم زادگاه و تبعیدگاه تبعیدیان ایلات و عشایر، تفاوت فرهنگی بین ایلات و عشایر و مردم تبعیدگاه و تضاد نوع زندگی کوچ روی با کشاورزی خرده مالکی مناطق کویری از عوامل شکست سیاست تبعید ایلات و عشایر در دوره رضاشاه بود؟ این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با کمک فراوان از اسناد و مدارک آرشیوی و منابع اصلی تهیه شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که تفاوت اقلیم مناطق کوهستانی و سرد غرب و شمال غرب با مناطق گرم و کویری شرق، جنوب و جنوب شرق کشور و نیز تفاوت های فرهنگی ناشی از تفاوت مذهب، آداب ورسوم و نیز مشکل زبان و برقراری ارتباط بین تبعیدیان ایلات و عشایر و مردم تبعیدگاه و نیز تفاوت تأمین معیشت به شیوه زندگی کوچ روی با کشاورزی خرده مالکی مناطق کویری از علت های شکست سیاست تبعید ایلات و عشایر در دوره رضاشاه بود. تبعیدگاه ها، توان جذب نیروی کار جدید در قالب تبعیدی را نداشتند. تعویض املاک تبعیدیان نیز نتوانست مانع از ازجاکندگی آنان از مناطق خود شود. حوادث بعد از شهریور 1320 نشان از شکست این سیاست دارد. ایلات املاکشان را در تبعیدگاه فروختند، احشامشان را بخشیدند حتی در تل خسرو تأسیساتی را که برای رفاه آن ها ساخته شده بود ویران کردند و رو به سوی مناطق خود و زندگی کوچ روی آوردند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۵۸