مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت

مقدمه: ترتیب تولد و تعدد سابقه کیفری می توانند از عوامل مؤثر بر میزان استرس و نقص توجه-بیش فعالی سارقین باشند. هدف: مطالعه حاضر به بررسی میزان استرس و علائم نقص توجه-بیش فعالی برحسب ترتیب تولد و تعدد سابقه کیفری در گروهی از سارقین می پردازد. روش: پژوهش حاضر یک بررسی علی- مقایسه ای بوده که در آن ۱۰۰ نمونه مرتکب سرقتی که در سال ۱۳۹۵-۱۳۹۴ در زندان مرکزی رشت در حال تحمل کیفر بودند، به روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب شدند. نمونه ها توسط سیاهه متغیرهای حقوقی و جمعیت شناختی، پرسشنامه استرس، مقیاس درجه بندی نقص توجه/بیش فعالی بزرگسالان کانرز- خودگزارشی- نسخه غربالگری و مقیاس درجه بندی وندر-یوتا ارزیابی شده و داده ها نیز با استفاده تحلیل واریانس چند متغیره و تحلیل واریانس تک متغیره تحلیل شدند. یافته ها: به استثنای رابطه بین ترتیب تولد با نقص توجه کانرز و تعدد سابقه کیفری با بیش فعالی تکانش گری کانرز (۰/۰۵< P )، مابقی مؤلفه های نقص توجه بیش فعالی کانرز و نقص توجه بیش فعالی کودکی وندر در فرزندان دوم و سوم و افراد با دو و سه یا بیش از سه سابقه کیفری بیشتر از متولدین اول و افراد با یک سابقه کیفری است (۰/۰۵> P ). در این میان، هیچ یک از این گروه ها تفاوتی را از نظر میزان استرس نشان ندادند (۰/۰۵< P ). نتیجه گیری: ترتیب تولد و تعدد سابقه کیفری می توانند رابطه معنی داری با تظاهر علائم نقص توجه-بیش فعالی سارقین داشته باشند. از این رو، طرح پایش، ارزیابی و مداخله روان شناختی این افراد با هدف کاهش رفتارهای تکانشی توصیه خواهد گردید.

مقدمه: افکار پارانوئید از نشانه های شایع در اختلالات طیف اسکیزوفرنی است و شواهد از نقش عوامل شناختی در این افکار حکایت دارند. هدف: پژوهش حاضر با هدف پیش بینی افکار پارانوئیدی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی بر اساس سوگیری های شناختی و خود تأملی انجام گرفت. روش: روش پژوهش حاضر، همبستگی و از نوع پیش بینی است. تمام بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی بستری در بیمارستان های روان پزشکی ایثار و فاطمی شهر اردبیل در نیمه دوم سال ۱۳۹۶ جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند. تعداد ۱۲۶ بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی از بین جامعه آماری حاضر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و در مطالعه حاضر شرکت کردند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه افکار پارانوئیدی، مقیاس سنجش سوگیری های شناختی دیووس، مقیاس خودتأملی و بینش استفاده شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از آزمون های همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تجزیه و تحلیل شد. یافته ها : نتایج ضرایب همبستگی نشان داد که افکار پارانوئید با سوگیری های نتیجه گیری شتاب زده، انعطاف ناپذیری باور، توجه به تهدید، اسناد بیرونی، مشکلات شناخت اجتماعی، مشکلات شناختی ذهنی و رفتارهای ایمنی و نمره کلی سوگیری های شناختی ارتباط مثبت ولی با خودتأملی ارتباط منفی دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که سوگیری های شناختی ۵۷ درصد و خودتأملی ۳۶ درصد از کل واریانس افکار پارانوئید بیماران اسکیزوفرن را تبیین می کند. نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان می دهد که سوگیری های شناختی در تفکر و خودتأملی پایین می توانند از عوامل پیش بینی کننده افکار پارانوئیدی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی باشند؛ بنابراین مداخلات شناختی متمرکز به این متغیرها می تواند گام مهمی در کاهش افکار پارانوئید این بیماران باشد.

مقدمه: اضطراب بدنی اجتماعی به عنوان یکی از بیماری های شایع عصر حاضر که عامل بسیاری از آشفتگی ها در زمینه های گوناگون زندگی دختران جوان شده است و موجب کاهش عزت نفس آن ها می شود. هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین ۱۲ هفته تمرین یوگا و اضطراب بدنی اجتماعی در دختران ورزشکار بود. روش: مطالعه حاضر از نوع همبستگی- مقایسه ای است. جامعه ی آماری مطالعه، دختران شرکت کننده در کلاس های یوگا بودند که از بین آن ها ۲۰۱ نفر بر اساس جدول مورگان انتخاب شدند و مقیاس های فعالیت بدنی و اضطراب بدنی اجتماعی هارت و همکاران (۱۹۹۸) در اختیار آن ها قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بین اضطراب بدنی اجتماعی و شاخص های فعالیت بدنی در کل نمونه آماری ارتباط معنا داری وجود دارد که جهت ارتباط منفی است (۰/۰۵ p< )؛ بنابراین با افزایش هر یک از شاخص های فعالیت بدنی میزان اضطراب بدنی اجتماعی کاهش یافته است. نتیجه گیری: در نتیجه می توان گفت که ورزش سودمندی های مضاعفی دارد به این دلیل که به افراد کمک می کند، احساس بهتری در مورد خود داشته باشند. بر این اساس با حفظ فعالیت بدنی منظم به تدریج از نقش انگیزاننده اضطراب بدنی اجتماعی کاسته می شود و ورزشکاران به اهداف خود در تناسب اندام می رسند.

مقدمه: کم شنوایی بر ابعاد مختلف زندگی تأثیر می گذارد درحالی که استفاده از برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه با نتایج مطلوبی همراه است. هدف: این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه بر نیمرخ حافظه فعال و حافظه آینده نگر دانش آموزان کم شنوا انجام شد. روش: پژوهش حاضر، یک مطالعه شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل بود. در این پژوهش ۲۴ پسر کم شنوا که به روش در دسترس از مدارس شهرکرد انتخاب شده بودند، شرکت داشتند. آزمودنی ها به دو گروه ۱۲ نفری آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش، برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه را در ۱۰ جلسه دریافت کردند، در حالی که به گروه کنترل این آموزش ارائه نشد. ابزارهای پژوهش مجموعه آزمون حافظه فعال برای کودکان و پرسشنامه حافظه آینده نگر گذشته نگر بود. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه بر نیمرخ حافظه فعال و حافظه آینده نگر آزمودنی ها تأثیر معناداری داشت (۰/۰۰۰۱ P< ). نتیجه گیری: از برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه می توان برای بهبود حافظه فعال و حافظه آینده نگر دانش آموزان کم شنوا بهره برد و برنامه ریزی برای استفاده از این برنامه برای آن ها اهمیت ویژه ای دارد.

مقدمه : افسردگی و اضطراب زنان قربانی خشونت از متغیر های شخصیتی و شناختی متعددی از جمله ذهن آگاهی و ناگویی هیجانی تأثیر می پذیرد. هدف: هدف کلی پژوهش، بررسی نقش ذهن آگاهی و ناگویی هیجانی در پیش بینی افسردگی و اضطراب زنان قربانی خشونت همسر بود. روش : طرح پژوهش از نوع توصیفی - همبستگی بود. جامعه آماری شامل ۱۵۵ زن قربانی خشونت همسر بود که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و با استفاده از مقیاس های ناگویی خلقی تورنتو ( ۲۰- TAS )، ذهن آگاهی، توجه و هوشیاری ( MAAS ) و اضطراب و افسردگی بیمارستان ( HADS ) مورد آزمون قرار گرفتند. داده های جمع آوری شده با نرم افزار ۲۰- SPSS و آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که ذهن آگاهی و ناگویی هیجانی قادر هستند، افسردگی و اضطراب زنان قربانی خشونت همسر را به طور معنی دار پیش بینی کنند. نتیجه گیری : ذهن آگاهی و ناگویی هیجانی از عوامل تأثیرگذار در افسردگی و اضطراب زنان قربانی خشونت می باشند که این یافته می تواند در برنامه های پیشگیری از اضطراب و افسردگی این گروه و ارائه راهکارهای مختلف درمانی منجر در نظر گرفته شوند .

مقدمه: اضطراب مرگ می تواند به عنوان یکی از تشخیص های مهم روان شناختی در بیماران مبتلا به سرطان مطرح باشد. هدف: پژوهش حاضر با هدف پیش بینی اضطراب مرگ بر اساس خودتنظیمی هیجانی و خودکارآمدی در بیماران سرطانی انجام گرفت. روش: پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل بیماران سرطانی شهر کرمانشاه در سال ۱۳۹۸ بود. نمونه ای شامل ۱۵۰ نفر بیمار سرطانی، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه اضطراب مرگ تمپلر، پرسشنامه خودتنظیمی هیجانی گراس و جان، پرسشنامه خودکارآمدی شرر بود. برای بررسی و تحلیل داده ها از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون هم زمان استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بین خودتنظیمی هیجانی با اضطراب مرگ رابطه معناداری وجود ندارد (۰/۲۹= P ، ۰/۰۸۷-= R ). اما یک رابطه معکوس و معنی دار بین خودکارآمدی و اضطراب مرگ وجود دارد (۰/۰۰۱> P ). همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که خودتنظیمی هیجانی و خودکارآمدی در مجموع ۱۵ درصد از واریانس متغیر اضطراب مرگ را پیش بینی می کنند. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، ضروری است در برنامه های آموزشی، پیشگیری و درمانی در بیمارستان ها، بر این ویژگی های روان شناختی تأکید گردد.

با ظهور موج سوم درمان های شناختی- رفتاری که عمدتاً مبتنی بر ذهن آگاهی و پذیرش هستند، «شفقت» و «شفقت به خود» نیز مورد توجه و مطالعه قرار گرفته است. کریستین نف در سال ۲۰۰۳ به مفهوم بندی سازه شفقت به خود پرداخت و ابزارهایی نیز به منظور سنجش آن معرفی کرد. هدف از این مقاله بررسی و معرفی شفقت به خود و مؤلفه های آن است. همچنین به ارتباط آن با آسیب شناسی روانی و بهزیستی، تمایز آن از عزت نفس، همچنین منشأ شفقت به خود و نقش آن در موقعیت های درمانی پرداخته می شود. در این مطالعه مروری که در سال ۲۰۱۹ انجام شده است، از مقالات نمایه شده در پایگاه های اطلاعاتی، پابمد، ساینس دایرکت، گوگل اسکالر و اسکوپوس استفاده شد . مجموعه مقالات بررسی شده شامل ۳۵ مقاله بود که تحقیقات کیفی و کمّی از سال ۲۰۰۳ تاکنون را به زبان انگلیسی در برداشت . یافته ها نشان می دهد شفقت به خود با اضطراب و افسردگی کمتر و بهزیستی روان شناختی بالاتر مرتبط است. همچنین، شفقت به خود به هیجان های مثبتی منجر می شود. بر اساس نظر گیلبرت (۲۰۰۹) شفقت به خود ریشه در روابط اولیه فرد با مراقبین خود دارد اما پژوهش ها نشان می دهد مداخلات روان شناختی می توانند آن را افزایش داد. در مجموع، با وجود اینکه از عمر مفهوم شفقت به خود خیلی نمی گذرد اما به تحقیقات زیادی منجر شده است. شفقت به خود می تواند از طریق درمان هایی مانند شفقت به خود توجه آگاهانه، درمان متمرکز بر شفقت، کاهش استرس مبتنی بر توجه آگاهی، درمان مبتنی بر پذیرش و پایبندی، رفتاردرمانی دیالکتیک و شناخت درمانی مبتنی بر توجه آگاهی افزایش یابد.

مقدمه: تولد کودک اوتیسم ضربه های زیادی را بر بهزیستی روان شناختی والدین، به ویژه مادران وارد می کند. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر بخشی آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر بهزیستی روان شناختی مادران کودکان مبتلا به اوتیسم و کاهش علائم این کودکان انجام گرفت. روش: روش پژوهشی شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه مادران کودکان مبتلا به اوتیسم است که به مراکز اوتیسم شهر اصفهان مراجعه کرده بودند. به منظور انجام آزمایش، ۳۰ نفر از مادران کودکان اوتیسم به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب گردیدند و با روش تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش (۱۵ نفر در گروه کنترل و ۱۵ نفر در گروه آزمایش) قرار گرفتند. گروه آزمایش ۱۰ جلسه آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی دریافت کردند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش مقیاس بهزیستی روان شناختی ریف و مقیاس درجه بندی اوتیسم گیلیام (گارز) بود. یافته ها: نتایج تحلیل کواریانس (با استفاده از spss-۲۲ ) نشان داد که آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی دارای تأثیر معنادار بر بهزیستی روان شناختی مادران است، همچنین نتایج نشان داد که این آموزش بر علائم کودکان اوتیسم در حیطه های رفتارهای کلیشه ای، تعاملات و ارتباطات اجتماعی تأثیر معنادار داشته است (۰۱/۰ p < ). نتیجه گیری : با توجه به نتایج حاصله می توان از این شیوه برای کمک به سلامت روانی والدین و بهبود علائم کودکان اوتیسم استفاده نمود.

مقدمه: خلاقیت سازه ای چند بعدی است که توسط ابزارهای گوناگون اندازه گیری می شود. هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه خلاقیت در افراد دارای صفت اسکیزوتایپی بالا و هایپومانی با افراد بهنجار صورت گرفت. روش: پژوهش حاضر توصیفی از نوع علی- مقایسه ای است. جامعه آماری پژوهش حاضر را دانشجویان دانشگاه تبریز در سال تحصیلی ۹۷-۹۶ تشکیل دادند. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای ۱۵۷۰ نفر از دانشجویان انتخاب شدند و پرسشنامه شخصیت اسکیزوتایپی (راینی و همکاران، ۱۹۹۴) و چک لیست هایپومانیا (فورتی و همکاران،۲۰۱۰) را تکمیل نموده و در ۳ گروه بهنجار، اسکیزوتایپی بالا و هایپومانی قرار گرفتند و در ادامه آزمون های خلاقیت عابدی (دائمی و مقیمی بارفروش، ۱۳۸۳)، تفکر خلاق کلامی تورنس فرم ب (تورنس، ۱۹۸۸) و تکلیف تصویر سازی با حروف لاتین (محقق ساخته) را تکمیل کردند. داده ها با استفاده از روش آماری توصیفی و آنوا تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که گروه هایپومانی و اسکیزوتایپی بالا (افراد مستعد سایکوز) در ابزارهای سنجش خلاقیت نمرات بیشتری از گروه بهنجار کسب کردند (۰/۰۵> P ). نتیجه گیری: اسکیزوتایپی و هیپومانی با خلاقیت ارتباط دارند و نتایج این پژوهش می تواند شاهدی برای تائید ارتباط U وارونه خلاقیت و آسیب شناسی روانی باشد.

مقدمه: یکی از مشکلات افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه، گرایش به یادآوری مواد مربوط به آسیب و مشکل در بازیابی وقایع اختصاصی است. هدف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثر بخشی آموزش اختصاص سازی حافظه سرگذشتی بر نشانه های استرس پس از سانحه در جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه شهر اصفهان بود. روش: این پژوهش یک پژوهش نیمه تجربی و طرح آن از نوع پیش آزمون پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش جانبازان بستری در بیمارستان شهید رجایی شهر اصفهان در سال ۱۳۹۵ بود. از بین آن ها ۳۰ نفر مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. ابزار پژوهش فهرست نشانه های اختلال پس از ضربه بود. ابتدا از افراد هر دو گروه پیش آزمون به عمل آمد و سپس گروه آزمایش (۱۵نفر) به مدت ۷ جلسه گروهی ۲ساعته تحت آموزش برنامه آموزش اختصاصی سازی حافظه سرگذشتی (MEST) قرار گرفت. پس از پایان برنامه آموزش نیز از هر دو گروه پس آزمون گرفته شد. سپس داده ها با روش تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد که در مقایسه با گروه کنترل، آموزش اختصاصی سازی حافظه موجب کاهش نشانه های اختلال استرس پس از سانحه شد(۰/۰۵ P< ). نتیجه گیری : با توجه به نتایج پژوهش آموزش مبتنی بر بهبود و اصلاح حافظه سرگذشتی می تواند به عنوان مداخله ای مهم در پیشگیری و درمان نشانه های اختلال استرس پس از سانحه، در کنار درمان های رایج به کار گرفته شود.

مقدمه : اختلالات یادگیری یکی از اختلالات عصب روان شناختی است که به تأخیر و کاهش عملکرد دانش آموزان در برخی دروس، مانند حساب، خواندن، نوشتن، املا و گفتار اشاره دارد و شکاف قابل توجهی میان توان بالقوه و میزان عملکرد واقعی دانش آموزان ایجاد می کند. هدف : هدف از پژوهش حاضر فراتحلیل اثربخشی مداخلات عصب روان شناختی بر بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان با اختلالات یادگیری ویژه بود. روش: این پژوهش با استفاده از روش فراتحلیل انجام شد. جامعه آماری شامل پایان نامه ها و تحقیقات چاپ شده در مجلات علمی- پژوهشی است که در طول ۱۰ سال گذشته (۱۳۹۷-۱۳۸۸) در زمینه ی مداخلات عصب روان شناختی بر بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان با اختلالات یادگیری ویژه در ایران انجام شده اند. حجم نمونه از بین ۳۶ پژوهش، ۲۴ پژوهش که از لحاظ روش شناختی مورد قبول بود، انتخاب و فراتحلیل بر روی آن انجام گرفت. ابزار پژوهش چک لیست فراتحلیل است. یافته ها: این پژوهش ها مبتنی بر ۶۹۵ نمونه و ۲۴ اندازه اثر بوده است . نتایج فراتحلیل نشان داد میزان اندازه اثر مداخلات عصب روان شناختی بر بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان با اختلالات یادگیری ویژه ۱/۵۸ = d است ( ۰/۰۰۱ = p ). این اندازه اثر طبق جدول کوهن بالا است. نتیجه گیری: نتایج حاکی از آن بود که این مداخلات عصب روان شناختی بر بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان با اختلالات یادگیری ویژه تأثیر بسیار زیادی داشته است. بنابراین پیشنهاد می گردد که متخصصان امر از این مداخلات در جهت بهبود علائم این دانش آموزان استفاده نمایند. همچنین بر اساس رویکردهای مختلف درمانی، توجه به بافت فرهنگی جوامع مختلف، در اثربخشی درمان حائز اهمیت است.

مقدمه: به علت طبیعت تهدیدکننده‌ی سرطان، تشخیص این بیماری سبب می‌شود که نیازهای معنوی بیماران به طور چشمگیری افزایش یابد. هدف: این مطالعه با هدف مقایسه سلامت معنوی بیماران مبتلا به سرطان در سال ۱۳۹۷ در بیمارستان توحید سنندج انجام گرفته است. روش: این مطالعه‌ی مورد شاهد بوده است. جامعه‌ی پژوهش، شامل۶۰ نفر از بیماران مبتلا به سرطان بستری در بیمارستان توحید بوده است. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه بوده است و داده‌ها به روش نمونه‌گیری آسان تعیین گردیدند. اطلاعات گردآوری شده از طریق نرم‌افزار آماری SPSS-۲۰ تحلیل گردید و از میزان و درصد، میانگین و انحراف استاندارد برای محاسبه اهداف توصیفی و ازt-test گروه‌های مستقل برای مقایسه میانگین سلامت معنوی و سلامت روانی دو گروه استفاده شد. یافته‌ها: نتیجه‌ی این مطالعه نشان داد بین دو گروه مورد مطالعه رابطه معنی‌داری وجود ندارد (۰/۰۵p≥) نتیجه‌گیری: توصیه می‌شود ارتقای سلامت معنوی در بیماری‌هایی همچون سرطان که بر جسم، روان و روح افراد تأثیرگذار است، به صورت خاص مورد توجه قرار گیرد، چرا که ارتقای سلامت معنوی بهبود سلامت جسمی و روحی بیمار را در پی خواهد داشت